مسجد سجده
مسجد سجده، از مسجدهای کهن شهر مدینه است که در جایگاه نماز پیامبر(ص) ساخته شده است. این مسجد در شمال مسجدالنبی و تقاطع خیابان ابوذر و خیابان المطار قرار دارد. این مسجد به نام‌هایی چون مسجد البُحَیر، مسجد ابوذر و مسجد اسواف نیز خوانده می‌شود.
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد ابوذر؛ مسجد البحیری؛ مسجدالاسواف؛ مسجد السافلة |
| مکان | مدینه نهصد متری شمال مسجدالنبی |
|
| |
مکان
این مسجد ۹۰۰ متری شمال مسجدالنبی در تقاطع خیابان ابوذر و خیابان المطار قرار دارد.[۱]
داستان مسجد
پیامبر(ص) در این مسجد دو رکعت نماز خواند. سجده پیامبر(ص) در رکعت دوم چنان طولانی شد که اصحاب گمان کردند آن حضرت از دنیا رفته است. وقتی که از سجده برخاست فرمود: جبرئیل نزد من آمد و گفت: هر کس از امّت تو بر تو صلوات بفرستد، خداوند بر او ده صلوات می‌فرستد و ده بار درجات او را بالا می‌برد.
نام‌های مسجد
این مسجد را با نام‌های گوناگونی یاد کرده‌اند. به اعتبار سجده پیامبر، که بالاتر بیان شد، آن را مسجد سجده یا مسجد شکر نامیده‌اند. از آنجا که در کنار بستان البُحَیری بوده آن را مسجد البحیر یا البحیری نامیده‌اند و چون به نخلستان اسواف نزدیک بوده یا در مسیر باغ‌های السافلة بوده است به نام مسجد اسواف یا مسجد سالفة هم خوانده شده است.[۲]
دقیقا روشن نیست که به چه دلیل و از چه زمانی این مسجد به نام مسجد ابوذر معروف شده است اما مطری، تاریخ‌نگار محلی مدینه، در قرن هشتم از آن با نام مسجد ابوذر یاد کرده است. سمهودی درباره درستی این نام‌گذاری تردید کرده اما نام مسجد ابوذر تا امروز کاربرد گسترده‌ای داشته است.[۳]
تاریخ مسجد
مطری (م۷۴۱ق.) در کتاب التعریف بما انست الهجره می نویسد که در راه سافله که راه شرقی به قبره حمزه سیدالشهدا است، مسجد بسیار کوچکی قرار دارد که به آن مسجد ابی ذر می‌گویند.[۴] سمهودی (م۹۱۱ق.) در اواخر قرن نهم مسجد را بنایی کوچک با ابعاد ۸ ذرع در ۸ ذرع توصیف کرده است. به گفته سمهودی این مسجد در نزدیکی نخلستانی به نام البحیر قرار داشته است.[۵]
گزارش دیگری از سال ۱۳۰۳قمری/۱۸۸۵میلادی مسجد ابوذر غفاری را یک مسجد کوچک بدون سقف نزدیکی چشمه صدقه توصیف می‌کند.[۶] عبدالقدوس انصاری نیز در کتابش از این مسجد سخن گفته است. او مسجد البحیر را مسجدی بسیار کوچک، به شکل مربعی به طول و عرض ۴ متر توصیف کرده است. به گفته او دیوارهای این مسجد یک متر ارتفاع داشته است.[۷]
یاسین خیاری در کتابش که نخستین بار در سال ۱۴۱۰ قمری به چاپ رسید از بازسازی مسجد به شکلی زیبا سخن گفته است و اینکه این مسجد زیر نظر اداره اوقاف عربستان سعودی بوده است.[۸]الیاس عبدالغنی نیز در کتابش مسجد بازسازی شده را دارای ۱۸ متر طول و ۱۰/۱۳ متر عرض دانسته است.[۹]
پانویس
- ↑ المساجد الاثریه، ص۹۳
- ↑ المساجد الاثریه، ص ۹۲-۹۳
- ↑ مدینه‌شناسی، ۲۰۶-۲۰۷؛ المساجد الاثریه، ص ۹۳
- ↑ التعریف بما انست الهجره، ص ۱۴۷-۱۴۸
- ↑ الوفاء الوفاء، ج۳، ص۲۰۹
- ↑ علی بن موسی در وصف المدینه، نقل شده در المساجد الاثریه، ص ۹۵
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص ۱۳۹-۱۴۰
- ↑ تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص ۱۸۰
- ↑ المساجد الاثریه، ص ۹۴
منابع
- المساجد الثریه فی المدینه المنوره، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ۲۰۰۰م.
- آثار المدینه المنوره، عبدالقدوس الانصاری، مدینه، مکتبه السلفیه،۱۹۷۳م.
- التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجرة، محمد بن احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۲۰۰۵م.
- وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.