مسجد شجره (مدینه)
مسجد شجره از میقات‌های پنج‌گانه است و میقات مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به سوی مکه می‌روند. مسجد شجره از مساجد معروف، بزرگ و زیبای شهر مدینه دانسته شده است.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | مسجد، میقات |
| مکان | عربستان - مدینه |
| نام‌های دیگر | ذوالحلیفه، مسجد میقات |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
در این مکان درختی وجود داشت که پیامبر اسلام زیر سایه آن، نماز می‌خواند و احرام می‌بست و به‌همین جهت، آن را مسجد شجره نامیدند. همچنین به دلیل اینکه این مکان، یکی از میقات‌ها بوده، به «مسجد میقات» نیز شهرت یافت.
آبار علی نام دیگر این مکان است که برخی در علت این نامگذاری، آن را به امام علی(ع) برگشت داده‌اند.
معرفی
مسجد شجره، از مساجد بزرگ،[۱] معروف و زیبای شهر مدینه است.[۲]
پیامبر اسلام برای حج و عمره از این مکان احرام می‌بست.[۱] امام علی(ع) در این مکان آیات برائت را از ابوبکر، خلیفه اول، گرفت و در مکه بر مشرکان ابلاغ کرد.[۳]
این مسجد بازسازی‌های مختلفی داشته که آخرین بازسازی آن از سوی ملک فهد، پادشاه وقت عربستان سعودی، صورت گرفت. در این بازسازی، حدود نود هزار متر مربع به مسجد و امکانات جانبی آن مانند پارکینگ اختصاص یافت و مساحت خود مسجد حدود بیست و شش هزار متر مربع گردید. این مسجد را یکی از زیباترین معماری‌ها در میان مساجد بازسازی شده مدینه دانسته‌اند.[۴]
امروزه مسجد شجره به فاصله حدود سه کیلومتری شهر مدینه در مجاورت بزرگراه مدینه به مکه واقع شده است.[۵]
نام‌ها
منابع تاریخی نام‌های مختلفی برای این مکان ذکر کرده‌اند:
- مسجد شجره: در این مکان درختی وجود داشت که پیامبر زیر سایه آن درخت استراحت کرده، نماز می‌خواند و احرام می‌بست. پس از آنکه در این مکان مسجدی بنا شد،[۶] نام آن‌را به دلیل وجود این درخت مسجد شجره (درخت) نامیدند.[۷]
- ذُو الْحُلَیفة: «حلیفه» نام آبی بوده که در آنجا قرار داشته است.[۸]
- مسجد میقات: این مکان، یکی از میقات‌ها است که حاجیان در آنجا احرام می‌بندند و به همین جهت به مسجد میقات شهرت یافت.[۸]
- «اَبیار علی» یا «آبارعلی»: گفتارهای مختلفی در علت این نامگذاری نقل شده که برخی آن را به امام علی(ع) برگشت داده و برخی به افراد دیگری با این نام برگشت داده‌اند.[۹]
میقات حج
مسجد شجره، میقات عمره تمتّع و عمره مفرده برای مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکه می‌روند.[۱۰] روایات بر این نکته دلالت دارند که باید در یکی از میقات‌ها، احرام بست و مسجد شجره از این میقات‌ها است.[۱۱] پیامبر اسلام(ص) نیز وقتی برای اقامه حج عازم مکه بود، از این مکان، احرام بسته و عازم حج می‌شد.[۶]
فقیهان شیعه، اتفاق نظر دارند که احرام در مسجد شجره کفایت می‌کند؛[۱۲] البته اختلاف‌هایی در اینکه در خارج از این مسجد نیز می توان احرام بست، وجود دارد.[۱۳]
نگارخانه
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ صبری باشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ۲۰۰۴م، ج۴، ص۸۱۱.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۱۸.
- ↑ جمعی از محققین، دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۷۷.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۷۷.
- ↑ علیپور، «مسجد شجره در آستانه مناسک حج» خبرگزاری فارس
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۵.
- ↑ ابن‌الضيا، تاریخ مکه المشرفه والمسجد الحرام والمدینه الشریفه والقبر الشریف، ۲۰۰۸م، ج۱، ص۳۱۱.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه،۱۳۸۱ش، ص۴۰۹.
- ↑ «قصة المیقات ومحطة انطلاق المعتمرین»، سایت عکاظ.
- ↑ مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۷۱۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۳۱۹.
- ↑ فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحج، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۰۴.
- ↑ مکارم شیرازی، «میقات ذو الحلیفة و مسجد شجرة»
منابع
- ابن‌الضيا، تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف، بی‌نا، ۲۰۰۸م.
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
- جمعی از محققین، دانشنامه کلام اسلامی، قم، مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، زیر نظر آیت‌الله جعفر سبحانی، ۱۳۸۸ش.
- صبری باشا، ایوب، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ترجمه: ماجده معروف، حسین مجیب المصری، عبدالغزیز عوض، قاهره، دارالآفاق العربیة، ٢٠٠٤م.
- علیپور، بهزاد، «مسجد شجره در آستانه مناسک حج» خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحج، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۱۸ق.
- قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، قم، الهادی، ۱۳۸۱ش.
- «قصة المیقات ومحطة انطلاق المعتمرین»، سایت عکاظ، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، «میقات ذو الحلیفة و مسجد شجرة»، سایت مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی. قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۷ش