مقام حضرت مهدی (حله)
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | قبل از نیمه اول سده هفتم |
| کاربری | زیارتگاه |
| مکان | عراق، حله |
| وقایع مرتبط | تشرف شیخ علی حلاوی به دیدار امام زمان(عج) |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
مقام حضرت مهدی(عج)، یکی از اماکن متبرکه شهر حلّه است که در داخل بازار قدیمی شهر و دقيقاً پشت مسجد بزرگ حلّه قرار دارد.
در کشور عراق چندین مقام برای حضرت مهدی(عج) وجود دارد که شماری از آنها از دیرباز، زیارتگاههای مشهور و شناخته شده شیعیان بوده است.
مقام حضرت مهدی(عج) در شهر حله نیز از گذشته‌های دور، یکی از زیارتگاههای مهم این شهر بوده است و قدمت آن دست‌کم به نیمه اول سده هفتم هجری می‌رسد.
موقعیت جغرافیایی
مقام حضرت مهدی(عج)، داخل بازارهای قدیمی شهر حله، در مرکز این شهر قرار دارد و در دوره‌های گذشته، یکی از زیارتگاههای مهم این شهر بوده است.
شهر حله نزدیک ویرانه‌های شهر قدیم بابل، در حدود نود کیلومتری جنوب بغداد، در مسیر مستقیم شهرهای کوفه و نجف به بغداد، و در حدود پنجاه کیلومتری مشرق شهر کربلا قرار دارد و امروزه مرکز استان بابل است.
اين مقام در مركز شهر حلّه، در منطقه‌‌ای به نام «السّنيـة»، ورودی سمت راست بازار مسگرها و دقيقاً پشت مسجد بزرگ حلّه قرار دارد.
امروزه ساختمان مقام، به علت قرار گرفتن در بازارهای قدیمی شهر، میان مغازه‌ها محصور شده است و تنها از سمت جنوب، یک ورودی کوچک، به سمت بازار مجاور دارد.
پیشینه مقام
درباره قدمت اولیه این مقام، آگاهی دقیقی در دست نیست. اما از برخی مدارک تاریخی، چنین برمی‌آید که مقام حضرت مهدی(عج) در حله، دست‌کم از نیمه اول سده هفتم هجری، پابرجا بوده است.
این مکان ظاهرا خانه یکی از عالمان حله به نام شیخ علی حلاوی بوده که بعد از تشرف و زیارت حضرت مهدی(عج)، بقعه‌ای موسوم به مقام صاحب‌الزمان(عج) در آن مکان ساخته شده و مردمان آن سامان، از دور و نزدیک برای دعا و تضرع به بارگاه الهی به سوی این مکان می شتابند.
نقل‌های تاریخی
با توجه به اسناد و مدارک تاریخی، در کنار این مقام، مدرسه بزرگی وجود داشته که در آن، علمای شیعه به تحصیل علم می‌پرداخته‌اند. سیدحسن صدر، از نسخه دست‌نویس ابن‌هیکل حلّی، شاگرد ابن‌فهد حلی، نقل کرده است که در سال 6٣6ه. ق، نجیب‌الدین محمد بن جعفر ابن هبة الله بن نمای حلّی، حجره‌های درس (مدرسه‌ای) را کنار مشهد منسوب به صاحب‌الزمان(عج) در حله، بنا کرد و گروهی از فقها را در آن، سکونت داد.[۱]
همچنین «احمد علی مجید الحلی»، در تحقیق مفصل خود درباره این مقام، چندین نسخه خطی را معرفی کرده است که در فاصله سده هفتم تا دهم هجری، در مقام یا مدرسه صاحب‌الزمان(عج) در حله، کتابت و استنساخ شده است[۲] و این مسئله، اهمیت و جایگاه علمی این مقام و مدرسه دینی مجاور آن را نشان می‌دهد.
