امارات
امارات: کشوری مسلمان در کرانه جنوبی خلیج فارس می‌باشد. این کشور به‌گونه فدرالی اداره می‌شود و پایتخت آن ابوظبی و زبان رسمی آن عربی است. حدود 80% جمعیت آن غیر اماراتی هستند. قبلا این کشور زیر سلطه استعماری انگلیس بود ولی از سال 1971م، استقلال یافت و امارات متحده عربی تاسیس شد. دین اسلام در سده نخست قمری به دست عمرو بن عاص که از جانب پیامبر اکرم(ص) به این منطقه اعزام شده بود، به آن‌جا راه یافت. بیش از ۹۶% مردم امارات مسلمان و دیگران پیرو مسیحیت هستند. آمارهای شمار شیعیان امارات از ۱۶ تا ۲۵% متفاوتند.
سفر حاجیان اماراتی در گذشته، از سه طریق بوده. راه اول: از طریق دریای خلیج فارس بوده و راه دوم: که ویژه ثروتمندان و بسیار پر هزینه بود، از دریا به بندر بمبئی هند و از آن‌جا با کشتی به جده منتهی می‌شد. راه سوم: که کاملا زمینی بود، مسافران پس از پیمودن منازل گوناگون از خوانیج در دبی به سلوی در جنوب قطر رفته، از آن‌جا به عربستان وارد می‌شدند. اما امروزه سفر حج با کاروان‌ها و از دو طریق زمینی و هوایی امکان‌پذیر است. سفر زمینی از شهر غویفات، مرز مشترک امارات و عربستان، به سوی حجاز صورت می‌گیرد.
از آداب و رسوم حج اماراتی‌ها می‌توان به مراسم بدرقه و پیشواز حاجیان اشاره کرد. معمولاً مراسم خداحافظی با کاروان، در مسجد محل انجام می‌شود. در برخی خانواده‌ها، زن و فرزندان حاجی به هنگام بازگشت حاجی هلهله می‌کنند، ولیمه دادن و آوردن سوغات از آب زمزم، سجاده و خرمای حجاز از دیگر آداب و رسوم حاجیان اماراتی است.
معرفی امارات متحده عربی
امارات متحده عربی در جنوب غربی آسیا و شرق شبه جزیره عربستان قرار دارد. این کشور با کشورهای عمان، قطر و عربستان سعودی همسایه است. امارات متشکل از هفت امیرنشین ابوظبی، دبی، شارجه، عجمان، ام‌القوین، راس الخیمه و فجیره است که به‌گونه فدرالی اداره می‌شوند و پایتخت آن ابوظبی و زبان رسمی آن عربی است.[۱] مساحت امارات در حدود 83600 کیلومتر مربع و بر اساس سرشماری 2011م. جمعیت آن 5144664 تن است که حدود 80% آن غیر اماراتی[۲]و بیشتر از کشورهای هند، پاکستان و بنگلادش هستند.[۳]
استقلال امارات
سلطه استعماری انگلیس بر این کشور از سال 1820م. آغاز شد و تا سال 1971م. ادامه داشت. در اول دسامبر 1971م. انگلیس همه معاهدات خود با شیخ‌نشین‌ها را که به سبب آن‌ها تحت‌الحمایه انگلیس بودند، پایان یافته خواند و از همان هنگام، امارات متحده عربی استقلال یافت و تاسیس شد.[۴]پیشتر این کشور با نام‌هایی چون دولت‌های متصالح، عمان متصالح، سواحل متصالح و امارات سبع شناخته می‌شد.[۵]
ورود اسلام به امارات
اسلام در سده نخست ق. به دست عمرو بن عاص که از جانب پیامبر اکرم(ص) به این منطقه اعزام شده بود، به آن‌جا راه یافت.[۶]بیش از 96% مردم امارات مسلمان و دیگران پیرو مسیحیت هستند. بیشتر ساکنان ابوظبی و دبی مالکی مذهبند.[۷]آمارهای گوناگون درباره شمار شیعیان امارات وجود دارد که از 16 تا 25% متفاوتند.[۸]
حجگزاری
