میل سنگی (عرفات)

میل سنگی یا عَلَم سنگی، بنایی است مربع شکل، شبیه اُبلیسک‌های مصری و جمرات سه‌گانه که در محل گنبد ام‌سلمه در صحرای عرفات ساخته شده و قدمتی بیش از یک قرن دارد. بنابر نقل منابع در شب‌های عرفه، بالای این عَلَم سنگی، با هدف راهنمایی حاجیان، چراغ‌هایی روشن می‌کردند.

قدمت بنا

امروزه در بالاترین نقطه کوه رحمت، یک میل سنگی مربع وجود دارد که احتمالاً در دوره‌ای متأخر، در محل گنبد و مسجدِ از میان رفته بالای این کوه، که در منابع کهن به نام مسجد یا گنبد ام‌سلمه شهرت داشته، ساخته شده است.

در قدیمی‌ترین عکس‌های عرفات از اواخر دوره عثمانی، این شاخص یا عَلَم سنگی دیده می‌شود و این مسئله، قدمت بیش از صد ساله آن را می‌رساند.

توصیف میل سنگی

ابراهیم رفعت وضعیت بالای کوه را چنین توصیف کرده است که در بالاترین نقطه کوه، زمین مربع سنگ‌فرشی به طول ضلع 50 متر، و در وسط آن سکویی مربع به ضلع 7 و ارتفاع 50/1 متر وجود داشته است. در زاویه غربی این سکو، ستون مربعی از سنگ سخت و سفیدکاری شده وجود داشته که ارتفاع آن حدود 4 متر و طول هر ضلع آن حدود 1 متر بوده و به عنوان یک علم ـ که شب‌های عرفه در بالای آن، با هدف راهنمایی حاجیان، چراغ‌هایی روشن می‌کردند ـ کاربرد داشته است.

شاخص یا میل سنگی مربع، شبیه اُبلیسک‌های مصری و جمرات سه‌گانه ـ مطابق وضعیت قدیمی و پیش از تعریض آنها ـ و دارای پوشش سفیدکاری است. ارتفاع این میل سنگی 8 و طول هر ضلع آن 80/1 متر است و در بالاترین قسمت هر ضلع آن، میخ‌هایی برای آویزان کردن چراغ‌آویزها وجود داشته است.

منابع

این مقاله برگرفته از فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، ش 104. بخش «عرفات و بناهای آن در گذر تاریخ»، ص125، است.

• جبل اِلال بعرفات، ابوزید، بکر بن عبدالله، تحقیقات تاریخیه وشرعیة»، العرب، سال32، ش5 و 6.
• مرآه الحرمین، رفعت پاشا، ابراهیم، 1344ق/ 1925م، القاهرة: مطبعه دار الکتب المصریة، چاپ اول.