مرقد مسلم بن عقیل
مرقد مسلم بن عقیل(ع)، نماینده امام حسین(ع) به سوی اهل کوفه و اولین شهید واقعه کربلا، در ضلع جنوب‌شرقی مسجد كوفه واقع است. این مرقد ابتدا در بیرون مسجد کوفه قرار داشت که پس از مدتی به مسجد متصل شد. پس از شهادت مسلم، قبیله مذحج با موافقت ابن زیاد پیکر او را کنار دارالاماره دفن کرد تا قبر او و شیعیان زیر نظر حکومت باشند.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | سال ۶۵ ه. ق |
| مکان | مسجد کوفه |
| مشخصات | |
| مساحت | ۱۰۶ متر |
| معماری | |
| بازسازی | نواب حافظ محمد عبدالحسین‌خان، شیخ محمدحسن نجفی، آیتالله سیدمحسن حکیم |
| وبگاه | http://masjed-alkufa.com/ |
در سال ۶۵ق اولین آستانه بقعه و حرم مسلم بن عقیل(ع) به دستور مختار ثقفی ساخته شد. پس از آن چندبار حرم بازسازی شد تا اینکه در طی سال‌های ۱۳۸۴ق و ۱۳۸۵ق سید محسن حکیم، مرجع وقت شیعه، دستور توسعه بنای حرم را صادر کرد و برای حرم ضریح نقره‌ای و گنبد طلاکاری ساخته شد.
این آستانه اکنون به صورت چهار گوش و به مساحت ۱۰۶ متر مربع است. به این مرقد در سفرنامه‌ابن جبیر در سال ۵۸۰ق و سفرنامه ابن بطوطه در سال ۷۲۵ق اشاره شده است. هر ساله در ایام شهادت مسلم بن عقیل(ع)، که معروف به ایام مسلمیه می‌باشد، در کوفه و حرم عبدالعظیم حسنی در شهرری دسته‌های عزاداری برپا می‌گردد.
موقعیت مرقد
مرقد مسلم بن عقیل، نماینده امام حسین(ع) به سوی اهل کوفه[۱] و اولین شهید واقعه کربلا[۲]، در ضلع جنوب‌شرقی مسجد كوفه واقع است.[۳] به‌طوری که مقابل مرقدش، مرقد هانی بن عروه و در جنب‌اش مرقد مختار ثقفی قرار دارد.[۴] این مرقد ابتدا در بیرون مسجد کوفه قرار داشت که پس از مدتی به مسجد متصل شد و در حال حاضر، ورود به آن نيز از طريق صحن و شبستان مسجد، امكان‌پذير است.[۵]
تاریخچه بنا و معماری
پس از شهادت مسلم و هانى با موافقت عبيدالله بن زیاد، قبيله مذحج، پيكر آن دو را كنار دارالاماره به خاك سپردند كه قبر آن‌ها و شیعیان زير نظر حكومت باشند.[۶] در سال ۶۵ق، به دستور مختار ثقثی، اولین آستانه مسلم بن عقیل بنا شد و بر روی قبر او سنگ مرمر و گنبد ساخته شد.[۷] در سال ۳۶۸ق در زمان آل‌بویه، عضدالدوله دیلمی، حرم و بارگاه را توسعه داد و بازسازی کرد.[۸] سپس در سال ۶۵۶ق در عصر هولاکو[۹] یا ۶۸۱ق بنا به اختلاف در نقل، آستانه توسط محمد بن محمود رازى و ابوالمحاسن بن احمد شیرازی تعمير گرديد.[۱۰] پس از آن، سلطان اویس جلایری در ۷۶۷ق[۱۱] و خانمی به نام ام‌آقاخان(مام آقاخان) در سال ۱۰۵۵ق در دوره صفوی، اقدام به اهدای ضریح چوبی برای حرم کرد[۱۲] که پس از مدتی با ضریح نقره‌ای تعویض شد.[۱۳]
در سال‌های ۱۲۳۲ق[۱۴] و ۱۲۳۳ق[۱۵] شخصی از دولت‌مردان شیعه هندی به نام نواب حافظ محمد عبدالحسين خان حرم را بازسازی کرد.[۱۶] محمدحسن نجفی معروف به صاحب جواهر نیز در سال ۱۲۶۳ق با مبالغی که از یکی از شیعیان هندوستان به ایشان رسید، اقدام به بازسازی حرم کرد.[۱۷] در طی سال‌های ۱۳۸۴ق و ۱۳۸۵ق به دلیل کوچک بودن فضای حرم مسلم بن عقیل و به درخواست مردم، سید محسن حکیم، مرجع وقت شیعه، دستور ساخت و تجدید بنای حرم مسلم بن عقیل را صادر کرد. ضریح طلا و نقره کوب جدیدی از اصفهان رسید و گنبد نیز طلاکاری شد.[۱۸]
این آستانه اکنون به صورت چهار گوش و به مساحت ۱۰۶ متر مربع و از سه طرف دارای رواق است. رواق جنوبی آن به قبر مختار متصل گردیده است و در مقابل حرم یک ایوان بزرگ قرار دارد، بر روی قبر نیز ضریحی نقره‌ای کار گذاشته شده است. این حرم دارای گنبد بزرگی است که ارتفاع آن از بالای بام حرم، ۱۸متر و از صحن شریف ۲۹متر است.[۱۹] به این مرقد در سفرنامه‌ابن جبیر در سال ۵۸۰ق[۲۰] و سفرنامه ابن بطوطه در سال ۷۲۵ق[۲۱] اشاره شده است.
