زیارت‌نامه‌های بقیع مجموعه زیارت‌نامه‌هایی است که بر اساس روایات، خواندن آنها در مکان‌های مختلف از قبرستان بقیع مستحب بوده و یا خواندن آن به قصد رجا (به امید رسیدن به ثواب) سفارش شده است.
بقیع، قبرستان اصلی مدینه و مورد احترام مسلمانان است که پیامبر(ص) آن را برای دفن درگذشتگان انتخاب کردند. این قبرستان میزبان چهار امام شیعه؛ امام حسن(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است. در گذشته گنبد و بارگاهی بر مزار این امامان وجود داشت که پس از تسلط وهابیان و آل سعود تخریب شد. زیارت بقیع همواره مورد تأکید پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) بوده و از مستحبات مورد تأکید عالمان شیعه است.
از جمله آداب زیارت بقیع، به غسل نمودن و خواندن هشت رکعت نماز زیارت (برای هر امام دو رکعت) اشاره شده است. عباراتی از پیامبر(ص) در زیارت اهل بقیع گزارش شده است؛ از جمله: «السّلام علیکم اهل الدیار رحمکم الله»؛ «سلام بر شما اهل قبور؛ خداوند رحمتتان کند.» در گزارشی دیگر، پیامبر اموات بقیع را با این عبارت خطاب نمود: «السَّلَامُ عَلَی اَهْلِ الدِّیَارِ مَنْ فِیهَا مِنَ المُسْلِمِینَ، دَارِ قَوْمٍ مَیِّتِینَ، وَاِنَّا فِی آثَارِهِمْ ـ اَوْ قَالَ ـ: فِی آثَارِکُمْ لَلَاحِقُونَ»؛ «سلام بر مسلمانان از این سرزمین و بر کسانی که در خانه‌های مردگان مسکن دارند و ما نیز پس از آنان روانیم».
زیارت‌نامه سایر افراد مدفون در بقیع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نزد قبر اسماعیل فرزند امام صادق(ع) این زیارت خوانده شود:
زیارت اسماعیل فرزند امام صادق
| «اَلسَّلامُ عَلی جَدِّکَ الْمُصْطَفی، اَلسَّلامُ عَلی أَبِیکَ الْمُرتَضَی الرِّضا، اَلسَّلامُ عَلَی السَیِّدَیْنِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلی خَدِیجَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِینَ أُمِّ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِینَ، اَلسَّلامُ عَلی فاطِمَةَ أُمِّ الْاَئِمَّةِ الطّاهِرِینَ، اَلسَّلامُ عَلَی النُّفُوسِ الْفاخِرَةِ، بُحُورِ الْعُلُومِ الزّاخِرَةِ، شُفَعائِی فِی الاْخِرَةِ، وَ أَوْلِیائِی عِنْدَ عَوْدِ الرُّوحِ إِلَی الْعِظامِ النَّخِرَةِ،
|
| أَئِمَّةِ الْخَلْقِ وَوُلاةِ الْحَقِّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّخْصُ الشَّریِفُ، الطّاهِرِ الْکَرِیمِ، أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَمُصْطَفیهُ، وَأَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّهُ وَمُجْتَباهُ، وَأَنَّ الْاِمامَةَ فِی وُلْدِهِ إِلی یَوْمِ الدِّینِ، نَعْلَمُ ذلِکَ عِلْمَ الْیَقِینِ، وَنَحْنُ لِذلِکَ مُعْتَقِدُونَ، وَفِی نَصْرِهِمْ مُجْتَهِدُونَ.
