اخبار مدینه (کتاب)
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
نویسنده
مترجم
برگرداننده این کتاب، گمنام بوده و در زمانی نزدیک به زمان تألیف کتاب، در سده دهم قمری، به ترجمه این اثر پرداخته است.[۱]
ساختار
کتاب اخبار مدینه، برگردان فارسی کتاب «خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی» است. نویسنده، در آغاز، کتاب «وفاء الوفا باخبار دار المصطفی» را در چهار جلد، با صفحات بسیار نگاشته، و برای دسترسی آسان زائران و علاقه‌مندان، گزیده‌ای از آن را با نام «خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی» تدوین کرده است. در این کتاب، مطالب مهم وفاء الوفا آمده و در برخی موارد، اسناد روایت‌های طولانی و روایت‌های گوناگونی که دارای یک موضوع بوده‌اند، آورده نشده است.[۱]
کتاب اخبار مدینه، در یک مقدمه، یک پیشگفتار، هشت باب، تعلیقات و اضافات، و فهرست‌ها تنظیم شده است. پیشگفتار را مترجم به کتاب افزوده است. سه بخش «مقدمه»، «تعلیقات و اضافات» و «فهرست‌ها» را نیز، محققِ چاپ نخست،[یادداشت ۱] به کتاب افزوده است.[۲]
محتوا
این کتاب، که برگردان فارسی خلاصة الوفا است، به تاریخ و جغرافیای مدینه پرداخته است.[۱] نویسنده، بر خلاف وهابیان، به شفاعت خواستن از معصوم(ع) و توسل به وی، باور دارد. او در آخر جزء چهارم، احاديث مربوط به زيارت قبر حضرت محمد(ص) و در فصل سوم به توسل زائر و شفاعت جستن به حضرت محمد(ص) پرداخته است. مؤلف، احاديثى را كه در فضائلامام على(ع) و دیگر اهل بيت(ع) از حضرت محمد(ص) روايت شده، را بیان کرده است.[۱]
درون‌مایه کتاب به ترتیب فهرست به این شرح است:
مقدمه، که توسط محقق چاپ نخست کتاب،[یادداشت ۲] نگاشته شده و شامل معرفی كتاب‌هاى تاريخى، جغرافياى تاريخى، سفرنامه‌ها، سرگذشت نویسنده کتاب و معرفی مترجمان کتاب خلاصة الوفاء است.
پیشگفتار، که توسط مترجم نوشته شده، به معرفی کتاب پرداخته و فهرستی از موضوعات کتاب را آورده است.
باب اول، که به نام‌هاى مدينه[یادداشت ۳]، فضيلت مدينه، برتری آن نسبت به دیگر شهرها، دعاى حضرت محمد(ص) در حق مدينه و مردم آن، خاك مدينه و ميوه‌هاى آن و دیگر موضوعات پرداخته است.
باب دوم، که به فضيلت زيارت و ارزش مسجد النبی(ص)، فضيلت زيارت حضرت محمد(ص) و فضیلت توسل به وی پرداخته است.
باب سوم، که دارای اخبار ساكنان مدينه از قديم تا زمان حضرت محمد(ص) است.
باب چهارم، که از ساختمان مسجدالنبی(ص)، متعلقات آن و حجره‌هاى همسران حضرت محمد(ص) سخن گفته است.
باب پنجم، که شامل معرفی مصلاى عيد، مساجد نبويه، مقبره‌های مدينه، فضل احد و شهیدان آن است.
باب ششم، که به چاه‌هاى مدينه، صدقات نبويه و آنچه به دست خود نهال كرده پرداخته است.
باب هفتم، که به مساجدى كه حضرت محمد(ص) در سفرها و غزوه‌ها در آن نماز خوانده پرداخته است.
باب هشتم، که به دره‌ها، چراگاه‌ها، قلعه‌ها و كوه‌هاى مدينه پرداخته است.
فهرست
- مقدمه
- [اثار مکتوب مسلمانان]
- شرح احوال علامه نورالدین سمهودی
- تالیفات علامه سمهودی
- نگاهی به مطالب مندرج در خلاصه‌الوفا
- ترجمه‌های کتاب
- معرفی نسخه‌های خطی موجود ترجمه
- روش تصحیح کتاب
- پیشگفتار
- باب اول:در اسماء و فضل مدینه مشرفه و بعضی فواید دیگر که به آن بلده شریفه متعلق است.