«سید بهاءالدین حسینی نیلی» در کتاب «السلطان المفرِّج عن اهل الایمان»، به وقوع چندین کرامت از امام زمان(عج) و تشرف تعدادی از علما و رجال شیعه به محضر آن حضرت در این مقام، در قرن هشتم هجری، اشاره کرده است.[۳] [۴]
ابن بطوطه، جهانگرد مشهور مسلمان نیز به مراسم انتظارِ خروج امام زمان(عج) در حله، اشاره کرده است که شیعیان، به‌صورت روزانه، در قرن هشتم هجری، در مقام صاحب‌الزمان(عج) برگزار می‌کردند. او در سفرنامه خود، جزئیات این مراسم را چنین شرح داده است:
در نزدیک بازار بزرگ شهر، مسجدی قرار دارد که بر در آن، پرده حریری آویزان است و آنجا را مشهد صاحب‌الزمان(عج) می‌خوانند. شب‌ها پس از نماز عصر، صد مرد مسلح، با شمشیرهای آخته، پیش امیر شهر می‌روند و از او، اسبی یا استری زین‌کرده می‌گیرند و به‌سوی مشهد صاحب‌الزمان(عج)، روانه می‌شوند. پیشاپیش این چارپا، طبل و شیپور و بوق زده می‌شود و از آن صد تن، نیمی جلوی حیوان و نیمی دیگر به دنبال آن، راه می‌افتند و سایر مردم، دو طرف این دسته، حرکت می‌کنند و چون به مشهد صاحب‌الزمان(عج) می‌رسند، مقابل در ایستاده، آواز می‌دهند که «بسم‌الله یا صاحب‌الزمان! بسم‌الله بیرون آی که تباهی روی زمین را فراگرفته و ستم، فراوان گشته است. وقت آن است که برآیی تا خدا به وسیله تو، حق را از باطل جدا گرداند». به همین ترتیب، به نواختن بوق و شیپور و طبل، ادامه می‌دهند؛ تا نماز مغرب فرارسد. مردم حله معتقدند که محمد، پسر امام حسن عسکری (ع)، وارد این مسجد شده و در آنجا غیبت کرده است و به زودی، از همانجا ظهور خواهد کرد و او را «امام منتظر» می‌نامند.[۵] [۶]
معماری
ساختمان بنا، دارای گنبد کاشی‌کاری کوچکی است که از بازارهای مجاور به سختی، دیده می‌شود. داخل مقام، متصل به دیوار شمالی آن، ضریحی به نشانه مقام حضرت مهدی (عج)، نصب شده است.
شاه اسماعیل صفوی و سلطان سلیمان عثمان، هردو از دروازه شهر حله، پیاده به زیارت این مقام رفته‌اند که حکایت از اهمیت زیارتگاه و توجه بزرگان و شاهان به مقام دارد.[۷]
پانویس
منابع
- سفرنامه ابن بطوطه، ابن بطوطه، ترجمه: محمدعلى موحد، چاپ ۵، مؤسسه انتشارات آگاه، ١٣٧٠ه. ش.
- السلطان المفرّج عن اهل الايمان فيمن رأي صاحب الزمان، علي بن عبدالكريم (بهاءالدين النيلي)، تحقيق: قيس العطار، قم، دليل ما، ١۴٢۶ه. ق.
- سفرنامه ابن بطوطه، ابن بطوطه، ترجمه: محمدعلى موحد، چاپ ۵، مؤسسه انتشارات آگاه، ١٣٧٠ه. ش.
- تكملة امل الآمل، السيد حسن الصدر، تحقيق: حسين علي محفوظ، عبدالكريم الدباغ، عدنان الدباغ، ط ١، بيروت، دار المؤرخ العربي، ١۴٢٩ه. ق - ٢٠٠٨م.
- تاريخ مقام الإمام المهدي(عج) في الحلة، احمد علي مجيد الحلي، ط ١، قم، دليل ما، ١۴٢۶ه. ق.
- بحارالانوار، محمدباقر المجلسي، ط ٢، بيروت، مؤسسة الوفاء، ١۴٠٣ه. ق - ١٩٨٣م.