|
|
| «اَلسَّلامُ عَلی جَدِّکَ الْمُصْطَفی، اَلسَّلامُ عَلی أَبِیکَ الْمُرتَضَی الرِّضا، اَلسَّلامُ عَلَی السَیِّدَیْنِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلی خَدِیجَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِینَ أُمِّ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِینَ، اَلسَّلامُ عَلی فاطِمَةَ أُمِّ الْاَئِمَّةِ الطّاهِرِینَ، اَلسَّلامُ عَلَی النُّفُوسِ الْفاخِرَةِ، بُحُورِ الْعُلُومِ الزّاخِرَةِ، شُفَعائِی فِی الاْخِرَةِ، وَ أَوْلِیائِی عِنْدَ عَوْدِ الرُّوحِ إِلَی الْعِظامِ النَّخِرَةِ،
|
| سلام بر جدّت (حضرت) مصطفی، سلام بر پدرت (حضرت) مرتضی، سلام بر دو سرور (امام) حسن و (امام) حسین، سلام بر مادر مؤمنان و مادر بانوی بانوان جهان؛ خدیجه، سلام بر مادر امامان پاک (حضرت) فاطمه، سلام بر جان‌های والا و دریاهای دانش؛ شفیعانم در آخرت و مددکارانم به هنگام بازگشت روح به استخوان‌های فرسوده
|
| أَئِمَّةِ الْخَلْقِ وَوُلاةِ الْحَقِّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّخْصُ الشَّریِفُ، الطّاهِرِ الْکَرِیمِ، أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَمُصْطَفیهُ، وَأَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّهُ وَمُجْتَباهُ، وَأَنَّ الْاِمامَةَ فِی وُلْدِهِ إِلی یَوْمِ الدِّینِ، نَعْلَمُ ذلِکَ عِلْمَ الْیَقِینِ، وَنَحْنُ لِذلِکَ مُعْتَقِدُونَ، وَفِی نَصْرِهِمْ مُجْتَهِدُونَ.
|
| پیشوایان راستین و وُلات حق، سلام بر تو ای شخصیت شریف؛ (امام) پاک و بزرگوار، گواهی می‌دهم که معبودی جز الله نیست و اینکه حضرت محمّد بنده و برگزیده او است و اینکه حضرت علی ولیّ و منتخب او می‌باشد و امامت تا قیامت در میان فرزندان (معصوم) او است، و برای ما امری یقینی است و بر این باوریم و در یاریشان کوشا می‌باشیم.
|
|
| سلام بر جدّت (حضرت) مصطفی، سلام بر پدرت (حضرت) مرتضی، سلام بر دو سرور (امام) حسن و (امام) حسین، سلام بر مادر مؤمنان و مادر بانوی بانوان جهان؛ خدیجه، سلام بر مادر امامان پاک (حضرت) فاطمه، سلام بر جان‌های والا و دریاهای دانش؛ شفیعانم در آخرت و مددکارانم به هنگام بازگشت روح به استخوان‌های فرسوده
|
| سلام بر جدّت (حضرت) مصطفی، سلام بر پدرت (حضرت) مرتضی، سلام بر دو سرور (امام) حسن و (امام) حسین، سلام بر مادر مؤمنان و مادر بانوی بانوان جهان؛ خدیجه، سلام بر مادر امامان پاک (حضرت) فاطمه، سلام بر جان‌های والا و دریاهای دانش؛ شفیعانم در آخرت و مددکارانم به هنگام بازگشت روح به استخوان‌های فرسوده
|
| پیشوایان راستین و وُلات حق، سلام بر تو ای شخصیت شریف؛ (امام) پاک و بزرگوار، گواهی می‌دهم که معبودی جز الله نیست و اینکه حضرت محمّد بنده و برگزیده او است و اینکه حضرت علی ولیّ و منتخب او می‌باشد و امامت تا قیامت در میان فرزندان (معصوم) او است، و برای ما امری یقینی است و بر این باوریم و در یاریشان کوشا می‌باشیم.
|
|
برای زیارت قبر حلیمه سعدیّه، دایه پیامبر(ص) این زیارت‌نامه خوانده شود:
زیارت حلیمه سعدیه
| اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ صَفِیِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ حَبِیبِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ الْمُصْطَفی، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یامُرْضِعَةَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا حَلِیمَةَ السَّعْدِیَّةِ، فَرَضِیَ اللهُ تَعالی عَنْکِ وَأَرْضاکِ، وَجَعَلَ الْجَنَّةَ مَنْزِلَکِ وَ مَأْواکِ، وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
|
|
| اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ صَفِیِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ حَبِیبِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ الْمُصْطَفی، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یامُرْضِعَةَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا حَلِیمَةَ السَّعْدِیَّةِ، فَرَضِیَ اللهُ تَعالی عَنْکِ وَأَرْضاکِ، وَجَعَلَ الْجَنَّةَ مَنْزِلَکِ وَ مَأْواکِ، وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
|
| سلام بر تو ای مادر (رضاعی) پیامبر خدا، سلام بر تو ای مادر برگزیده خدا، سلام بر تو ای مادر حبیب خدا، سلام بر تو ای مادر حضرت مصطفی، سلام بر تو ای دایه رسول خدا، سلام بر تو ای حلیمه سعدیه، خداوند تعالی از تو خشنود باد و ترا خشنود سازد، و بهشت را منزل و پناهگاهتان قرار دهد و رحمت و برکات خدا بر تو باد.
