کوه ثور (مکه)

کوه ثور، کوهی در جنوب مکه است که غار ثور (محل پناه گرفتن پیامبر(ص) در هنگام مهاجرت به مدینه) روی این آن قرار دارد. این کوه سه کیلومتر با مسجدالحرام فاصله دارد و روبروی کوه نور و غار حراء قرار دارد.

معرفی اجمالی

کوه ثور به ارتفاع 759 متر از سطح دریا در جنوب مکه در مسیر یمن و در سه کیلومتری مسجدالحرام و روبه‌روی کوه نور و غار حراء قرار دارد.^[۱] این کوه از سنگ‌هایی به رنگ‌های طلایی، نقره‌ای و زغالی تشکیل شده است.^[۲]

گفته شده که ثور بن عبدمنات در دامنه این کوه تولد یافت و از آن هنگام، این مکان به ثور اطحل مشهور شد. بعدها نام ثور بر آن غلبه یافت.^[۳] از این کوه با نام ابوثور نیز یاد شده است.^[۴] ممکن است شباهت منظر جنوبی آن به گاو (ثور)^[۵] یا سکونت گروهی به نام بنی‌ثور در این کوه و مناطق پیرامون آن^[۶] دلیل این نام‌گذاری باشد.

غار ثور

بر فراز کوه، دو غار نزدیک به هم وجود دارد که هر دو مخفی‌گاه پیامبر(ص) هنگام هجرت به یثرب شمرده شده‌اند. با توجه به همراهی ابوبکر و عامر بن فهیره، راهنمای مسیر، با آن حضرت، می‌توان گفت غارِ گسترده‌تر، جایگاه اختفا بوده است. آیه 40 سوره توبه که در آن، خداوند از یاری پیامبر و همراهش گزارش می‌دهد، به این رویداد و غار اشاره دارد.^[۷]

پانویس

↑ التاریخ القویم، ج2، ص384.
↑ مرآة الحرمین، ج1، ص63.
↑ معجم البلدان، ج2، ص86-87؛ تاریخ الخمیس، ج1، ص324.
↑ رحلة ابن جبیر، ص83.
↑ معجم المعالم الجغرافیه، ص72.
↑ خزانة التواریخ النجدیه، ج9، ص218.
↑ البدایة و النهایه، ج6، ص184؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.

منابع

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل ثور.

اتحاف الوری: عمر بن محمد بن فهد (م. 885ق.)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة‌ام القری، 1408ق؛

اثارة الترغیب: محمد بن اسحق الخوارزمی (م. 827ق.)، به کوشش الذهبی، مکه، مکتبه نزار مصطفی الباز، 1418ق؛

اخبار مکه: الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛

ادعیه و آداب مکه مکرمه: مرکز تحقیقات حج، تهران، مشعر، 1386ش؛

افادة الانام: عبدالله بن محمد الغازی (م. 1365ق.)، به کوشش ابن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، 1430ق؛

امتاع الاسماع: المقریزی (م. 845ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق؛

انساب الاشراف: البلاذری (م. 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق؛

البدایة و النهایه: ابن کثیر (م. 774ق.)، بیروت، مکتبة المعارف؛

بهجة النفوس و الاسرار: عبدالله المرجانی (م. 699ق.)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م؛

تاریخ الخمیس: حسین الدیاربکری (م. 966ق.)، بیروت، مؤسسة شعبان، 1283ق؛

التاریخ القویم: محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق؛

تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره: اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش؛

تحصیل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م. 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق؛

الجامع اللطیف: محمد ابن ظهیره (م. 986ق.)، به کوشش علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1423ق؛

خزانة التواریخ النجدیه: عبدالله بن عبدالرحمن آل بسام، 1419ق؛

الرحلة الورثیلانیه: حسین بن محمد ورثیلانی (م. 1779م.)، قاهره، مکتبة الثقافه، 1429ق؛

رحلة ابن جبیر: محمد بن احمد (م. 614ق.)، بیروت، دار مکتبة الهلال، 1986م؛

سفرنامه مکه حسام السلطنه: رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1374ش؛

شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق؛

الطبقات الکبری: ابن سعد (م. 230ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛

العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین: محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق؛

مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق؛

معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م؛

معجم المعالم الجغرافیه: عاتق بن غیث البلادی، دار مکه، 1402ق؛

موسوعة مرآة الحرمین الشریفین: ایوب صبری پاشا (م. 1290ق.)، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1424ق.

[1] التاریخ القویم، ج2، ص384.

[2] مرآة الحرمین، ج1، ص63.

[3] معجم البلدان، ج2، ص86-87؛ تاریخ الخمیس، ج1، ص324.

[4] رحلة ابن جبیر، ص83.

[5] معجم المعالم الجغرافیه، ص72.

[6] خزانة التواریخ النجدیه، ج9، ص218.

[:0-7] البدایة و النهایه، ج6، ص184؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]