زیارت‌نامه
بخش‌هایی از زیارت‌نامه مسلم بن عقیل به شرح ذیل است: «سَلامُ اللّه ِ وسَلامُ مَلائِكَتِهِ المُقَرَّبينَ ، وأنبِيائِهِ المُرسَلينَ ، وعِبادِهِ الصّالِحينَ ، وجَميعِ الشُّهَداءِ وَالصِّدّيقينَ ، وَالزّاكِياتُ الطَّيِّباتُ فيما تَغتَدي وتَروحُ ، عَلَيكَ يا مُسلِمَ بنَ عَقيل . أشهَدُ لَكَ بِالتَّسليمِ وَالتَّصديقِ ، وَالوَفاءِ وَالنَّصيحَةِ لِخَلَفِ النَّبِيِّ صَلَّى اللّه ُ عَلَيهِ وآلِهِ..السَّلامُ عَلَيكَ أيُّهَا العَبدُ الصّالِحُ ، المُطيعُ للّه ِِ ولِرَسولِهِ ، ولِأَميرِ المُؤمِنينَ وَالحَسَنِ وَالحُسَينِ صَلَّى اللّه ُ عَلَيهِم وسَلَّمَ ، السَّلامُ عَلَيكَ ورَحمَةُ اللّه ِ وبَرَكاتُهُ ومَغفِرَتُهُ ، وعَلى روحِكَ وبَدَنِكَ . أشهَدُ واُشهِدُ اللّه َ أنَّكَ مَضَيتَ عَلى ما مَضى بِهِ البَدرِيّونَ وَالمُجاهِدونَ في سَبيلِ اللّه ِ.. »[۲۲]
آئین و مراسم
هر ساله در ایام شهادت مسلم بن عقیل(ع)، که معروف به ایام مسلمیه می‌باشد، در کوفه دسته‌های عزاداری برپا شده و هر کدام از دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی، پس از حضور در کوفه سوی حرم مسلم بن عقیل حرکت کرده و در آنجا به مدیحه‌سرایی می‌پردازند. در این روزها مسجد کوفه سیاه‌پوش شده و در خیابان‌های منتهی به این مکان، موکب‌های پذیرایی از زائران راه‌اندازی می‌شود.[۲۳] آئین سنتی ایام مسلمیه از حدود 80 سال قبل در حرم عبدالعظیم الحسنی در شهرری نیز از شب شهادت حضرت امام محمدباقر(ع) تا روز شهادت مسلم بن عقیل برگزار می‌شود.[۲۴]
نگارخانه
-
عکس قدیمی از حرم مسلم بن عقیل
-
نمای گنبد حضرت مسلم از طرف مقام حضرت ابراهیم در مسجد کوفه
-
نمای گنبد حضرت مسلم سلام الله از طرف محل فرود آمدن کشتی حضرت نوح سلام الله علیه بعد از فروکش کردن طوفان
-
مقام امام صادق علیه السلام در مسجد کوفه - روبروی ورودی حرم حضرت مسلم سلام الله علیه
-
ضریح حضرت مسلم سلام الله علیه از طرف شبستان مسجد کوفه
-
حرم حضرت مسلم سلام الله علیه
-
تصویر هوایی از زوار حضرت مسلم و هانی بن عروه سلام الله علیهما
-
گنبد طلایی حضرت مسلم علیه السلام در مسجد کوفه
-
گنبد حضرت مسلم سلام الله علیه در شب
-
مزار مسلم بن عقیل جنب مسجد کوفه
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
پانویس
- ↑ المزار،القزوینی، ص۱۱۷.
