مسجد سقیا
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | مسجد |
| مکان | عربستان * مدینه * در داخل محوطه ايستگاه قطار در عنبريه |
| نام‌های دیگر | مسجد عنبریه |
| وقایع مرتبط | وضو گرفتن رسول خدا(ص) هنگام رفتن به بدر از آب چاه سقیا و خواندن نماز در آنجا |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| بازسازی | 1380-1381 شمسی |
مسجد سُقْیا، شناخته شده به نام مسجد عنبریه، یکی از مساجد مهم شهر مدینه است و در در قسمت جنوب شرقی ايستگاه قطار در محله عنبريه، قرار دارد. به اين مسجد سقيا گفته مى‌شود؛ زيرا در منطقه سقيا و نزديک چاه سقيا واقع شده است. پيامبر(ص) در مسير بدر، در سقيا از سپاهش سان ديد، نماز خواند، براى اهل مدينه دعا کرد و از چاه سقيا آب نوشيد.
همچنین گفته شده که رسول خدا(ص) هنگام رفتن به بدر از آب چاه سقیا وضو گرفته در آنجا نماز خوانده و دعا كرده‌اند. پس از این ماجرا، مسلمانان در همانجا مسجدى ساخته‌اند.
درباره اینکه، آیا اکنون مسجد سقيا باقی مانده يا از ميان رفته است، اختلاف نظر وجود دارد.
پیشینه مسجد
این مسجد در حرّه سقیا قرار داشته و بر اساس روایتی، رسول خدا(ص) در آنجا، از آب چاه سقیا وضو گرفته و برای مردم مدینه دعا کرده است.
در روایتی آمده است که حضرت وارد حرّه سقیا شدند و در محلی که متعلق به سعد وقاص بود، فرود آمدند. در آنجا آب خواستند، سپس وضو گرفته، رو به سوی قبله کردند و فرمودند:
خدایا! ابراهیم بنده و خلیل تو، برای اهل مکه دعای به برکت کرد. من هم بنده و رسول تو، برای برکت اهل مدینه دعا می‌کنم.[۱]
نیز گفته شده که رسول خدا(ص) در مسیر حرکت به سوی بدر، در اینجا توقف کرد و پس از دیدن سان از سپاهیانش، افراد کم سن و سال را بازگرداند.
موقعیت جغرافیایی
منطقه سقیا که در آن چاه‌های آب چندی بوده، اکنون در حوالی ایستگاه قطار قدیم مدینه در عنبریه است. در حال حاضر در داخل محوطه بزرگ ایستگاه عنبریه و در گوشه‌ای از آن، جنب خیابان، مسجدی بسیار کهنه و کثیف دیده می‌شود. این مسجد در آثار تاریخی، با نام «مسجد سُقْیا» شناخته شده است.
در یکی از نوشته‌های تاریخی متاخر، درباره محل آن آمده است: مسجد سقیا در داخل محوطه ایستگاه قطار در عنبریه، در قسمت جنوب شرقی آن است.[۲]
اختلاف در بقای مسجد
در این باره که آیا مسجد سقیا باقی مانده یا از میان رفته، دو نظریه مطرح است؛ برخی بر این باورند که امروزه اثری از مسجد سقیا باقی نیست و برخی دیگر آن را همین مسجدی می‌دانند که در حال حاضر در داخل محوطه ایستگاه باقی مانده است.
محمد الیاس عبدالغنی شواهد فراوانی آورده تا نشان دهد که مسجد موجود در محوطه ایستگاه، همان مسجد سقیای زمان رسول خدا(ص) است.[۳] آثار این مسجد، مدتها پیش از سمهودی (م٩١١) از میان رفته و با تلاش وی، آثار قدیمی آن پیدا شده وسپس بازسازی گردیده است.
وضعیت فعلی
مسجد سقيا در حال حاضر در ۴٠٠ مترى غرب ميدان عنبريه، مشرف به جاده مدينه - جده - مكه واقع شده است.
تاریخ‌پژوه معاصر آقای رسول جعفریان در سال 1375 ش موفق به زیارت این مسجد شد. وی در توصیف وضعیت مسجد چنین می‌نویسد:
"در آن زمان (1375 ش) مسجد عبارت از سه اتاق در عرض هم بود که محرابی در اتاق وسط به چشم می‌خورد. طول مسجد با دیوار ١٢ متر و عرض دیوار 4 متر. متاسفانه به دلیل بی‌توجهی، محیط آن بسیار کثیف و دور از شان یک مسجد بود.
در سفری که در سال 1380 ش به آن سمت داشتم، دریافتم که اداره آثار باستانی، مصمم شده است تا ایستگاه راه آهن را تجدید کند. مسجد سقیا که در درون محوطه ایستگاه قرار داشته نیز بازسازی شده و در سال 81 به صورت یک مسجد زیبا درآمده بود".
اين مسجد که امروزه به شكل كاملا زيبا و به سبک مسجد ايا صوفياست، توسط عثمانيها بنا شده و بنام مسجد «عنبريه» معروف است.
پانویس
منابع
- معالم الاثیرة فی السنة و السیرة، محمد محمد حسن شراب، دمشق، دارالقلم، 1991.
- المساجد الاثریة فی المدینة المنورة، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، 1998.