مأخذشناسی حج و حرمین شریفین در مغرب اسلامی (کتاب)
| پرونده:ماخذ‌شناسی مغرب تصویر جلد.jpg | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| به کوشش | پژوهشکده حج و زیارت |
| محتوا | |
| موضوع |
کتاب‌شناسی توصیفی مرتبط با حج و حرمین |
| زبان | فارسی |
| نشر | |
| تعداد صفحات | ۳۴۸ |
| قطع | وزیری |
| ناشر | مشعر |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۹ |
| شابک | 9789645409263 |
| رده‌بندی کنگره | Z7835 |
| رده‌بندی دیویی | ۰۱۶/۲۹۷۳۵۷ |
مأخذشناسی حج و حرمین شریفین در مغرب اسلامی، کتاب‌شناسی تفصیلی آثار مسلمانان مغرب درباره حج و حرمین شریفین است. این کتاب از آثار پژوهشکده حج و زیارت است که به همت دبیرخانه همایش بین‌المللی مغرب اسلامی، حج و حرمین شریفین، در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده است.
در این اثر در مجموع ۴۹۵ کتاب و رساله که در طول تاریخ به قلم مسلمانان کشورهای تونس، الجزایر، مراکش و لیبی در موضوع تاریخ حرمین، سفرنامه حج یا فقه و مناسک حج نگاشته شده فهرست و چکیده‌ای از محتوای هر کتاب ارائه شده است.
محدوده و روش پژوهش
گذشته از اینکه مغرب اسلامی نزد تاریخ‌نگاران و جغرافی‌نگاران اسلامی چه محدوده‌ای را شامل می‌شده است، بنابر اهداف همایش مغرب اسلامی، که این کتاب از سلسله انتشارات آن به حساب می‌آید، در این تحقیق مغرب عنوانی ناظر به چهار کشور تونس، الجزایر، مراکش و لیبی است و میراث حج‌گزاری اندلس و موریتانی و سنگال را در بر نمی‌گیرد.
در این اثر تلاش شده همه منابع مرتبط با حج مغربی در سه مبحث کلی تاریخ‌نگاری، سفرنامه‌نگاری و مناسک نگاری جمع‌آوری و طبقه‌بندی شود.
ساختار و محتوا
تعداد منابع حج مغربی که در این کتاب معرفی شده است، اعم از کتاب، پایان‌نامه، و مقاله به۴۹۵ منبع بالغ می‌گردد که در سه مبحث بر پایه الفبای عناوین تنظیم شده است:
تاریخ‌نگاری حرمین شریفین
۸۴ منبع در این بخش معرفی شده است. موضوع بیشتر این منابع تاریخ و جغرافیای حرمین شریفین، کعبه، مسجدالحرام و مسجدالنبی است. گاه موضوعات مرتبط دیگری نیز در این شاخه جا داده شده است. از جمله منابع درباره فضائل حرمین شریفین از نظر مؤلفان مغربی، منابع درباره اوقاف حرمین در مغرب، منابع مغربی درباره سیره‌نگاری در حرمین شریفین، منابع درباره مجاوران مغربی حرمین و منابع درباره روابط حجاز و مغرب.[۱]
سفرنامه‌نگاری حج
در این فصل ۳۴۹ منبع در موضوع سفرنامه حج در میراث و مطالعات مغرب شناسایی و چکیده شده است. غالب نگاشته‌های این بخش سفرنامه‌های حجازی نگاشته شده توسط اهالی حج‌گزار تونس، الجزائر، مراکش و لیبی است که بخشی منتشر شده و شماری هنوز مخطوط است.
در معرفی کتاب‌ها و مقالات پیرامون سفرنامه‌های حجازی مغرب، صرفاً منابع مرتبط با سفر حج معرفی شده و از پژوهش‌های مربوط به وجوه ادبی سفرنامه و ابعاد دیگر شخصیت مؤلفان سفرنامه‌ها صرف نظر شده است.[۲]
مناسک‌نگاری حج
۶۳ منبع معرفی شده در بخش مناسک حج، کتب فقهی، و مناسک الحج نگاشته عالمان تونس، الجزایر، مراکش و لیبی است. در این بخش شماری از منابع مرتبط با فقه حج مغربی مانند منابع درباره اجماع اهل المدینه و منابع درباره اسرار حج و منابع درباره فضایل حج نیز معرفی و چکیده شده است.[۳]
اطلاعات نشر
این کتاب توسط پژوهشکده حج و زیارت به سفارش «دبیرخانه همایش بین‌المللی مغرب اسلامی، حج و حرمین شریفین» در ۳۴۸ صفحه توسط نشر مشعر به سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده است.