سفر حاجیان اماراتی تا پیش از فراگیر شدن وسایل حمل و نقل جدید، از سه راه انجام می‌شده است. راه نخست، مسافرت دریایی در خلیج فارس تا یکی از بنادر شمال عربستان بود. در این مسیر، حج‌‌گزاران از شندغه، اسکله دبی، به بندر دمام یا الخبر عربستان رفته، سپس با ماشین یا شتر به مکه و مدینه منتقل می‌شدند. شمار زائران هر کاروان معمولا میان 20 تا 40 تن بود و هر کاروان همراه خود تعدادی شتر برای حمل بار و تعدادی برای فروش به قیمت بالاتر در عربستان داشت. هزینه سفر حج از این راه 275 روپیه بود که 25 روپیه هزینه کشتی تا الخبر یا دمام می‌شد.[۹]راه دوم که ویژه ثروتمندان و بسیار پر هزینه بود، از دریا به بندر بمبئی هند و از آن‌جا با کشتی به جده منتهی می‌شد. مسیر دریایی این راه تا جده حدود یک ماه به طول می‌انجامید. در راه سوم که کاملا زمینی بود، مسافران پس از پیمودن منازل گوناگون از خوانیج در دبی به سلوی در جنوب قطر رفته، از آن‌جا به عربستان وارد می‌شدند و با گذراندن شهرهایی بسیار در عربستان، در الجزیمه محرم می‌‌گشتند و سپس به افلاج رفته، از آن‌جا رهسپار مکه می‌شدند.[۱۰]
راه‌های حجگزاری اماراتی
امروزه سفر حج مردم امارات از دو راه زمینی و هوایی انجام می‌شود. سفر زمینی از شهر غویفات، مرز مشترک امارات و عربستان، به سوی حجاز صورت می‌گیرد.[۱۱]
حجگزاری حاجیان اماراتی در قالب کاروان‌های خصوصی انجام می‌شود. وظیفه این کاروان‌ها افزون بر حمل و نقل حاجیان، تدارک امور بهداشتی مانند تامین پزشک و آمبولانس، تهیه مکان برای سکونت حاجیان، و آموزش آنان پیش از سفر است. در سال‌های پیشتر سفر حج به صورت فردی به دو شکل هوایی و زمینی و با خودروی شخصی انجام می‌شد. امروزه حج به شکل فردی ممنوع شده و تنها از راه کاروان‌های تایید شده امکان‌پذیر است.[۱۲]فعالیت این کاروان‌ها زیر نظر سازمان «هیئت عامه شؤون اسلامی و اوقاف» انجام می‌شود.[۱۳]بعثه حج امارات که افزون بر نظارت بر تلاش‌های کاروان‌های حج، وظیفه برنامه‌ریزی و رسیدگی به امور مذهبی، امنیتی و بهداشتی، برنامه‌ریزی برای کاروان‌ها، تهیه گزارش‌ها، بررسی شکایات و... را بر عهده دارد، همه ساله به حج فرستاده می‌شود.[۱۴]
فعالیت‌های سازمان اوقاف امارات
ارائه آگاهی‌های لازم درباره مناسک حج در قالب کتاب‌هایی که به عنوان هدیه به حاجیان داده می‌شود و نیز راه‌اندازی یک مرکز تلفنی پاسخ به پرسش‌های شرعی، از تلاش‌های سازمان اوقاف این کشور در زمینه آموزش حاجیان است.[۱۵]شمار حاجیان اماراتی به سال 1388ش. بسیار بیشتر از سهمیه‌ای بود که عربستان به هر کشور اختصاص می‌داد و به بیش از 24000 تن می‌رسید. اما دولت سعودی این شمار را به حدود 6000 تن کاهش داد.[۱۶]این کاهش با توجه به افزایش ناگهانی جمعیت ساکنان امارات در دو سال اخیر، مشکلاتی فراوان را برای مشتاقان سفر حج پدید آورده و باعث بالا رفتن هزینه حج شده است.[۱۷]از این‌رو، مسؤولان حج امارات تلاش دارند که این شمار را تا 16000 تن برای شهروندان و 3500 تن برای افراد مقیم امارات افزایش دهند.[۱۸]هزینه سفر حج اماراتی‌ها در سال 2010م. به فراخور نوع خدمات کاروان‌ها میان 16000 تا 000/70 درهم متفاوت بود.[۱۹]
آداب و رسوم حج
