مطالعه فیزیک ازدحام در فاجعه منا (کتاب)
 | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| نویسنده | تقی میرزایی شیخ‌آبادی |
| محتوا | |
| موضوع | واقعه منا، پیچیدگی محاسباتی |
| نشر | |
| تعداد صفحات | 178 |
| ناشر | مشعر |
| وب‌سایت ناشر | http://hzrc.ac.ir |
| محل نشر | تهران |
| شابک | 9789645409829 |
| رده‌بندی کنگره | BP262/2 |
| رده‌بندی دیویی | 297/761 |
مطالعه فیزیک ازدحام در فاجعه منا، از کتاب‌های منتشر شده توسط پژوهشکده حج و زیارت است که به قلم تقی میرزایی شیخ‌آبادی نگاشته شده و ابعاد فاجعه منا در سال ۱۳۹۴ش را بر اساس نظریه‌های فیزیک ازدحام بررسی می‌کند.
ساختار
کتاب حاضر در پنج فصل ابعاد فاجعه منا را براساس نظریات فیزیک ازدحام مورد بررسی قرارداده‌است:
- فصل اول: مروری بر واقعه منا
- فصل دوم: پیچیدگی و سیستم پیچیده
- فصل سوم: ازدحام و فیزیک آماری
- فصل چهارم: پلاسماهای پیچیده و فیزیک ازدحام
- فصل پنجم: تجزیه و تحلیل واقعه منا
محتوا
عوامل فاجعه منا
نویسنده ابتدا به پیشینه حوادثی که در منا براثر ازدحام جمعیت رخ داده است اشاره می‌کند و سپس عوامل فاجعه سال 1394 که برای حجاج در خیابان 204 اتفاق افتاد را مورد بررسی قرار می‌دهد.
نویسنده چندین عامل را برای این فاجعه ذکر می‌کند یک از جمله آن‌ها می‌توان موارد زیر را بیان نمود:
- خرابی قطار مشاعر و هدایت شدن مسافران خسته آن به سمت خیابان های 204 و سوق العربیه
- عبور کاروان محمد بن سلمان، ایجاد هرج و مرج بین حجاج و بسته شدن دو مسیر عبور کاروان
- وجود یک ماشین پلیس در مسیر حرکت حجاج
- وجود حجاج ویلچرنشین در مسیر
- کمبود خروجیها
- هدایت مردم از خیابان 223 به خیابان 204
- هدایت گروه‌های پاکستانی و بنگلادشی و افریقایی به این مسیر
بررسی فاجعه منا براساس علم فیزیک
نویسنده ابتدا مقدماتی از نظریه‌های فیزیکی مدنظر خود را شرح داده و سپس فاجعه منا را براساس آن تحلیل نموده‌است.
بنابر نظریات علم فیزیک، اگر ذرات در یک جریان سیال در حرکت باشند و یک ذره با ماهیتی متفاوت به آن‌ها تحمیل شود، انرژی حاصل از این ذره جدید، باعث حرکت سریعتر ذرات و ایجاد موج‌هایی در طول مسیر خواهد شد. در این حالت در اثر این انرژی، میدانی الکتریکی ایجاد خواهد شد و ذرات در اثر موج‌های ایجاد شده در این میدان هضم خواهند شد. اما وقتی این جریان از حالت تعادل خارج شود، نابودی ذرات را در پی خواهد داشت.
نویسنده، سپس عواملی که در فاجعه منا نقش داشته‌اند را براین اساس بررسی می‌کند:
قرارداشتن خودروی پلیس در خیابان 204
براساس نظریه فیزیکی طرح‌شده، حجاج حاضر در خیابان 204، به مثابه ذرات یک جریان سیال‌اند که به مانعی مثل خودروی پلیس برخورد می‌کنند. این خودرو همانند یک ذره ناهمگون عمل کرده و بر اثر انرژی حاصل از آن موجی در میان ذرات دیگر که همان حجاج هستند ایجاد می‌کند. چنین انرژی مضاعفی در صورت تعادل، سبب هضم ذرات در میدان الکتریکی حاصل از انرژی خواهد شد، اما این انرژِی به سبب بار تحمیلی مضاعف نتوانست در جمعیت هضم شود.
تأثیر حضور ویلچر حاجیان در مسیر راه
حضور حجاج نشسته بر ویلچر نیز همانند انرژی مضاعفی است که بر حجاج تحمیل شده و چون تعداد بیشتری بود (در مقایسه با خودرو پلیسی که در مسیر قرار داشت) انرژی بیشتری به حجاج تحمیل کرد و در نهایت آثار مخرب‌تری را به همراه داشت.
ترکیب جمعیتی نامتناسب بین حجاج در خیابان 204
نویسنده عواملی چون جرم و وزن و نیز سرعت ذرات ناهمگون را نیز عاملی برای تحمیل انرژی مضاعف به ذرات یک جریال سیال دانسته و با این فرض، نتیجه می‌گیرد: تغییر ترکیب جمعیتی حجاج با حجاجی که جثه بزرگتر و نیز عده‌ای که سرعت کمتری نسبت به ایرانی‌ها دارند در خیابان 204، انرژی بیشتری به جمعیت حجاج وارد کرده که در نهایت موجب مرگ و خفگی شده‌است.
اگر انتهای مسیر باز بود باز هم چنین اتفاقی رخ می‌داد؟
نویسنده عنوان می‌کند اگر انتها و طرفین مسیر باز بود، از انرژی تحمیلی به حجاج کاسته می‌شد و در نهایت آسیب‌های کمتری را متوجه حجاج می‌کرد.
اطلاعات نشر
کتاب مطالعه فیزیک ازدحام در فاجعه منا، سال 1401 شمسی توسط پژوهشکده حج و زیارت تهیه شده و منتشر شده است.