چشمه امام علی (کربلا)
.jpg) | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | ۲۰ کیلومتری جنوب غربی کربلا، عین‌التمر |
| وقایع مرتبط | معجزه ظاهر کردن چشمه آب توسط امام علی(ع) |
| مشخصات | |
| امکانات | چشمه آب، اتاق و گنبد |
| معماری | |
| وبگاه | صفحه رسمی تولیت قطاره امام علی(ع). |
قَطّاره امام علی(ع) یا چشمه امام علی(ع)، زیارتگاهی نزدیک به کربلا و در شمال جاده این شهر به سوی عین‌التمر است. این زیارتگاه در باور مردم، همان چشمه‌ای است که امام علی(ع) در مسیر نبرد صفین آشکار کرد. قطاره امام علی(ع)، امروزه گسترش زیادی یافته و دارای شبستانی بزرگ، چندین بستان و امکانات رفاهی است.
در برخی منابع شیعه، رویداد پیدایش چشمه توسط امام علی(ع) آمده، ولی در مکان آن اختلاف است، که برخی از آنها چنین‌اند: نقطه‌ای در ساحل غربی رود فرات، ظهر کوفه، پس از گذشتن امام علی(ع) از کربلا و صحرایی میان انبار تا هیت.
مکان
قَطّاره امام علی(ع)، نزدیک به ۲۰ کیلومتری جنوب غربی کربلا و در شمال جاده این شهر به سمت عین‌التمر، قرار دارد. این زیارتگاه، نزدیک دریاچه رَزّازه[یادداشت ۱] واقع شده است.
رویداد پیدایش چشمه
%DB%B4.jpg)
بر پایه برخی منابع شیعه، امام علی(ع) در مسیر صفین، به همراه لشکر خود وارد صحرایی بی‌آب و علف شد. وی نزدیک ستون یا میل بلندی توقف کرد که بالای آن، راهبی مسیحی زندگی می‌کرد. نزدیک این ستون یا میل، صخره‌ای بود که اصحاب ايشان نتوانستند با یکدیگر آن را بلند کنند. سپس امام آن را از جا کند و زیر آن، چشمه آب زلالی پدیدار شد.
پس از آنکه اصحاب او، از آب چشمه سیراب شدند، امام علی(ع) صخره را به جای نخست برگرداند و چشمه را پوشاند و از آنجا حرکت کردند. هنوز دور نشده بودند که امام علی(ع) از اصحاب خود خواست تا برگردند و چشمه را بیابند. برخی از اصحاب او بازگشتند؛ ولی نتوانستند محل چشمه را پیدا کنند؛ پس نزد راهب رفتند و او به آنها خبر داد که به جز پیامبران یا اوصیای پیامبران، هیچ‌کس نتوانسته این چشمه را آشکار کند.[۱] در برخی از این منابع، افزوده شده که آن راهب، اسلام آورد و به امام علی(ع) پیوست و سرانجام در جنگ صفین، به شهادت رسید.[۲]
مکان رویداد
%DB%B5.jpeg)
درباره محل وقوع این ماجرا، در روایات، اختلاف است. در بیشتر روایات، محل وقوع حادثه، نقطه‌ای در ساحل غربی رود فرات، ذکر شده است. در روایت نصر بن مزاحم، که به گمان، قدیمی‌ترین راوی این رویداد است، محل وقوع آن ظَهر کوفه بیان شده است.[۳]
ابن شهرآشوب (م.۵۸۸ق) و قطب راوندی (م.۵۷۴ق)، مکان وقوع آن را صندودا ذکر کرده‌اند.[۴] در روایت حسین بن حمدان خصیبی (م.۳۳۴ یا ۳۴۶ق) و شیخ مفید (م.۴۱۳ق) و نیز در اشعاری از سید حمیری (م.۱۷۹ق)، محل وقوع آن، پس از گذشتن امام علی(ع) از کربلا بیان شده است.[۵] ابن اعثم (م.پس‌از۳۲۰ق)، نیز محل آن را صحرایی که امام علی(ع) میان انبار تا هیت، از آن عبور کرده، دانسته است.[۶]
در کتب شیعه، رویداد دیگری درباره توقف و نماز خواندن لشکر امام علی(ع) در نزدیکی دیر راهبی در منطقه براثا ذکر شده؛ این رویداد در مسیر بازگشت ايشان از نبرد نهروان بوده[۷] و با رویداد گفته شده شباهت دارد. امروزه در مسجد براثا نیز چشمه آبی وجود دارد که گفته می‌شود امام علی(ع) آن را آشکار کرده است.
