کاربر:Mo.ali.rezapour/صفحه تمرین۱

نام‌های مکه در قرآن و منابع تاریخی به صورت‌های متعددی ذکر شده است. در قرآن، علاوه بر کلمه مکه، بکه، الوادی، حرم امن، ام القری، بلد الاامین، معاد و قریه نیز بر شهر مکه اطلاق شده است. در منابع تاریخی نیز نام‌هایی مانند البلد الحرام، السلام، فاران، المقدسه و ام راحم بر شهر مکه اطلاق شده است.

مکه

مکه معروف‌ترین نام شهر مکه است که ذکر آن در قرآن کریم (سوره فتح، آیه ۲۴) هم آمده است. برای این واژه، اشتقاق‌های متعددی ذکر شده که هر کدام بیانگر وصفی از اوصاف این شهر می‌باشد. بعضی از وجوه ذکر شده عبارتند از:

• کلمه «مکه» از «مَکَّ، یمک، مکا» مشتق شده که به معنای هلاک‌شدن و کم‌شدن است و این بدان جهت است که هر ستمگری نظر سوئی به آن شهر داشته باشد سرنوشتی جز نابودی نخواهد داشت. مناسبت دیگر این است که هر کس برای زیارت خانه خدا به آن شهر عزیمت کند، گناهان او کم می‌شود.
• این کلمه از «مک، یمک، مکا، امتک و تمکک» گرفته شده که به معنای مکیدن کودک است پستان مادر را. گفته‌اند که این یا به جهت علاقه مردم به این شهر است؛ مانند علاقه کودک به پستان مادر و یا به جهت کم آبی آنجاست که مردم آب را تا آخرین قطره آن می‌نوشند. می‌توان گفت که این معنا اشاره به تغذیه روحی و معنوی مردم از این شهر است؛ زیرا که اینجا خاستگاه وحی بوده و نیز حجاج در این شهر همواره به یاد خدا هستند.
• این کلمه از «مک» به معنای «بسط و گسترش» مشتق شده؛ زیرا که خداوند کره زمین را از این شهر گسترش داده است و شروع دحوالأرض از اینجا بوده است. این وجه در روایتی از امام علی(ع) نقل شده است.

نام‌های مکه در قرآن

• مکه (سوره فتح،‌آیه 24)

• بکه (سوره آل عمران، آیه96)

• ام‌القری (انعام، آیه 92)

• القریه (سوره نحل، آیه 112)

• معاد (سوره قصص،آیه 85)

• الوادی (سوره ابراهیم، آیه 37)

• البلدة (سوره نمل، آیه 91)

• البلد (سوره ابراهیم، آیه 35؛ سوره بقره، آیه 126؛ سوره بلد،‌ آیه 1 و 2)

• بلد الامین (سوره تین، آیه 3)

• حرم و حرم امن (سوره قصص، آیه 57؛ سوره عنکبوت، آیه 67)

• المسجدالحرام (سوره فتح، آیه 27؛ سوره بقره، آیه 191 و ۱۹۶)

• مخرج صدق (سوره الاسراء، آیه 80)

دیگر نام‌ها

مکه مکرمه دارای نام‌های بسیاری است؛ برخی از آنها عبارتند از:

بساسة، ام رحم، صلاح، الرأس، العرش، النساسة، الباسة، الناسة، العروض، کوثی، ام کوثی، فاران، المقدسه، قریةالنمل، الحاطمة، الحرم، برة، طیبة، القادس، المذهب، العرش، القادسة، المعطثة، الرتاج، ام زحم، ام صح، ام روح، بساق، المکتان، النابیة، ام الرحمة، الناشتة، سبوحة، السلام، نادرة، العرویش، الحُرمة، الحِرمت، قریةالحمس، ام راحم، نقرة الغراب، البنیة، ناشة، تاج، کبیرة، ام رحمن، السیل، البلد الحرام، حرم‌اللَّه تعالی، بلداللَّه تعالی، العذراء، النجز، العُرْش، العُرُش، العروش، القادسیة....

منابع

• الإعلام بأعلام بيت الله الحرام، نهروالی، محمد بن احمد، المکتبة التجارية، مکه مکرمه،‌ ۱۴۱۶ق.
• لسان العرب، ابن منظور، محمد بن مکرم، دار الفکر، بیروت، بی‌تا.
• معجم البلدان، یاقوت حموی، یاقوت بن عبد الله، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
• «نام‌های شهر مکه»، جعفری، یعقوب، میقات حج، شماره ۲، زمستان ۱۳۷۱ش.
• «نام‌های مکه‌»، فقیهی، محمدمهدی، میقات حج، شماره ۴، ۱۳۷۲ش.
• شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، فاسی، محمد بن احمد، قاهره، مکتبة الثقافة الدينية، ۱۴۲۸ق.
• مجمع البحرین، طریحی، فخرالدین بن محمد، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۱۹۸۵م.
• موسوعة العتبات المقدسة، خلیلی، جعفر، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ۱۴۰۷ق