- ↑ الدلیل، منشورات مؤسسة كاشف الغطاء العامة، ص۳۴.
- ↑ موسوعة العتبات المقدسة، الخلیلی، ج۱، ص۸۳؛ مراقد المعارف، حرزالدین، ج۲، ص۳۰۷، تاریخ النجف الاشرف، حرزالدین، ج۱، ص۱۸۱ش؛ المزار،القزوینی، ص۱۱۷.
- ↑ مسلم بن عقيل(ع)، البغدادی، ص۱۷۸.
- ↑ زيارتگاه‌هاى عراق، فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۱۱۵.
- ↑ «معرفی شهر کوفه به همراه نقشه مقام های مسجد کوفه»، سایت موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع).
- ↑ دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ «معرفی شهر کوفه به همراه نقشه مقام های مسجد کوفه»، سایت موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع).
- ↑ دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ مزارات اهل بیت(ع) و تاریخها، حسینی جلالی، ص۵۶-۵۷.
- ↑ دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ مراقد المعارف، ج۲، ص۳۰۹؛ المزار،القزوینی، ص۱۱۷؛ مزارات اهل بیت(ع) و تاریخها، حسینی جلالی، ص۵۷.
- ↑ زيارتگاه‌هاى عراق، فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۱۱۵.
- ↑ مزارات اهل بیت(ع) و تاریخها، حسینی جلالی، ص۵۷.
- ↑ دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ مراقد المعارف، ج۲، ص۳۱۰؛ زيارتگاه‌هاى عراق، فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۱۱۶.
- ↑ دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ زيارتگاه‌هاى عراق، فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۱۱۶؛ مراقد المعارف، ج۲، ص۳۱۰؛ مزارات اهل بیت(ع) و تاریخها، حسینی جلالی، ص۵۷؛ دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ رحله ابن جبیر، ابن جبیر، ص۱۶۹.
- ↑ رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه، ج۲، ص۵۵.
- ↑ المزار، شهید اول، ص۲۷۸-۲۸۰؛ المزار الکبیر، مشهدی، ۱۷۸-۱۷۹.
- ↑ «ماجرای فال بد مسلم در حوالی کوفه/ وقتی نایب امام به خاطر دستور ولی به ماموریتش ادامه داد»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «آیین سنتی ایام مسلمیه چیست؟ / ایام مسلمیه هیئت کجا برویم؟»، سایت خبرگزاری شبستان.
منابع
- «آیین سنتی ایام مسلمیه چیست؟ / ایام مسلمیه هیئت کجا برویم؟»، سایت خبرگزاری شبستان، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۱ش.
- رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه، رباط، اكاديمية المملكة المغربية، بی‌تا.
- رحله ابن جبیر، ابن جبیر، بیروت، دار ومكتبة الهلال، بی‌تا.
- زیارتگاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، تهران، سازمان حج و زیارت، بی‌تا.
- دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، چاپ اول، تهران، حکمت، ۱۳۹۰ش.
- الدلیل، منشورات مؤسسة كاشف الغطاء العامة، النجف، مؤسسة كاشف الغطاء العامة، بی‌تا.
- «ماجرای فال بد مسلم در حوالی کوفه/ وقتی نایب امام به خاطر دستور ولی به ماموریتش ادامه داد»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۱ش.
- مراقد المعارف، محمد حرزالدين، تحقيق: محمدحسين حرزالدين، قم، سعيد بن جبير، ۱۳۷۱ش.
- مزارات اهل بیت(ع) و تاریخها، محمدحسین حسینی جلالی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ق.
- المزار، شهید اول محمد بن مکی، چاپ اول، قم، مدرسه امام مهدى(ع)، ۱۴۱۰ق.
- المزار، سید مهدی القزوینی، تحقیق: جودت قزوینی، ط۱۵، بیروت، دار الرافدين للطباعة والنشر والتوزيع، بی‌تا.
- المزار الکبیر، محمد بن جعفر مشهدی،چاپ اول، قم، نشر القیوم، ۱۴۱۹ق.
- مسلم بن عقیل(ع)، محمد البغدادی، كربلاء، العتبة الحسينية المقدسة؛ قسم الشؤون الفكرية والثقافية، ۱۴۳۳ق.
- موسوعة العتبات المقدسة، جعفر الخلیلی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بی‌تا.
- «معرفی شهر کوفه به همراه نقشه مقام های مسجد کوفه»، سایت موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع)، تاریخ بازدید: ۳۱ مرداد ۱۴۰۱ش.