مسجد بنی ساعده (داخل مدینه)
مسجد بنی ساعده مسجدی در داخل شهر مدینه بود و کنار سقیفه بنی‌ساعده قرار داشت. مسجد دیگری به نام بنی‌ساعده در خارج از شهر مدینه وجود داشت. گزارش شده که پیامبر اسلام(ص) در مسجد بنی‌ساعده نماز خوانده است. امروزه ساختمان مسجد موجود نیست و محدوده‌ای خاکی در غرب مسجدالنبی به یادبود این مسجد و سقیفه بنی ساعده وجود دارد که در حال بازسازی است. پیشتر این مکان بوستانی سبز بود.
 تصویر سقیفه بنی ساعده که داخل منازل آنها واقع شده، جایی که مسجد بنی ساعده در آن قرار دارد | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | عربستان * مدینه * |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | عصر نبوی |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | مفقود |
|
| |
بنای مسجد به دست علی پاشا در سال ۱۰۳۰ هجری تکمیل شد و تا سال ۱۴۰۰ هجری نیز نشانه‌هایی از مسجد در کنار حصار مدینه در حدود شمال غربی مدینه آن زمان، که باب الشامی نیز در همان محدوده دائر بوده، قرار داشته است.
مکان
در منابع تاریخ مدینه از مسجد بنی ساعده در داخل شهر مدینه، کنار سقیفه بنی ساعده یاد شده است. [۱]
این مسجد نزدیک به محلی به نام شیخ النمل بوده که مشهور به سقیفه بنی ساعده است. این همانجایی است که برای شهرداری بستانی به همین نام در آنجا ایجاد شد.[۲] بر این اساس عملا محل مسجد و سقیفه بنی ساعده در بازسازی‌های سعودی، در یک پارک در غرب مسجدالنبی جمع شده بود. بستان مورد نظر در سال ۲۰۲۴ تخریب شده و در حال بازسازی است.[۳]
سقیفه بنی ساعده همراه با چاه بُضاعة در نزدیکی باب الشامی قرار داشته‌اند.[۴] سید عباسی (درگذشت: قرن ۱۰ق) در عمدة الاخبار فی مدینة المختار، مکان مسجد را میان باب الشامی و چاه بضاعه (نزدیکتر به باب) و در جهت شرق درب مذکور دانسته؛ یعنی مسجد برای شخصی که از در خارج می‌شود سمت راست و در جهت شمال مدینه است.[۵]
بنای مسجد
گفته شده بنای مسجد به دست شخصی به نام علی پاشا در سال ۱۰۳۰ هجری تکمیل شد که طول آن شش متر و عرض آن پنج متر، به صورت غیر مسقف و دارای یک درب بود.[۲]
محمد بن مسعود عیاشی، از فقیهان و مفسران شیعه در قرن چهارم هجری، به بنای این مسجد اشاره می‌کند. وی بخشی از مکان مسجد را در قالب یک سرداب یا محیط گودال مانند، محل نماز افسر پلیس مدینه و سربازانش دانسته است. همچنین بخشی از محدوده مسجد را در ذیل حصار مدینه، و درب شمالی مسجد را مسدود شده با سنگ و گل توصیف کرده است.[۶]
پیشینه تاریخی
بنابر منابع تاریخی، پیامبر اسلام(ص) در مسجد بنی ساعده در داخل مدینه نماز خواند[۷] و در محل سقیفه بنی ساعده (مکان مسقف و سایه دار برای تجمع و مشورت قبیله) نیز نشست.[۸]
نگارخانه
وضعیت فعلی محدوده مسجد
-
-
-
-
تصویر محدوده داخلی کارگاه بازسازی -
تصاویر محدوده، پیش از ۲۰۲۴
پانوشت
- ↑ التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص206
- ↑ پرش به بالا به: ۲٫۰ ۲٫۱ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، خیاری، ص208
- ↑ https://nabdapp.com/t/134781642
- ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، خیاری، ص207.
- ↑ عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، ص186و187
- ↑ المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، ص95 و 96
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ابن شبه، ص64
- ↑ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص220.
منابع
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
- تاریخ المدینه المنوره، عمر بن شبه نمیری، بی‌تا، بی‌جا، نسخه موجود در ویکی حج
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
- التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۱۴۲۶ه.
- المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، ۱۹۷۲.
- عمده الاخبار فی مدینه المختار، احمد العباسی، تحقیق محمد الطیب الانصاری، ناشر: اسعد طرابزونی، بی‌تا.
- پایگاه خبری عربی نبض