غربت بقیع (کتاب)

از ویکی حج

غربت بقیع کتابی است نوشته سید علی قاضی عسکر که به همت پژوهشکده حج و زیارت، توسط نشر مشعر در سال 1399 منتشر شده است. این کتاب شرحی از وقایع تاریخی سال‌های ۱۳۰۴ و ۱۳۰۵ شمسی در مدینه است. دولت آل سعود در سال ۱۳۰۴ بر مدینه غلبه یافت و در سال ۱۳۰۵ بنا‌های ساخته شده بر قبرهای قبرستان بقیع را تخریب کرد. این وقایع واکنش‌های بسیار گسترده‌ای در بین مسلمانان و شیعیان در کشورهای مختلف داشت. این کتاب مجموعه‌ای از اسناد حاکی از این واکنش‌ها را در خود گرد آورده است.

پیشینه بقیع و آل سعود

در فصل اول کتاب نویسنده به تاریخ بقیع و معرفی مدفونان مشهور در این قبرستان پرداخته است. فصل دوم کتاب نیز اختصاص به تاریخ مختصری از وهابیت و دولت‌ آل سعود یافته است.

تخریب آثار اسلامی مکه و مدینه و واکنش‌ها

این فصل با گزارش واکنش ورود وهابیان به مدینه در میان ایرانیان آغاز شده است. در سال ۱۳۰۴ که مدینه به دست آل سعود تصرف شد در شهریور ماه اخباری حاکی از تخریب گنبد پیامبر اکرم(ص) به دست وهابیان در ایران منتشر شد که واکنش شخصیت‌های مذهبی، مجلس شورای ملی و نیز تجمع مردم تهران را در پی داشت. در روز ۱۴ شهریور سال ۱۳۰۴ بازار تهران و ادارات به اعتراض به این اقدام تعطیل شدند.[۱] و تعطیلی در روزهای بعدی به سراسر کشور رسید.[۲] نویسنده در این بخش از کتاب خود نمونه‌ای از واکنش مسلمانان دیگر کشورهای اسلامی را نیز بر پایه اسناد به جا مانده گزارش کرده است.

حبیب الله هویدا و گزارش او از ماجرای بقیع دولت ایران در پی اخبار واصله از مدینه، حبیب الله هیوا را که در آن زمان کنسول ایران در فلسطین بود، برای تهیه گزارشی از ماوقع به مدینه رفت. او در ۲۴ مهر ۱۳۰۴ به جده رسیدو با عبدالعزیز سعودی دیدار کرد و به مدینه سفر کرد و گزارش کرد که هیچ آسیبی به قبر رسول الله وارد نشده و تنها چند گلوله به گنبد اصابت کرده است. در تاریخ بازدید هویدا از مدینه، هنوز قبرهای قبرستان بقیع تخریب نشده بود. نویسنده حبیب الله هویدا که بعدا کاردار و وزیر مختار ایران در جده شد، را متهم کرده که برای منافع شخصی خود، سعی داشته وضعیت مدینه را عادی جلوه دهد در حالی که با توجه به سابقه وهابیان می‌توانسته تخریب زود هنگام قبور مدینه را پیش‌بینی کند. [۳]

تخریب بقیع

وهابی‌ها در روز ۸ شوال سال ۱۳۴۴ برابر با ۳۱ فروزدین سال ۱۳۰۵ بنای قبور قبرستان بقیع ررا تخریب کردند. انتشار اخبار تخریب کامل قبور بقیع اعتراضات متعددی را در ایران و عراق و دیگر کشورهای اسلامی در پی داشت. گزارشی از این اعتراضات در این بخش از کتاب آمده است. [۴]

  1. غربت بقیع، ص 129
  2. غربت بقیع، ص 131
  3. غربت بقیع، ص 180-204
  4. غربت بقیع، ص ۱۴۹-۱۸۰