مسجد الدرع
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد البدائع * مسجدالشیخین * مسجد العدوة |
| مکان | عربستان * مدینه * طریق سیدالشهدا حدود 300 متری مسجد الاستراحه |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| تاریخ بنا | |
| رویدادها | رسول خدا(ص) در آنجا توقف کوتاهی داشته‌اند و برای نماز درع و زره خود را درآوردند و نماز مغرب و عشاء را در آنجا خوانده‌اند. |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | موجود |
|
| |
مسجد الدِّرْع یکی از مساجد قدیمی شهر مدینه است که در جهت جنوبی و فاصله 300متری مسجد الاستراحه قرار دارد.
این مسجد جزو یادگارهای غزوه احد دانسته شده و در تاريخ آمده است که رسول خدا(ص) در این مسجد نماز گزاردند و شب را تا به صبح در آنجا سپری کردند. مسجد بعدها به نام‌هایی چون «مسجد البدائع» و «مسجدالشیخین یا الشیخان» و «مسجد العدوة» نیز شناخته می‌شد.
در سال 2024 طی یک پروژه بازسازی، تغییرات اساسی در ظاهر ساختمان و مأذنه مسجد ایجاد شده که در تصاویر پایانی این مقاله قابل مشاهده است.
نام‌های مسجد و وجه تسمیه
مسجد الدِّرْع بعدها به نام‌هایی چون «مسجد البدائع»[۱] و «مسجدالشیخین یا الشیخان»[۲] و «مسجد العدوة»[۳] خوانده می‌شد.
عنوان مسجد شیخین به علت وقوع مسجد در منطقه شیخین است [۲] که در اصل نام قلعه ای از قلعه های مدینه بوده است.[۱]
علت نامگذاری مسجد به الدرع بنا بر گزارشات تاریخی این است که رسول خدا(ص) در آنجا توقف کوتاهی داشتند و برای نماز، دِرْع و زره خود را درآوردند. برخی هم گفته‌اند عنوان «درع» بدان دلیل است که رسول خدا(ص) در آنجا درع خود را پوشیدند.[۴]
موقعیت مکانی
مسجد الدِّرْع یکی از مساجد قدیمی شهر مدینه است که در جهت جنوبی و فاصله 300متری مسجد الاستراحه قرار دارد. مسجد در محدوده شیخین در موضعی میان مدینه و کوه احد قرار داشته[۲] و در سمت چپ کسی بوده که از مسجد النبی به سمت احد در حال حرکت است.[۵]
در حال حاضر مسجد در سمت چپ خیابان سیدالشهدا قرار دارد، پس از آنکه از مسجد «محمد عبدالله» و پمپ بنزین عبور میکند.[۶]
فضیلت و پیشینه مسجد
این مسجد جزو یادگارهای غزوه احد دانسته شده و بر اساس نقل‌های کهن، رسول خدا(ص) در این مسجد نماز گزاردند و شب را تا به صبح در آنجا سپری کردند:
«ان النَّبی صَلّی فی الْمَسْجِدِ الَّذی عِنْدَ الْبَدائع عِنْدَ الشَّیخَین وَ باتَ فِیهِ حَتّی اَصْبَحَ».[۷]
بنا
بنای مسجد در زمان سید احمد خیاری، محقق مدینه‌شناس متوفی 1380ق/1960م، به سبک عثمانی قدیمی توصیف شده که دارای رواقی مسقف با قبه گرد بوده و پشت آن حیاتی بدون سقف داشته است. در کنار مسجد چشمه آبی وجود داشته که در زمان خیاری نیز مخروبه و از بین رفته بوده است.[۵]
در حال حاضر مسجد طی یک پروژه بازسازی اساسی که از سال 2022 توسط دولت سعودی، جهت یک دست سازی اماکن قدیمی مدینه اجرا شده(که پیشتر برای مسجد الرایه نیز اجرا شده بود)، دارای ساختاری سنگی در دیوارها و نمای داخلی و خارجی مسجد شده که جلوه‌ای از سابقه قدیمی و پیشینه تاریخی مسجد را به مخاطب یادآوری میکند.[۸] مطابق با تصاویر اشتراک‌گذاری شده توسط زائران مسجد، مأذنه قدیمی سبز رنگ مسجد نیز در ماه های پایانی سال میلادی و پیش از شروع سال 2025، به صورت کلی با ماذنه ای دیگر که در تصاویر زیر مشخص است، جایگزین شده است.
تصاویر
آخرین وضعیت مسجد در 2024 (مروبط به بازسازی اساسی)
محیط خارجی
محیط داخلی
تصاویر قدیمی تر (پیش از بازسازی اساسی)
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- تاریخ المدینة المنورة، ابوزید عمر بن شبه، قم، دارالفکر، ١٣6٨ش.
- تاریخ المعالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، الخیاری، تصحیح محمد امین کردی، مدینه، دارالعلم، 1410.
- مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419 ق.
- المغازی، محمد بن عمر الواقدی، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1989.