مزار قاسم بن موسی الکاظم(ع) (حله)

از ویکی حج

صاحب مزار

برخی از نويسندگان تاريخ درگذشت او را ۲۲ جمادى الاولى و برخی دیگر، ۱ ذى‌الحجه دانسته‌اند، ولى تاريخ دقيق و قابل اعتمادى به دست نيامده است.[۱]

مکان

مزار قاسم بن موسی الکاظم(ع)، در عراق، استان بابل، ۳۵ کیلومتری[۲] جنوب شهر حله،[۳] در شهری که به «شهر قاسم» شهرت یافته، قرار دارد. شهر قاسم، میان شهرهای حله و دیوانیه قرار گرفته و تا دیوانیه ۴۵ کلیومتر فاصله داشته و در مسیر شهرهای نجف و کربلا قرار دارد.

شهر قاسم، در زمان قاسم بن موسی(ع) روستایی به نام شوشه یا سورا، دارای کشاورزی و باغ‌های بسیار بود؛ ولی به سبب تغییر مسیر اصلی آب فرات نزدیک به خشک و بایر شدن بود. با دفن شدن قاسم در این مکان و روی آوردن مردم از شهرهای عراق به این منطقه برای همجواری و زیارت مرقد او، دوباره رو به آبادی گذاشت. امروزه مرقد وی، در وسط شهر قرار گرفته است.[۲]

بنا

این مزار، دارای گنبد بزرگ و طلایی، صحن[۲] و مسجدی بزرگ است.[۱] سید محسن حکیم (م.۱۳۹۰ق) دستور داد پنجره‌هایی برای این مزار و حرم حضرت عباس(ع)، مزار مسلم بن عقیل و مقام امام علی(ع) در مسجد کوفه ساخته و نصب شود.[۴]

اعتبار

یاقوت حموی (م.۶۲۶ق) جغرافی‌دان، به انتساب این مرقد به قاسم بن موسی الکاظم(ع) تصریح کرده است.[۵] علی بن ابى‌بكر هروى (م.۶۱۱ق) نيز، از اين زيارتگاه، با عنوان ابوالقاسم بن موسى بن جعفر(ع) ياد كرده است.[۶] ولی ابن عنبه (م.۸۲۹ق) و ابن ططقی (م.۷۰۹ق)، دو تاریخ‌نگار شیعه، مدفون در حله را عباس بن قاسم بن موسی(ع) دانسته‌اند.[۷] برخی این دو را دچار اشتباه دانسته و منشأ اشتباهشان را بیان کرده‌[۸] و برخی به یقین مدفون در این مزار را قاسم بن موسی الکاظم(ع) دانسته‌ و گفته آن دو را خلط بین قاسم، فرزند امام کاظم(ع) و قاسم، فرزند عباس بن موسی الکاظم(ع) دانسته‌اند.[۹] محمدباقر مجلسی، شیخ عباس قمی[۱۰] و بسیاری از متاخران این مزار را منتسب به قاسم بن موسی الکاظم(ع)‌ دانسته‌اند.[۱۱]

در نگاه عالمان

سيد بن طاووس، زیارت قاسم بن موسى را در رديف زیارت حضرت عباس(ع) و على اكبر(ع) قرار داده و زیارت‌نامه‌ای را ذکر کرده است.[یادداشت ۱][۱۲] شیخ عباس قمی، مزار قاسم بن موسی(ع) را زیارتگاه همه مردم دانسته و از زیارت عالمان و نیکان از این مزار خبر داده است.[۱۳] سيد حسن صدر كاظمى‏، سفر از نجف و کربلا برای زیارت این مزار را سیره عالمان بزرگ دانسته است. بر پایه گزارشی،[یادداشت ۲] سید روح‌الله خمینی به زیارت این مرقد می‌رفته است.[۱۴]

مزارهای همانند

مزارهای دیگری در ایران به قاسم بن موسی الکاظم(ع) نسبت داده شده است؛ مانند مزاری در روستای پیلر، در استان آذربایجان شرقی، در ۵۰ کیلومتری شهرستان کلیبر، مزاری در کاشان و مزاری در مهدی‌شهرِ سمنان. سند معتبری برای این انتساب‌ها یافت نشده است. این گمان هست که این مزارها برای دیگر نوادگان امام کاظم(ع) باشند.[۱]

پیوند به بیرون

پانوشت

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ زندگی و مزار حضرت قاسم(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۴۶.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ زندگی و مزار حضرت قاسم(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۴۵.
  3. راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۳۲۷.
  4. راهنماى اماكن زيارتى و سياحتى در عراق، ص۱۳۰.
  5. معجم البلدان، ج٣، ص٣٧٢.
  6. الاشارات الى معرفة الزيارات، ص٧۶.
  7. عمدة الطالب فى انساب آل ابى طالب، ص 260؛ الاصيلى فى انساب الطالبيّين، ص 180.
  8. مراقد المعارف، ج 2، ص 190 و 194.
  9. زیارتگاه‌های عراق، ص۱۴۰.
  10. بحار الانوار، ج ١٠٢، ص ٢٧۶؛ منتهى الامال، ج ٢، ص ٢٣١.
  11. سفينة البحار، ج٢، ص٢٢٠؛ مراقد المعارف، ج٢، ص١٨١؛ تحفة الاحباب، ص٣٩٣؛ تنقيح المقال، ج٢، ص٢۴؛ منتهى الآمال، ج٢، ص٣۵۵؛ بحار الانوار، ج۴٨، ص٢١٣؛ تحفة العالم، ج٢، ص٣٣؛ بدر فروزان، ج١، ص٣۴.
  12. مصباح الزائر، ص۵٠٣.
  13. منتهى الامال، ج 2، ص 231.
  14. زندگی و مزار قاسم، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۴۹.
  1. ابن طاووس می‌گوید: «هرگاه خواستى يكى از فرزندان ائمه(عليهم السلام)، مانند قاسم، فرزند امام كاظم(ع) و عباس، فرزند اميرمؤمنان(ع) يا على بن الحسين(ع)، شهيد كربلا يا كسانى را كه در اين رديف‌اند، زيارت كنى، برابر قبرشان كه صلوات خدا بر ايشان باد، مى‌ايستى و مى‌گويى:...».
  2. به نقل از شيخ عبدالعلى فرهى، از ياران نزديك امام خمينى‏.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله زندگی و مزار حضرت قاسم(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره نهم، زمستان 1390، ص44 و کتاب زیارتگاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه‌یار، مشعر، تهران، ۱۳۹۵ش. است.
  • راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، احسان مقدس، مشعر، تهران، ۱۳۸۸ش.
  • الاشارات الى معرفة الزيارات، عيسى بن ابى‌بكر هروى،
  • بحار الانوار، محمدباقر مجلسی،
  • منتهى الامال، عباس قمى،
  • معجم البلدان، ياقوت بن عبدالله الحموى، دار صادر، بيروت، 1397ق.
  • مصباح الزائر، سيد بن طاووس،
  • مراقد المعارف، محمد حرزالدين، تحقيق: محمدحسين حرزالدين، سعيد بن جبير، قم، 2007 م.
  • عمدة الطالب فى انساب آل ابى طالب، جمال‏‌الدين احمد بن على الحسينى (ابن عنبة)، لجنة احياء تراث، بيروت، منشورات دارالكتب الحياة، بى‏‌تا.
  • الاصيلى فى انساب الطالبيّين، صفى‏‌الدين محمد بن تاج‏‌الدين على (ابن طقطقى)، مكتبة آيت‌‏الله العظمى المرعشى النجفى الكبرى، قم، 1418ق.