|
|
| سلام بر تو ای مادر (رضاعی) پیامبر خدا، سلام بر تو ای مادر برگزیده خدا، سلام بر تو ای مادر حبیب خدا، سلام بر تو ای مادر حضرت مصطفی، سلام بر تو ای دایه رسول خدا، سلام بر تو ای حلیمه سعدیه، خداوند تعالی از تو خشنود باد و ترا خشنود سازد، و بهشت را منزل و پناهگاهتان قرار دهد و رحمت و برکات خدا بر تو باد.
|
|
هنگامی که زائر بهقبر عمه‌های پیامبر (صفیّه و عاتکه)، که کنار قبر ام‌البنین قرار دارد رسید، این زیارت را بخواند:
زیارت عمه‌های پیامبر
| اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا عَمَّتَیْ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا عَمَّتَیْ نَبِیِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا عَمَّتَیْ حَبِیبِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا عَمَّتَیِ الْمُصْطَفی، رَضِیَ اللهُ تَعالی عَنْکُما وَجَعَلَ الجَنَّةَ مَنْزِلَکُما وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
|
|
| اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا عَمَّتَیْ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا عَمَّتَیْ نَبِیِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا عَمَّتَیْ حَبِیبِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا عَمَّتَیِ الْمُصْطَفی، رَضِیَ اللهُ تَعالی عَنْکُما وَجَعَلَ الجَنَّةَ مَنْزِلَکُما وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
|
| سلام بر شما دو عمّه رسول خدا، سلام بر شما دو عمّه پیامبر خدا، سلام بر شما دوعمّه حبیب خدا، سلام بر شما دو عمّه حضرت مصطفی، خداوند از شما خشنود باد و بهشت را جایگاهتان قرار دهد و رحمت و برکات خدا بر شما باد.
|
|
| سلام بر شما دو عمّه رسول خدا، سلام بر شما دو عمّه پیامبر خدا، سلام بر شما دوعمّه حبیب خدا، سلام بر شما دو عمّه حضرت مصطفی، خداوند از شما خشنود باد و بهشت را جایگاهتان قرار دهد و رحمت و برکات خدا بر شما باد.
|
|
برای زیارت فاطمه دختر حزام معروف به امّ‌البنین، همصر امام علی (ع، و مادر حضرت عباس(ع)، زیارت زیر ذکر شده است:
زیارت ام البنین
| اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا زَوْجَةَ وَلِیِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا زَوْجَةَ أَمِیرِالمُؤْمِنِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ الْبَنِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ الْعَبّاسِ بْنِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طالِب، رَضِیَ اللهُ تَعالی عَنْکِ، وَجَعَلَ الجَنَّةَ مَنْزِلَکِ وَمَأْویکِ، وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
|
|
| اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا زَوْجَةَ وَلِیِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا زَوْجَةَ أَمِیرِالمُؤْمِنِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ الْبَنِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا أُمَّ الْعَبّاسِ بْنِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طالِب، رَضِیَ اللهُ تَعالی عَنْکِ، وَجَعَلَ الجَنَّةَ مَنْزِلَکِ وَمَأْویکِ، وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
|
| سلام بر تو ای همسر ولیّ خدا، سلام بر تو ای همسر امیر مؤمنان، سلام بر تو ای امّ البنین، سلام بر تو ای مادر عبّاس پسر امیر مؤمنان علی بن ابی طالب، خدای تعالی از تو راضی باد و بهشت را منزل و پناهگاهتان قرار دهد و رحمت و برکات خدا بر شما.
