مطبوعات نجف

از ویکی حج


در اواخر سده نوزدهم و در آغاز سده بيستم میلادی، شهر نجف شاهد تجديد يك حركت علمى و اصلاحى، به رهبری آخوند خراسانى بود؛ كسى كه تلاش خود را در سخت‌گيرى بر حاکمان قاجار در ايران به كار بست و با فتواى مشهور خود، محمدعلى شاه را در غائله ملغى كردن مشروطه و به توپ بستن مجلس و دستگيرى اعضاى آن، به زحمت انداخت. يكى از شواهد تأييد حركت اصلاحى و دعوت به آزادى از سوى عالمان نجف، امرى است كه حاكمان نظام سياسى استانبول را به وحشت انداخت و به سهم خود، بيش‌ترين تأثير را در تقويت روابط نجف-استانبول بر جا نهاد. همۀ اين موارد و مانند آن، به رسانه‌های تبلیغی در آن زمان، يعنى جرايد و مطبوعات محتاج بود.[۱]

انگیزه‌های حرکت مطبوعاتی نجف

تبلیغ و مبارزه فرهنگی-سیاسی عالمان در نجف، رسانه لازم داشت و در آن زمان، مهمترین و گسترده‌ترین رسانه موجود، مطبوعات بود. برخی از انگیزه‌های حرکت مطبوعاتی نجف، عبارتند از: تبليغ پيام‌هاى علمى و دينى نجف، دعوت اصلاحی و حرکت مشروطه‌خواهی آخوند خراسانی، پاسخ به حرکت تبشیری مسیحیت که به باور برخی توسط گروه‌ها و شخصیت‌های استعماری پیگیری می‌شد، نشر مطالبى در باب سازگارى دين اسلام با علوم جديد، گسترش انديشه تقدم اسلام بر فلاسفه و فلسفه روز، برداشتن قبح مطالعه مجلات و روزنامه‌ها.[۲]


تاريخ مطبوعات نجف را ميتوان به چهار دوره تقسيم كرد:

  • دورۀ نخست: دورۀ درخشش نجف در نشر و مطبوعات و گسترش فرهنگ عمومى، که از سال ١٩١٠ آغاز و تا سال ١٩١٢م. ادامه داشت. برخی از مجلات این دوره عبارتند از: العلم، الغدى، درة النجف و نجف (اشرف) .
  • دورۀ دوم: با شروع انقلاب بزرگ عراق (١٩٢٠م) آغاز شد. در اين دوره، دو مجلۀ الفرات و الاستقلال صحنۀ بيان رویدادهای انقلاب و نشر اخبار آن بودند. پس از چند سال از روى كار آمدن فيصل اول، مجلات النجف و الحيره منتشر شد.
  • دورۀ سوم: در اين دوره، شهر نجف شاهد ظهور مجلات و روزنامه‌هاى پرشمار، با محتواى عالى بود كه در اندازه‌هاى مناسب و با ظاهرى پسنديده و زيبا، به مناسبت‌هاى تاريخى و ادبى و دينى و اقتصادى چاپ می‌شد.
  • دورۀ چهارم: این دوره، دهۀ پنجاهم و شصتم ميلادى، يعنى اواخر دورۀ پادشاهى و دورۀ جمهورى را در بر ميگيرد.[۳]

پانوشت

  1. تاریخچه مطبوعات نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵، ص۱۰۸ و ۱۰۹.
  2. تاریخچه مطبوعات نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵، ص۱۰۹.
  3. تاریخچه مطبوعات نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵، ص۱۰۹ و ۱۱۰.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله تاریخچه مطبوعات نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، عبدالرحيم محمد علي، ترجمه محمدمهدي رضايي، شماره پنجم، زمستان 1389، ص 108 است.