موسوعة زیارات المعصومین(ع) (کتاب)

موسوعة زیارات المعصومین(ع)، دانشنامه‌ای از زیارت‌های معصومان(ع) است. این کتاب به زبان عربی و نوشته مؤسسه پیام امام هادی(ع) است. در این کتاب برای هر معصوم(ع) زندگی‌نامه کوتاه، فضیلت قبر، تربت و زیارت وی، اوقات مستحب، آداب و چگونگی زیارت و وداع با او بیان شده است. مقدمه کتاب که در یک جلد چاپ شده به مفهوم، اهداف و آداب زیارت و رد نظرات وهابیان درباره زیارت پرداخته است. از ویژگی‌های این مجموعه جامع و مستند بودن و بیان اختلاف نسخه‌هاست. این کتاب در چند همایش و جشنواره، رتبه و شایستگی به دست آورده و برخی شخصیت‌های علمی از انتشار آن تقدیر کرده‌اند. این موسوعه در ۷ جلد در قم، توسط انتشارات پیام امام هادی(ع)، در سال ۱۳۸۳ش. به چاپ رسید.

موسوعة زیارات المعصومین(ع) (کتاب)

پدید آورندگان
نویسنده	مؤسسه امام هادی(ع)
محتوا
موضوع	زیارتنامه‌ها، آداب، رسوم و فلسفه زیارت،
زبان	عربی
نشر
تعداد جلد	۷
تعداد صفحات	۳۰۸۵
قطع	وزیری
ناشر	انتشارات پیام امام هادی(ع)
وب‌سایت ناشر	http://www.imamhadi.ir/
محل نشر	قم
تاریخ نشر	۱۳۸۴ش
شابک	‭‬‬ دوره 964-94151-2-2

مؤلف

گردآورنده این مجموعه مؤسسه پیام امام هادی(ع) با مدیریت سید هادی رفیعی پور (متولد ۱۳۲۷ش) است. برخی کارهای این مؤسسه، تحقیق و تصحیح کتاب‌های منتخب الأنوار المضیئة، الاعتقادات، المقنع و الهدایة شیخ صدوق، و تألیف کتاب دعاء الندبه و توثیقه من الکتاب و السنه است. این مؤسسه در سال ۱۳۹۴ش جزو ۱۰ مؤسسه برتر پژوهشی در حوزوه علمیه قم، توسط معاونت پژوهشی حوزه علمیه قم معرفی شد. آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، برخی از مراجع تقلید شیعه و شخصیت‌ها از آثار این مؤسسه تقدیر کرده‌اند.

ساختار و محتوا

موسوعة زیارات المعصومین(ع)، دانشنامه‌ای از زیارت‌های معصومان(ع) است. این کتاب با زیارت‌های حضرت محمد(ص)، ثواب زیارت وی و بیان فضائل شهر مدینه آغاز شده و تا زیارت‌های امام مهدی(ع) و بیان فضل سامراء و سرداب ادامه یافته است. فصل پایانی به زیارت‌های جامعه پرداخته است. این کتاب در ۵ جلد و ۲ جلد دیگر که یکی به مقدمه و دیگری به فهرست‌ها اختصاص یافته تنظیم شده است. شیوه ارائه مطالب به شرح زیر است:

• مقدمه: مقدمه در ۵۰۰ صفحه، درباره مفهوم، اهداف و آداب زیارت نوشته شده است. از امتیازهای این مقدمه، بیان نظرات ابن تیمیه و دیگر وهابییان، درباره زیارت و گردآوری پاسخ‌های عالمان اهل سنت و شیعه به آنهاست. برخی از موضوعات مطرح شده در این مقدمه به این شرح است: تعریف معنای لغوی و اصطلاحی زیارت، هدف از زیارت انبیا و اولیای الهی، زیارت در قرآن کریم، آیات نازل شده در حق اهل بیت(ع) در منابع اهل سنت، زیارت پیامبر(ص) در احادیث و روایات فریقین، زیارت شهدا در احادیث اهل سنت، زیارت اهل قبور در منابع اهل سنت، زیارت در سیره پیامبر(ص) (زیارت مادر، زیارت عثمان بن مظعون، زیارت شهیدان احد و زیارت اموات در قبرستان بقیع)، زیارت در سیره معصومان(ع). در پایانِ مقدمه، فهرستی از کتاب‌ها و نسخه‌های خطی، با موضوع زیارت، توسل و مزار تحت این عنوانین آمده است: کتب الزیارات عند الامامیه، کتب الزیارات عند العامه، کتب الزیارت المجهولهٔ المؤلف، الزیارات ضمن کتب الادعیه و المناسک عند الامامیه، شروح الزیارات، تاریخ المزارات. منبع اصلی برای گردآوردی این اسامی، کتاب‌های الذریعه، فهرست المکتبة المرعشیة، کشف الظنون، فهرست مکتبهٔ آیة الله گلپایگانی، فهرست مکتبة الآستانة الرضویه بوده است. برخی بر این باورند که این مقدمه شایستگی دارد با عنوان کتابی مستقل درباره فلسفه زیارت، دعا و توسل از دیدگاه اهل بیت(ع) منتشر شود.
• باب اول: زندگینامه مختصری از هر معصوم(ع).
• باب دوم: فضیلت قبر و تربت هر معصوم(ع).
• باب سوم: فضیلت زیارت هر معصوم(ع).
• باب چهارم: اوقات مستحب برای زیارت هر معصوم(ع).
• باب پنجم: آداب زیارت هر معصوم(ع).
• باب ششم: چگونگی زیارت هر معصوم(ع).
• باب هفتم: آداب پس از زیارت هر معصوم(ع).
• باب هشتم: چگونگی وداع با معصوم(ع).

