کاربر:Salar/صفحه تمرین۱
| عمره تمتع |
| ۱ شوال تا ۹ ذوالحجه |
| احرام در میقات • طواف • نماز طواف • سعی • تقصیر |
| حج |
| نهم ذوالحجه |
| احرام در مکه • وقوف در عرفات |
| شب دهم |
| وقوف در مشعر |
| روز دهم |
| رمی جمره عقبه • قربانی • حلق یا تقصیر |
| شب یازدهم |
| بیتوته در منا |
| روز یازدهم |
| رمی جمرات سه‌گانه |
| شب دوازدهم |
| بیتوته در منا |
| روز دوازدهم |
| رمی جمرات • طواف زیارت • نماز طواف • سعی • طواف نساء • نماز طواف نساء |
طواف وداع
مفهوم‌شناسی
طواف در لغت به معنای احاطه کردن[۱] و دور چیزی چرخیدن،[۲] و در اصطلاح هفت دور چرخیدن دور کعبه در مسجدالحرام است، که یکی از اعمال حج و عمره دانسته شده است.[۳] طواف وداع، طوافی است که حاجی پس از اتمام مناسک حج و هنگام بیرون آمدن از مکه انجام می‌دهد و آخرین عمل او در مکه است.[۴] این طواف را از آن جهت وداع گویند که گویا با این طواف از مکه و مسجدالحرام خداحافظی و وداع می‌نماید.[۵]
احکام
فقیهان شیعه طواف وداع را در حج واجب و عمره مستحب شمرده‌اند.[۶] به نظر شیخ طوسی هیچ اختلافی بین فقهای شیعه در این موضوع نیست و ترک آن نیز موجب کفاره نخواهد شد.[۷]
در احکام طواف وداع بین فقهای اهل سنت اختلاف است. بیشتر آنها، طواف وداع در حج تمتع را واجب دانسته[۸] به نظر آنها طواف وداع در این حج واجب بوده[۹] و آن را جزء مناسک نیز می‌دانند.[۱۰] هرچند بعضی از فقهای شافعی و حنبلی مانند نووی و ابن تیمیه آن را جزء مناسک نشمرده‌اند.[۱۱]
همچنین بنا بر نظر مذاهب حنفی، شافعی و حنبلی،اگر حاجی طواف وداع را که واجب است، ترک کند، جبران ترک طواف او، ذبح نمودن یک قربانی می‌باشد.[۱۲]
حائض و طواف وداع
طواف وداع برای ساکنان مکه
به نظر شیعه و سنی طواف وداع برای کسی که در مکه است، مشروع نیست[۱۳] و در میان اهل سنت ادعای اجماع شده است که اهل مکه طواف وداع ندارند.[۱۴] اما در مورد ساکنان حرم اختلاف دیدگاه وجود دارد. برخی فقیهان امامیه تصریح نموده‌اند کسی که اراده خروج از مکه را دارد، هرچند در حرم باشد، می‌تواند طواف وداع انجام دهد[۱۵] ولی از دیدگاه اهل سنت، کسی که ساکن در حرم است را نیز اهل مکه دانسته و طواف وداع ندارد.[۱۶]
طواف وداع به‌منزله طواف نساء
در برخی روایات شیعه، طواف وداع از اهل سنت، به‌منزله طواف نساء دانسته شده که پس از آن، همسر مُحرم بر او حلال می‌شود.[۱۷]
طواف وداع نزد شیعیان مستحب است[۱۸] اما در مذاهب اهل سنت حنفی و حنبلی این طواف را واجب و شافعی در یکی از دو فتوای خود آن را واجب می‌داند.[۱۹] طواف وداع در مذهب مالکی نیز مانند شیعیان، مستحب است.[۲۰]
روايات طواف وداع
پانوشت
- ↑ فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۴۵۸.
- ↑ جوهری، الصحاح، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۳۹۶.
- ↑ درسنامه مناسک حج، ص۳۳.
- ↑ مؤسّسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى، فرهنگ فقه، ج۵، ص۲۳۰.
- ↑ «در مورد انواع طواف در حج از دیدگاه شیعه و اهل سنت توضیح دهید»، سایت پرسمان.
- ↑ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، یوسف بن احمد بحرانی، ج۱۷، ص۳۳۸؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محمدحسن نجفی، ج۲۰، ص۵۳؛ مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۰.
- ↑ شیخ طوسی، الخلاف، ص۳۶۳.
- ↑ الحسن، احکام طواف الوداع، ۱۴۱۶ق، ص۱۱۵.
- ↑ نیل الأوطار، محمد بن علی شوکانی، ج۵، ص۱۷۱؛ نیز ر.ک: الفقه الاسلامی و ادلته، ج۳، ص۱۴۷؛ الفقه علی المذاهب الخمسة، ج۱، ص۲۳۰.
- ↑ الحسن، احکام طواف الوداع، ۱۴۱۶ق، ص۵۰.
- ↑ الحسن، احکام طواف الوداع، ۱۴۱۶ق، ص۵۴.
- ↑ زحیلی، الفقه الإسلامی و أدلته، ۱۴۰۹ق، ج ۳، ص ۱۴۷؛ فتح العزیز، ج ۷، ص ۴۱۳.
- ↑ شهيد اول، الدروس الشرعية في فقه الإمامية، ج۱، ص۴۶۹.
- ↑ الحسن، احکام طواف الوداع، ۱۴۱۶ق، ص۶۲.
- ↑ شهيد اول، الدروس الشرعية في فقه الإمامية، ج۱، ص۴۶۹.
- ↑ احکام طواف النساء، ص۷۳. به نقل از المجموع شرح المهذب، ج۸، ص۲۵۶.
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۵، ص۲۵۳، ح۱۶.
- ↑ مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۰.
- ↑ مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۰.
- ↑ مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۰.
منابع
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، به تحقیق مهدی مخزمی، بی‌جا، دارالهجرة، ۱۴۰۹ق.
- جوهری، اسماعیل، الصحاح، به تحقیق احمد عبدالغفور، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مؤسّسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السّلام، قم، مؤسّسه دائرة المعارف فقه اسلامى، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، حسن بن علی، به تحقیق حسن خرسان، تهران، دارالکتب العلمية، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش.
- الفقه الإسلامی و أدلته، زحیلی، وهبه، دمشق، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.