- فصل اول:در اسمای مدینه به ترتیب حروف معجم
- فصل دوم:در فضیلت مدینه و تفصیل او بر سایر بلاد
- فصل سوم:در دعای آن حضرت(ص) در حق مدینه و اهل آن
- فصل چهارم:در خاک پاک مدینه و میوه‌های آن
- فصل پنجم:در تحریض بر اقامت در مدینه
- فصل ششم:در تحریم مدینه و احکام متعلق به آن
- فصل هفتم:در احکام حرم مدینه زاد هما الله شرفا
- فصل هشتم:در خصایص مدینه پر سکینه
- فصل نهم:در بدایت و ماب شان آن بلده غراء و شرح آنچه سمت وقوع یافته در این توده غبراء
- فصل دهم:در ظهور نار حجاز از زمین مدینه و انطفای او نزد وصولش به حرم محترم آن معدن سکینه
- باب دوم:در فضیلت زیارت و فضل مسجد نبوی(ص) و آنچه متعلق است به آن
- فصل اول: در فضیلت زیارت و تأکد آن و شد رحل برای آن
- فصل دوم: در وسیلت نمودن به سید ابرار در حضرت پروردگار تبارک و تعالی
- فصل سوم: در فضل مسجد نبوی و در روضه و منبر
- باب سوم:در اخبار سکان مدینه از قدیم
- باب چهارم:در عمارت مسجد نبوی و آنچه متعلق است به آن و بیان احوال حجرات ازواج طاهرات
- فصل اول:در عمارت آن سرور(ص) آن مسجد شریف را
- فصل دوم:در مقام آن حضرت(ص) قبل از تحویل قبله و بعد از آن
- فصل سوم:در خبر جذع و منبر و آنچه متعلق است به آنها و ستون‌های مسجد نبوی(ص).
- فصل چهارم:در حجره‌های شریفه آن حضرت(ص) و حجره منیفه حضرت فاطمه(س).
- فصل پنجم:در درهایی که رسول(ص) امر فرمود به سد آن و استثنا نمود از آن بابی را که خواست
- فصل ششم:در زیادتی عمر که بر مسجد نبوی افزوده و اتخاذ بطیحاء در ناحیه آن
- فصل هفتم:در زیادتی عثمان و مقصوره گرفتن ایشان
- فصل هشتم:در زیادتی ولید و اتخاذ او محراب و شرفات و منارات
- فصل نهم:در زیادتی مهدی
- فصل دهم:در اخباری که متعلق است به حجره شریفه
- فصل یازدهم:در علامت جهتین رأس شریف و وجه نیر لطیف او(ص)
- فصل دوازدهم:در عمارت مجدد و ابدال سقف حجره شریف
- فصل سیزدهم:در آنچه منقول شده است که حوالی حجره شریفه را خندق کنده‌اند و به رصاص پرساخته
- فصل چهاردهم:در حریق اول
- فصل پانزدهم:در آنچه مسجد شریف بر آن مشتمل و محتوی است
- فصل شانزدهم:در ابواب مسجد شریف و خوخه‌های او یعنی دریچه‌ها
- فصل هفدهم:در بیان بلاطی که بر حوالی و گرداگرد مسجد شریف کرده بودند
- باب پنجم:در مصلای عید و مساجد نبویه که در مدینه است و بیان مقابر مدینه و فضل احد و شهدای او.
- باب ششم:در آبار مبارکات مدینه و عین و غراس و صدقاتی که منسوب است به رسول(ص)
- فصل اول:در آبار مبارکات یعنی چاه‌ها بر ترتیب حروف تهجی
- فصل دوم:در صدقات نبویه و آنچه به دست مبارک خود نهال کرده(ص)
- باب هفتم:در مساجدی که منسوب است بر پیغامبر(ص)
- فصل اول:در مساجدی که در طریق مکه است
- فصل دوم:در مساجدی که در راه حاج است
- فصل سوم:در مساجدی که در غزوات مبارکات در آنجا نماز گزارده‌اند
- باب هشتم:در اودیه و اطام و بعضی اعمال و جبال مدینه مشرفه
- تعلیقات و اضافات
- فهرست‌ها
اهمیت
این کتاب، يكى از مهم‌ترين منابع، در تاريخ و جغرافياى مدينه معرفی شده و میان عالمان اهل سنت، به عنوان مرجع نخست مدينه‌شناسى شناخته شده و میان عالمان شيعه نيز مورد توجه قرار گرفته است.[۱]
ابراهيم بن ابى الحرم مدنى (م.١٠۵۶ق)، درباره کتاب خلاصة الوفا شعری سروده و این کتاب را در موضوع آثار مدینه یگانه دانسته است.[یادداشت ۴][۳]
چاپ
این کتاب، بار نخست، با تصحیح و تحقیق سيد كمال حاج‌سيدجوادى، در ۵٩٧ صفحه، توسط نشر مشعر، در تهران، در سال ۱۳۷۶ش. چاپ شده است.[۴]
پیوند به بیرون
پانوشت
- ↑ سيد كمال حاج‌سيدجوادى.
- ↑ سيد كمال حاج‌سيدجوادى.
- ↑ ۹۵ نام براى مدينه ذکر شده است.
- ↑ من رام يستقصى معالم طيبة/ و يشاهد المعدوم بالموجود/ فعليه باستقصاء تاريخ الوفاء/ تأليف عالم طيبة السمهودى برگردان فارسی: «آرى هيچ كس مانند وى نتوانسته آثار مدينه منوره چه آنچه در ابتدا وجود داشته و دستخوش نابودى قرار گرفته و چه آنها كه در زمان حياتش موجود بوده ثبت و ضبط كند.»
منابع
اخبار مدینه، نورالدين سمهودى، تصحیح و تحقیق سيدكمال حاج‌سيدجوادى، نشر مشعر، تهران، ١٣٧۶ش.