احرام کعبه
اِحرام کعبه، نمایان شدن پوشش سفید کعبه. احرام کعبه بر اثر بالابردن پرده کعبه روی می‌دهد. بالابردن کعبه سنتی تاریخی است که در آن پرده کعبه از چهار طرف بالا می‌برند. به این کار تشعیر کعبه نیز می‌گویند. مأمون خلیفه عباسی را ابداع‌کننده این سنت می‌دانند. بدین جهت پرده را بالا می‌برند تا با هجوم طواف‌کنندگان آسیب نبیند. این کار را در روز ۲۵ یا ۲۷ ذی‌قعده انجام می‌دهند. در روز عید قربان نیز پرده جدید نصب می‌شود.
وجه نام‌گذاری
بر پایه سنتی تاریخی، در اواخر ذی‌قعده پرده کعبه از چهار سو حدود یک قامت و نیم بالا زده می‌شود. در این حال، لایه زیرین و سفید پوشش کعبه نمایان می‌گردد و حالتی همانند حج‌گزاران احرام‌بسته می‌یابد که در اصطلاح به آن «احرام کعبه» می‌گویند.[۱] از این حالت به تشمیر کعبه نیز تعبیر می‌شود.[۲]
ابداع‌کننده سنت
به‌گفته برخی، نخستین کسی که چنین کرد، مأمون خلیفه عباسی بود.[۳] پاسداشت این سنت از آن روست که قداست پرده کعبه حفظ شود و با هجوم زائران مشتاق آسیب نبیند.[۴] در این روز، به رسم جشن، درِ کعبه به روی همگان گشوده می‌شد[۵] و با نصب پرده جدید در روز عید قربان، کعبه از احرام خارج می‌گشت.[۶]
روز احرام کعبه
ابن جبیر (درگذشت ۵۴۰ق) احرام کعبه را در روز ۲۷ ذی‌قعده هم‌زمان با سالروز فتح مکه گزارش کرده است.[۷] فاسی (درگذشت ۸۳۲ق) سخن او را گزارش کرده و افزوده است که پرده کعبه روز ۲۵ ذی‌قعده بالا می‌رود و در ۲۷ ذی‌قعده کارگزاران کعبه قسمتی از پرده کعبه را که بالا برده‌اند، افزون بر بخش‌هایی دیگر تا روی در کعبه، قطع می‌نمایند و در روز عید قربان نیمه بالای پرده را عوض می‌کنند.[۸]
علت بریدن پرده کعبه
فاسی احتمال داده است که دلیل بریدن نیمی از پرده کعبه به دست کارگزاران کعبه، فروش زودهنگام آن به حاجیان مصری و شامی بود که معمولاً در روزهای نخست ذی‌حجه وارد مکه می‌شدند. در گذشته شماری از حاجیان دیرتر به مکه می‌رسیدند و بی‌درنگ رهسپار عرفات می‌شدند و خرید بخش‌هایی از پرده کعبه را به روزهای پس از اعمال وامی‌گذاشتند و با توجه به این که پرده در روز عید قربان عوض می‌شد، آن را خریداری می‌کردند.[۹]
پانویس
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل احرام کعبه.
- رحلة ابن بطوطه: ابن بطوطه (م.۷۷۹ق.)، رباط، آکادیمیة المملکة المغربیه، ۱۴۱۷ق؛
- رحلة ابن جبیر: محمد بن‌احمد (م.۶۱۴ق.)، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م؛
- سفرنامه حجاز: محمد لبیب البتونی، ترجمه: انصاری، تهران، مشعر، ۱۳۸۱ش؛
- شفاء الغرام: محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.)، به کوشش مصطفی محمد، مکه، النهضة الحدیثه، ۱۹۹۹م؛
- مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی: عبیدالله محمد امین کردی، ترجمه: صابری، تهران، مشعر، ۱۳۸۰ش.