درباره آداب و رسوم حج می‌توان به مراسم بدرقه و پیشواز حاجیان اشاره کرد. معمولاً مراسم خداحافظی با کاروان، در مسجد محل انجام می‌شود.[۲۰]در برخی خانواده‌ها، زن و فرزندان حاجی به هنگام بازگشت حاجی هلهله می‌کنند که به این هلهله‌ها «زغارید» گفته می‌شود. ولیمه دادن و آوردن سوغات از آب زمزم، سجاده و خرمای حجاز از دیگر آداب و رسوم حاجیان اماراتی است.[۲۱]
مدارس و ادارات امارات نیز برنامه‌هایی برای اعزام دانش‌آموزان و کارمندان خود به سفر عمره دارند.[۲۲]نیز سفر عمره به عنوان هدیه برای نومسلمانان، حافظان قرآن و جوانان نمونه اماراتی اختصاص داده می‌شود.[۲۳]برخی کشورها از فرودگاه‌ها و پروازهای امارات برای انتقال حاجیان خود به عربستان استفاده می‌کنند که از آن جمله می‌توان به اوگاندا و استرالیا اشاره کرد که افزون بر پرواز مستقیم به جده، از پروازهای اماراتی و فرودگاه‌های دبی و ابوظبی به عنوان ترانزیت استفاده می‌کنند.[۲۴]
پیوند به بیرون
پانویس
- ↑ جهان اسلام، ج1، ص208؛ الموسوعة العربیه، ج3، ص423.
- ↑ www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ae.html؛ www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5444.ht
- ↑ www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5444.ht
- ↑ جهان اسلام، ج1، ص226؛ الموسوعة العربیه، ج3، ص436.
- ↑ جهان اسلام، ج1، ص208.
- ↑ جهان اسلام، ج1، ص215.
- ↑ جهان اسلام، ج1، ص214-215.
- ↑ www.cia.gov/library/publications؛ www.aqaed.com/shia/ world/emirates.
- ↑ مجلة الحج و العمره، سال61؛ مجله منار الاسلام، اکتبر2010، ص42.
- ↑ مجلة الحج و العمره، سال61؛ مجله منار الاسلام، اکتبر2010، ص42.
- ↑ خبرگزاری ایرنا، 2/9/1389؛ روزنامه دار الخلیج امارات، 30/5/2011.
- ↑ اسناد موجود در دانشنامه.
- ↑ سایت هیات عامه امور اسلامی و اوقاف امارات، 27/01/2008.
- ↑ سایت هیات عامه امور اسلامی و اوقاف امارات، 07/05/2009.
- ↑ روزنامه الامارات الیوم، 18 نوامبر2008.
- ↑ کاروان نور، ش35، ص16، «حجگزاری در سایر کشورها.
- ↑ روزنامه دار الخلیج امارات، 30/05/2011؛ خبرگزاری ایکنا، 06/03/1386.
- ↑ کاروان نور، ش35، ص16، «حجگزاری در سایر کشورها.
- ↑ سایت هیات عامه امور اسلامی و اوقاف امارات، 13/10/2010.
- ↑ اسناد موجود در دانشنامه.
- ↑ اسناد موجود در دانشنامه.
- ↑ روزنامه دار الخلیج امارات، 20/3/2011.
- ↑ روزنامه البیان امارات، 19 غسطس 2010.
- ↑ http://www.ausiemuslims.net/index.php http://ugandaradionetwork.com/a/story.php?s=34732
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل امارات.
- جهان اسلام: مرتضی اسعدی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1366ش؛
- مجلة الحج و العمره: وزارت حج عربستان، دار الاوقاف و امور اسلامی امارات؛
- مجله کاروان نور: تهران، سازمان حج و زیارت؛
- مجلة منار الاسلام: اوقاف و امور اسلامی امارات؛
- مصاحبه با حاجی اماراتی عبدالباعث قتالی: زیر نظر دانشنامه حج و حرمین شریفین، فروردین1390ش؛
- الموسوعة العربیه: دمشق، 2001م.