|
|
| سلام بر تو ای همسر ولیّ خدا، سلام بر تو ای همسر امیر مؤمنان، سلام بر تو ای امّ البنین، سلام بر تو ای مادر عبّاس پسر امیر مؤمنان علی بن ابی طالب، خدای تعالی از تو راضی باد و بهشت را منزل و پناهگاهتان قرار دهد و رحمت و برکات خدا بر شما.
|
|
زائر هنگام زیارت شهیدان واقعه حرّه و مجروحان جنگ احد که پس از بازگشت به مدینه شهید شدند و در بقیع دفن شدند، بگوید:
زیارت شهدای واقعه حره
| اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا شُهداءُ یا سُعَداءُ یا نُجَباءُ یا نُقَباءُ یا أَهْلَ الصِّدْقِ وَالْوَفاءِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا مُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ حَقَّ جِهادِهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدّارِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا شُهَداءُ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرکاتُهُ.
|
|
| اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا شُهداءُ یا سُعَداءُ یا نُجَباءُ یا نُقَباءُ یا أَهْلَ الصِّدْقِ وَالْوَفاءِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا مُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ حَقَّ جِهادِهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدّارِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا شُهَداءُ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرکاتُهُ.
|
| سلام برشما ای شهیدان، ای نیکانوسعادتمندان، ای جوان مردان و گرامیان، ای مهتران و بزرگتران، ای اهل صدق و وفا، سلام بر شما ای جهادکنندگان در راه خدا آن گونه که حق و سزاوار بود، سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان چه نیکوست سرانجام آن سرای جاویدان، سلام بر شما ای شهیدان، رحمت و برکات خداوند بر شما باد.
|
|
| سلام برشما ای شهیدان، ای نیکانوسعادتمندان، ای جوان مردان و گرامیان، ای مهتران و بزرگتران، ای اهل صدق و وفا، سلام بر شما ای جهادکنندگان در راه خدا آن گونه که حق و سزاوار بود، سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان چه نیکوست سرانجام آن سرای جاویدان، سلام بر شما ای شهیدان، رحمت و برکات خداوند بر شما باد.
|
|
برای زیارت دیگر مردگان دفن شده در قبرستان بقیع زیارت اهل قبور را بخواند:
زیارت اهل قبور
| بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ. «اَلسَّلامُ عَلی أَهْلِ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، مِنْ أَهْلِ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، یا أَهْلَ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، بِحَقِّ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، کَیْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، مِنْ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، یا لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، اِغْفِرْ لِمَنْ قالَ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، وَاحْشُرْنا فِی زُمْرَةِ مَنْ قالَ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اللهِ.
|
|
| بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ. «اَلسَّلامُ عَلی أَهْلِ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، مِنْ أَهْلِ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، یا أَهْلَ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، بِحَقِّ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، کَیْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، مِنْ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، یا لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، اِغْفِرْ لِمَنْ قالَ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، وَاحْشُرْنا فِی زُمْرَةِ مَنْ قالَ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اللهِ.
|
| سلام بر معتقدان به «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» از سوی معتقدان به «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» ای معتقدان به «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ»، شما را به حق «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» چگونه یافتید پاداش ذکر «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» را از سوی معبودی که نیست جز الله، ای معبود یکتا بیامرز آنکه را که گوید: «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» و ما را در زمره گویندگان «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ»، محمّد رسول الله، علی ولیّ الله محشور ساز.
|
|
| سلام بر معتقدان به «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» از سوی معتقدان به «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» ای معتقدان به «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ»، شما را به حق «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» چگونه یافتید پاداش ذکر «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» را از سوی معبودی که نیست جز الله، ای معبود یکتا بیامرز آنکه را که گوید: «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ» و ما را در زمره گویندگان «لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ»، محمّد رسول الله، علی ولیّ الله محشور ساز.
|
|
- تحفة الزائر، مجلسی، محمدباقر، مؤسسه امام هادی، قم، ۱۳۸۶ش.
- مفتاح الجنات في الأدعیة و الأعمال و الصلوات و الزیارات، امین، سید محسن، مؤسسه اعلمی، بیروت، بی‌تا.