فهرست

• جلد اول: تمهید، مفهوم الزیارة، الهدف من الزیارة، الزیارة فی القرآن و السنة، ثواب الزیارة، آداب الزیارة، طلب الشفاعة، شروح الزیارات و…
• جلد دوم: زیارات رسول الله(ص) (فضل المدینة، فضل مسجده و موضع قبره، فضل زیارته، الاوقات المستحبة لزیارته، آداب زیارته، کیفیتة زیارته و…)، زیارات فاطمة الزهراء (س) (فضل موضع قبرها، فی موضع قبرها، فضل زیارتها، الاوقات المستحبة لزیارتها و…)، زیارات الائمة بالبقیع (زیارات الامام الحسن بن علی(ع)، زیارات الامام علی بن الحسین(ع)، زیارات الامام الباقر(ع)، زیارات الامام الصادق(ع)، الزیارات الجامعة للائمة بالبقیع).
• جلد سوم: زیارات امیرالمؤمنین(ع) (فضل الغری و الکوفه، فضل موضع قبره، فضل زیارته، کیفیة زیارته، زیارته یوم الحادی و العشرین من شهر رمضان و…).
• جلد چهارم: زیارات الامام الحسین(ع)، (فضل کربلاء و تربة قبره، فضل زیارته، الاوقات المستحبة لزیارته، آداب زیارته، کیفیة زیارته، زیارته فی یوم عاشوراء و…).
• جلد پنجم: زیارات الامام موسی الکاظم(ع) (فضل موضع قبره، فضل زیارته کیفیة زیارته و الصلاة علیه، کیفیة وداعه و…)، زیارات الامام الجواد(ع) (فضل موضع قبره، فضل زیارته، الاوقات المستحبة لزیارته، زیارتهما المشترکة و…)، زیارات الامام الرضا(ع) (فضل طوس و تربة قبره، فضل زیارته، آداب زیارته و…)، زیارات الامامین العسکریین(ع) (فضل موضع قبرهما، آداب زیارتهما، الآداب بعد الزیارة و…)، زیارات الامام صاحب الزمان(ع) (فضل سامراء و السرداب المقدس، آداب زیارته، الدعاء له و…).
• جلد ششم: الزیارات الجامعة (فضل تربة قبورهم، فضل زیارتهم، آداب زیارتهم، زیارتهم فی رجب، زیارتهم بالنیابة و…).
• جلد هفتم: فهارس (فهرس اسماء النّبی و الائمة(ع) و کناهم و القابهم، فهرس الکنی و الالقاب و النعوت المشترکة للائمة المعصومین، فهرس الاماکن و البقاع، فهرس اوائل الاحادیث و الآثار و الزیارات و…).

امتیاز

• جامع بودن: این کتاب دانشنامه‌ای از زیارت‌های معصومان(ع) است.
• مستند بودن: زیارت‌ها بر اساس مهمترین منابع زیارتی شیعه استخراج شده است.
• بیان اختلاف نسخه‌ها: متن زیارات و غیر آن، از منابع روایی و کتاب‌های خطی و چاپی استخراج گردیده و اختلاف نسخه‌ها نیز در پاورقی یادآوری شده است.
• شخصیت و زندگی‌نامه رجال: درباره شخصیت‌ها و رجال نام برده در کتاب، زندگی‌نامه کوتاهی در پاورقی ذکر شده است.

جوایز

• جزو آثار برگزیده هفتمین دوره کتاب سال ولایت، ۱۳۸۴ش.
• شایسته تقدیر بیست و سومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران.
• رتبه اول کتاب (در بخش تصحیح و تحقیق) اهل قلم اصفهان، ۱۳۸۴ش.
• کتاب برگزیده چهارمین جشنواره انتخاب کتاب رضوی، ۱۳۹۰ش.

در نگاه دیگران

جعفر سبحانی، مرجع تقلید شیعه این کتاب را گامی بزرگ در گردآوی و تصحیح زیارت‌ها دانسته است. سید سلیمان حسینی شخصیت برجسته شیعیان تایلند، ترجمه مقدمه این کتاب را به زبان تایی در تایلند، در ردّ افکار وهابیت ضروری دانسته است.

چاپ

این کتاب، بار نخست، در ۷ جلد و ۳۰۸۵ صفحه، با گردآوردی مؤسسه امام هادی(ع)، در قم، توسط انتشارات پیام امام هادی(ع) و با همکاری معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سال ۱۳۸۳ش. منتشر شد. این کتاب بارها تجدید چاپ شده و سال ۱۳۸۶ش. برای بار پنجم به چاپ رسید.

پیوند به بیرون

مطالعه بخش‌هایی از کتاب موسوعة زیارات المعصومین(ع).

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب کتابشناسی زیارت، رضا باقریان موحد، قم، نشر مشعر، ص۷۸ و ۷۹ است.

• پایگاه جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران.
• پایگاه مجازی مؤسسه پیام امام هادی(ع).
• شبکه جامع کتاب گیسوم.
• کتاب موسوعة زیارات المعصومین(ع) ، جمعی از پژوهشگران مؤسسه امام الهادی(ع)، قم، انتشارات پیام امام هادی(ع)، ۱۳۸۴ش.
• کتاب‌شناسی زیارت، رضا باقریان موحد، مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.
• گزارش برگزاری هفتمین دوره کتاب سال ولایت، مجله گلستان قرآن، شماره ۲۱۲، نیمه اول مردادماه، ۱۳۸۴ش.
• معرفی کتاب موسوعة زیارات المعصومین(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هشتم، ص۱۷۸.