مسجد قبلتین
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد ذوقبلتین - مسجد بنوسلمه |
| مکان | عربستان - مدینه |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | عصر نبوی |
| بازسازی‌ها | بارها بازسازی شده است. |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | فعال |
مسجد قبلتین متعلق به طایفه بنوسلمه از مساجد قدیمی کشور عربستان در غرب مدینه است. این مسجد در نزدیکی چاه معروف این شهر، «بئر رومه» قرار دارد. به دلیل ارتباط آن با رویداد تغییر قبله، باید زمان بنای آن، در دو سال نخست هجری باشد. مسجد قبلتین بارها مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفته است.
نام
مسجد قبلتین به علت واقعه تغییر قبله که در این مسجد رخ داد، چنین نامگذاری شده و مسجد ذوقبلتین نیز نام دارد.[۱] نام مسجد بنی‌سلمه نیز برای این مسجد به کار رفته و به علت قرار گرفتن مسجد در روستای بنی سلمه است.[۲]
مکان
اين مسجد در جهت شمال غربی مدينه منوره، در غرب کوه سلع است.[۲] محدوده مسجد به القاع معروف است[۳] که در غرب مساجد فتح[۴] و نزدیکی چاه رومه قرار دارد.[۵]
تغییر قبله
مسأله تغییر قبله در ١5 شعبان سال دوم هجرت در مسجد قبلتین روی داد. تا پیش از آن، مسلمانان به سوی بیت‌المقدس نماز می‌خواندند.[۶] برخی نقل‌های تاریخی حکایت از آن دارند که حکم تغییر قبله در وسط نماز پیامبر(ص) ابلاغ شد و نمازگزاران دو رکعت از نماز ظهر(یا عصر)[یادداشت ۱] را به سوی بیت‌المقدس و دو رکعت بعدی را به سوی کعبه خواندند.[۱]
مسجد قبلتين در گذر تاريخ
منابع قدیمی این مسجد را جزو مساجدی که پیامبر(ص) در آنها نماز خوانده ذکر کرده‌اند[۷] و بر این اساس پیشینه ساخت مسجد را به عصر نبوی بازمی‌گردانند.[۸] مسجد در قرن هفتم قمری مخروبه و سنگ‌های آن برداشته شده بود.[۳]
در سال 893 و 950 قمری قمری مسجد بازسازی شد.[۹] ابوسالم عياشی در سفرنامه‌اش به سال 1073 قمری/1662ميلادی، بنای مسجد را ساختمان محکمی توصیف کرده که هیچ ساختمانی در نزدیکی آن وجود نداشته است.[۱۰] براساس برخی گزارش‌ها، این مسجد در اواخر قرن چهاردهم قمری رو به ویرانی بود و سپس بازسازی شده و آثار قبله در دو جهت بیت المقدس[یادداشت ۲] و مکه در آن ایجاد شده بود.[۱۱] تجدید بنای مسجد در سال 1408 قمری منجر به شکل امروزی مسجد شده است.[۱۲]
وضعیت کنونی
محدوده کلی مسجد، مثلثی است. ولی ساختمان اصلی از دو طبقه در چهار جهت تشکيل شده و از طريق بالکنی که طول آن 83متر است، بر خيابان اصلی اشراف دارد. طول نمای جنوبی 95متر و نمای غربی آن، 82 متر است و مقابل آن، قبرستانی قديمی به نام مقبرة القبلتین قرار دارد.[۱۳] مسجد، دو مناره و دوگنبد دارد. يک ورودي براي مردان، و ورودی ديگری برای زنان دارد مساحت کلی آن مسجد به 3920 متر مربع می‌رسد. وسط آن سالنی برای نماز خواندن به مساحت 1190 متر مربع است که حدود دوهزار نمازگزار را در خود جای می‌دهد علاوه بر اين، سه کلاس در اين مسجد وجود دارد که از سمت بالا به نمازخانه اشراف دارند و به حفظ قرآن کريم اختصاص داده شده‌اند.[۱۴]
نگارخانه
-
-
-
منبر و محراب مسجد -
ورودی شمالی مسجد
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ من لایحضره الفقیه، ج1، ص426 ؛ اخبار مدینة الرسول(ص)، ص١44.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ مساجد الاثریه فی مدینة النبویة، ص183.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ الدرة الثمینه فی اخبار المدینه، ص127.
- ↑ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، ص195.
- ↑ وصف المدینه المنوره، ص17. ؛ آثار مدینه المنوره، ص133.
- ↑ عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص159
- ↑ تاریخ المدینة المنورة، ص68
- ↑ مساجد الاثریه فی المدینة النبویة، ص192
- ↑ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، ص197.
- ↑ الرحلة العیاشیه 1661-1663م، ج1، ص394.
- ↑ المدینه بین الماضی و الحاضر، ص74.
- ↑ مساجد صلی فیها رسول الله، ص233.
- ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص408.
- ↑ مساجد الاثریه فی مدینة النبویة، ص194-196
- ↑ اقوال در عنوان نماز و کیفیت تغییر قبله بین دو نماز یا بین یک نماز واحد مختلف است. در این باره نیز که در وقت تغییر قبله، رسول خدا(ص) در مسجد قبلتین نماز می‌خوانده یا مسجد النبی، دو روایت مختلف وارد شده است.
- ↑ محراب بیت المقدس به علت رفتار برخی عوام در نماز خواندن به سمت آن، از بین رفت. الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، ص236.
منابع
- من لا يحضره الفقيه، شیخ صدوق، ترجمه غفاری، قم، دارالکتب الاسلامی، ١385ش.
- اخبار المدینه، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، 1424ق.
- الدرة الثمینه فی اخبار مدينة، محمد بن محمود النجار، بیروت، دارالارقم، بی‌تا.
- الرحلة العیاشیه 1661-1663م، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، 2006م.
- عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد عباسی، قاهره، اسعد طرابزونی، بی‌تا.
- المساجد الاثریة فی المدینة المنورة، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، مطابع الرشید، ۱۴۱۹ق، ۱۹۹۹م.
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، لندن، موسسه التراث، ۲۰۰۱م.
- مساجد صلی فیها رسول الله فی الحرمین الشریفین و الجزیرة العربیة، سید ضیاء الدین بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، 1434ق.
- المدینه بین الماضی و الحاضر، ابراهیم بن علی العیاشی، ۱۹۷۲م.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، احمد یاسین خیاری، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ق.
- وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
- الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢م.
- آثار المدینة المنوره، عبدالقدوس الانصاری، مدینه، المکتبه السلفیه، ۱۳۹۳ق.