کفشداری

واژه‌شناسی

واژه کفشداری، به عمل و شغل کفشدار معنا شده و کفشدار، به کسی که در مکان‌های مقدس یا منزل بزرگان مواظب کفش‌ها باشد. برخی از شخصيت‌ها، خادمى به همراه دارند كه مراقب كفش‌هاى آنان و جفت كردن كفش پيش پاى آنان است، که به او كفش جفت كن می‌گويند. به كفشدار، واژه‌های دیگری مانند كفشبان، كفش بردار، باشماقچى و باشماقدار، نیز گفته‌اند. به کفشداری، در زبان عربى «كشوانيه» گفته مى‌شود.

چیستی

كفشدارى، محل نگه دارى كفش. در مسجدها، حرم‌ها، زيارتگاه‌ها و خانه‌هاى بزرگان است. در مکان‌های زیارتی، كسانى با نام كفشدار، از كفش‌ زائران نگه‌دارى مى‌كنند تا آنان به زيارت رفته و برگردند. هدف این کار را، احترام به زائر دانسته‌اند. کفشداری باعث نگهداری مکان‌های مقدس از گرد و غبار و آلودگی‌ کفش‌ها نیز می‌شود. کفشداری، دارای قفسه‌هایی است که کفش‌ها در آن نگهداری می‌شود.

در حرم امام رضا(ع)

كفشدارى آستان امام رضا(ع)، بيش از ١٨٠٠ نفر كفشدار ثابت و سيار داشته، كه در دو نوبتِ ١٢ ساعته و با ٨ كشيك، از كفش‌هاى زائران نگهدارى مى‌كنند. وظایف کفشداران عبارت است از: پذيرش كفش‌هاى زائران با ادب و احترام، حفظ نظافت و طهارت محدوده كفشدارى، حفظ نظم و آرامش در محل كفشدارى، راهنمایی کردن زائران و نگهدارى و مرتب كردن قرآن‌ها و كتاب‌هاى دعا در مكان‌هاى مخصوص.

در حرم حضرت عباس(ع)

آستان حضرت عباس(ع)، دارای ۴۳ کفشداری و ۱۴۲ کفشدار است. کفشداری‌ها در کنار درهای ورودی صحن قرار گرفته‌اند. کفشدارها، برای داشتن برخوردی نیکو با زائران، دوره‌های مذهبی و فرهنگی می‌بینند. دوره‌های آموزش زبان، از دیگر آموزش‌هایی است که آن‌ها برای برخورد با زائران خارجی می‌گذرانند. کمک به زائران سالمند و ناتوان، برای ورود به صحن با ولیچر از دیگر وظایف کفشدارها است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگ نامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، بهار ۱۳۹۳، ص۳۶ است.

• راهنماى جامع اماكن متبركه حرم مطهر حضرت رضا(ع)، روابط عمومى آستان قدس رضوى، ۱۳۸۷ش.
• شبکه جهانی الکفیل.