ذکوات البیض

از ویکی حج
تصویر ماهواره‌ای از نجف و محل قرار گرفتن سه بلندیِ معروف که درگذشته وجود داشته و به آن الذکوات البیض می‌گفتند.[۱]

ذَکَوَات بِیض، به منطقهٔ نجف و ارتفاعاتِ آن سرزمین که رنگش به سفیدی می‌زده، گفته می‌شده است. این نام در روایات وارد شده و امام علی(ع) در این منطقه دفن شده است.

واژه‌شناسی

برخی ذکوات را جمع ذکوة، به معنای قطعه‌ای از شن و سنگریزه که آتش‌گرفته و گداخته باشد معنا کرده‌اند.[یادداشت ۱][۲] برخی شن را در معنای ذکوة داخل نکرده و آن را قطعه آتشی افروخته معنا کرده‌اند.[۳] بیض، جمع ابیض[۴] به معنای رنگ سفید و روشن است.[۵] برخی نیز ذکوات البیض را به معنای تپه‌های شنی و گداخته و ملتهب گرفته‌اند.[۶]

موقعیت

امروزه نیز، این سه منطقه بلندتر از حرم امام علی(ع) است؛ که این سه بلندی آثار به جا مانده از ذکوات البیض است.

به منطقهٔ نجف و ارتفاعاتِ آن سرزمین که رنگش به سفیدی می‌زده، ذکوات البیض گفته می‌شد و قبر امام علی(ع) در این منطقه قرار دارد.[۷] برخی بر این باورند که ذکوات بیض، سه تپه بود که امام علی(ع) در بین آن سه تپه دفن شد. آثار این سه تپه، پیش از گسترش شهر نجف، در نقشه‌ای که سال ۱۷۶۰م. کشیده شده موجود است.[۱] این سه بلندی را با نام‌های جبل الدیک، جبل النور و جبل العمارة می‌شناختند. جبل الدیک، در شمال شرقی قبر امام(ع) قرار داشته، که اکنون محلة المشراقِ نجف است. جبل النور، در جنوب شرقی قبر امام(ع) واقع بود، که اکنون محلة البراق در آن محل قرار گرفته است و جبل العمارة یا شریشفان یا شرف‌شاه، در جنوب غربی قبر امام(ع) قرار داشت، که اکنون محله حویش در آن مکان قرار دارد.[۸]

در روایات

در روایات متعددی از آن نام برده شده؛[۷] از جمله ابوحمزۀ ثمالی از همراهی‌اش با زید بن علی تا ذکوات البیض خبر داده و زید بن علی آن‌جا را قبر علی بن ابی‌طالب(ع) معرفی کرده است.[۶]

پانوشت

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ النجف مرسی سفینة‌ نوح، مجلة تراث کربلاء، العدد 1، ص۲۹.
  2. مجمع البحرین، ج‏1، ص159.
  3. جمهرة اللغة ؛ ج‏2 ؛ ص701
  4. الصحاح، ج‏3، ص1067.
  5. کتاب الماء، ج‏1، ص159.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ بحار الأنوار؛ ج‏46 ؛ ص184.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵، ص 12.
  8. النجف مرسی سفینة‌ نوح، مجلة تراث کربلاء، العدد 1، ص۳۳ و ۳۴.
  1. الذَّکَوَاتُ‏" جمع" ذَکْوَةٍ" الجمرة الملتهبة من الحصی.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگ‌نامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره پنجم، زمستان ۱۳۸۹، ص ۱۲ است.
  • بحار الأنوار، محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
  • جمهرة اللغة، محمد بن حسن ابن درید، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۸م.
  • کتاب الماء، عبدالله بن محمد ازدی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل، تهران، ۱۳۸۷ش.
  • الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیة، اسماعیل بن حمادجوهری، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق.
  • مجمع البحرین، فخر الدین بن محمد طریحی، مرتضوی، تهران، ۱۳۷۵ش.