خانه حضرت خدیجه(س)

خانه خدیجه(س)

اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر	مولد فاطمه
مکان	مکه، زقاق الحجر
جنبه دینی
وابسته به دین/مذهب	اسلام، شیعه
تاریخ بنا
رویدادها	نزول وحی بر پیامبر (ص)، تولد فاطمه (س)
وضعیت فعلی
وضعیت بنا	از بین رفته

خانه حضرت خدیجه(س) محل زندگی پیامبر(ص) با حضرت خدیجه(س) در مکه بوده است.

این خانه محل تولد حضرت فاطمه (س) و دیگر فرزندان حضرت خدیجه(س) بود و بسیاری از آیات مکی قرآن نیز در آن نازل شده است. همچنین محل درگذشت خدیجه(س) همین خانه گزارش شده است. خانه حضرت خدیجه(س) در ساخت و سازهای آل سعود از بین رفته است.

موقعیت

خانه حضرت خدیجه (س) در مکه و در کوچه عطارها(زقاق العطارین) که بعدها به کوچه سنگ(زقاق الحجر) شهرت یافته و در مجاورت خانه ابوسفیان قرار داشته است. این کوچه از یک‌سو به مسجد الحرام می‌رسیده است.

سرگذشت خانه

این خانه محل زندگی پیامبر(ص) با حضرت خدیجه (س) بوده و بسیاری از آیات مکی قرآن کریم در این خانه نازل شده است. همچنین حضرت فاطمه(س) و دیگر فرزندان حضرت خدیجه(س) در این خانه بدنیا آمده اند. محل درگذشت حضرت خدیجه نیز همین خانه گزارش شده است و پیامبر (ص) پس از آن تا زمان هجرت به مدینه در این خانه ساکن بود.

به گفته ابوالولید ازرقی، تاریخ‌نگار شافعی قرن سوم قمری، خانه بعد از مهاجرت پیامبر به مدینه به تصرف عقیل بن ابی‌طالب درآمد. معاویة بن ابی‌سفیان آن خانه را خرید و تبدیل به مسجد کرده و از خانه پدرش ابوسفیان دری به آن باز کرد. ازرقی در جایی دیگر می‌گوید خانه را معتب، پسر ابولهب و پسرعموی پیامبر، از دشمنان سرسخت آن حضرت پس از مهاجرت پیامبر(ص)‏ اشغال نمود و پیامبر(ص) پس از فتح مکه، خانه را مطالبه نکرد.

خانه خدیجه در گزارش‌های تاریخی و سفرنامه‌ها

اطلاعات مربوط به خانه خدیجه و مشخصات آن، در منابع تاریخی، جغرافیایی و سفرنامه‌های مکه در دوره‌های مختلف ثبت و ضبط شده است و حاجیان به زیارت این خانه می‌رفتند. برخی از این گزارش‌ها عبارت است از:

• ابن جبیر(م. ۶۱۴ق) ‏در سفرنامه مربوط به قرن ششم قمری‌اش، این خانه را معرفی کرده و از وجود بنایی به نام گنبد وحی (قبة الوحی: جایی که بر پیامبر وحی می‌شده) در این خانه و گنبدی کوچک بر محل به دنیا آمدن حضرت فاطمه خبر داده و گفته است که حسنین (ع) نیز در این خانه به دنیا آمده‌اند.
• در زمان فاسی (م. ۸۳۲ ق) نیز خانه را «مولد فاطمه» می‌خوانده‌اند و از مکان‌هایی بوده که زائران به زیارتش می‌رفته‌اند و در نظر مردم با فضیلت‌ترین خانه مکه بوده است.
• علی طبری (م. ۱۰۷۰ق) از سه مکان زیارتی جدا در این محل ـ مولد فاطمه، خانه خدیجه و قبة الوحی ـ یاد کرده که هر کدام دری جداگانه داشته‌اند.
• نویسنده مرآة الحرمین (تألیف: ۱۳۱۸–۱۳۲۵ق) درباره مشاهداتش از خانه و اشیای درون آن، تاریخچه‌ای از تعمیرات و بازسازی‌های آن نیز به دست داده است.

در سفرنامه‌های ایرانی

خانه خدیجه از مکان‌های زیارتی عموم حجگزاران به ویژه شیعیان ایرانی بوده و در بسیاری از سفرنامه‌های حج ایرانیان، این مکان وصف شده است.

در سفرنامه‌ای از اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار (حک: ۱۳۱۳–۱۲۶۴ق) در وصف خانه خدیجه آمده است که صحنی سنگفرش از مرمر داشته، گنبدی بر تولدگاه حضرت فاطمه (س) بوده و یک اتاق درآن با عنوان عبادتگاه پیامبر (ص) مشهور بوده است.

در سال ۱۲۶۵ قمری، در محل خانه تکیه‌ای مشهور به «تکیة السیدة فاطمة» به همت حکومت عثمانی برای استفاده فقرا ساخته شد ولی به گفته محمد طاهر کردی (م. ۱۴۰۰ق) در روزگار وی، اثری از تکیه نیست؛ بلکه مدرسه‌ای دینی برای حفظ قرآن کریم است که شهردار مکه شیخ عباس یوسف قطان (م. ۱۳۷۰ق) بنا کرده است.

نام‌های خانه

این خانه به دلیل سکونت حضرت خدیجه(س) به دار (خانه) خدیجه شهرت یافته است و همچنین به دلیل ولادت حضرت فاطمه(س) در آن به نام مولد (زادگاه) فاطمه(س) نیز مشهور است.