تاریخچه بنا
بر پایه گزارشی نزدیک به سال ۱۴۳۷ق. (۱۳۹۵ش)، اطراف قطاره امام علی(ع) را دیواره‌های صخره‌ای به نسبت بلندی فراگرفته و به تازگی، روی چشمه، اتاقی ساخته‌اند که دارای یک گنبد کوچک سبزرنگ است. چشمه آب، در گوشه‌ای از بنا قرار دارد و یک ضریح، به صورت پنجره چوبی مشبک یک ضلعی، روی آن نصب شده است.[۸]
در سال ۱۴۴۰ق. (۱۳۹۷ش)، این زیارتگاه گسترش زیادی یافته و دارای شبستانی بزرگ، دو گنبد، چندین بُستان و امکانات رفاهی است.[۹]
ریزش تپه اطراف قطاره
بخشی از تپه اطراف قطاره امام علی(ع) در ۲۹ مرداد ۱۴۰۱ش، ریزش کرد و باعث تخریب بخشی از ساختمان قطاره[۱۰] و کشته شدن هشت تن شد.[۱۱]
پیوند به بیرون
- پیشینه بنای قطاره امام علی(ع) (فیلم، به زبان عربی).
پانویس
- ↑ وقعة صفین، ص145؛ الهدایة الکبری، ص148 و 149؛ الارشاد، ج1، ص334 و 336؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج2، ص326؛ الخرائج والجرائح، القطب الراوندی، ج2، ص864 و 865.
- ↑ الهدایة الکبری، ص149؛ الارشاد، ج1، ص337؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج2، ص326.
- ↑ وقعة صفین، ص145.
- ↑ مناقب آل ابی‌طالب، ج2، ص326؛ الخرائج والجرائح، ج2، ص325.
- ↑ الهدایة الکبری، ص148؛ الارشاد، ج1، ص334؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج2، ص326.
- ↑ الفتوح، ج2، ص555.
- ↑ ر. ک: من لا یحضره الفقیه، ج1، ص151؛ تهذیب الاحکام، ج3، ص264.
- ↑ زیارتگاههای عراق، ص۲۵۹.
- ↑ تقرير عن مزار قطارة الامام علی(ع)، صفحه رسمی قطارة الامام علی(ع).
- ↑ «فرو ریختن تپه‌ای در زیارتگاه چشمه امام علی(ع) در کربلا»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «انتهاء أعمال البحث.. 8 قتلی حصیلة انهیار التربة»، خبرگزرای العربی.
منابع
- وقعة صفين، نصر بن مزاحم المنقري، تحقيق: عبدالسلام محمد هارون، بيروت، دار الجيل، ١۴١٠ه. ق - ١٩٩٠م.
- الهداية الكبري، حسين بن حمدان الخصيبي، ط ١، بيروت، مؤسسة البلاغ، ١۴٢٣ه. ق - ٢٠٠٢م.
- الارشاد في معرفة حجج الله علي العباد، محمد بن محمد بن نعمان (الشيخ المفيد)، تحقيق: مؤسسة آل البيت(عليهم السلام) لاحياء التراث، ط ٢، بيروت، دار المفيد، ١۴١۴ه. ق - ١٩٩٣م.
- مناقب آل ابي‌طالب، محمد بن علي السروي المازندراني (ابن شهرآشوب)، تحقيق: يوسف البقاعي، ط ٢، بيروت، دار الاضواء، ١۴١٢ه. ق - ١٩٩١م.
- الخرائج والجرائح، سعيد بن عبدالله (القطب الراوندي)، قم، مؤسسة الامام المهدي(ع)، ١۴٠٩ه. ق.
- الفتوح، احمد بن اعثم الكوفي (ابن اعثم)، تحقيق: علي شيري، بيروت، دار الاضواء، ط ١، ١۴١١ه. ق - ١٩٩١م.
- من‌لا‌يحضره الفقيه، محمد بن علي بن بابويه القمي (الشيخ الصدوق)، تحقيق: السيد حسن الموسوي الخرسان، طهران، دار الكتب الاسلامية، ١۴١٠ه. ق.
- تهذيب الاحكام، محمد بن الحسن (الشيخ الطوسي)، تحقيق: السيد حسن الموسوي الخرسان، تهران، دار الكتب الاسلامية، ١٣٩٠ه. ق.