مسجد معرس
مسجد مُعَرَّس س
 | |
| وضعیت کنونی | تخریب شده |
|---|---|
| اطلاعات جغرافیایی | |
| مکان | در جنوب غرب مدینه و شرق مسجد شجره. |
| قدمت | عصر نبوی، صدر اسلام |
| باورها و آیین‌ها | |
| ویژگی یاد شده در متون مذهبی | دعا خواندن پیامبر(ص) در محدوده مسجد |
نام و مکان
مسجد مُعَرَّس با نام مسجد سجده در معرس نیز شناخته می‌شود.[۱] معرس از ماده تعریس به معنای خوابیدن مسافر[۱] در محلی بعد از فرارسیدن شب[۲] به شکلی که تا صبح در آنجا باقی بماند، می‌باشد.[۳] مسجد معرس در جنوب شرقی مسجد شجره قرار داشته است.[۴]
پیامبر و مسجد معرس
رسول خدا(ص) در سفر حج و دیگر سفرها اگر به این نقطه می‌رسید، شب را در محدوده این مسجد تا صبح بیتوته و استراحت می‌کرد.[۳] بنابر گزارشی پیامبر(ص) در این محدوده نماز صبح را خوانده است.[۵]
بنابر برخی نقلها رسول خدا(ص) هنگام خروج از مدینه از کنار شجره (در محدوده مسجد شجره) می‌گذشت[۲] و هنگام ورود به مدینه از کنار معرس عبور می‌کرد که راه کوتاه‌تری بود.[۴] به نقل از برخی فقها مستحب است برای کسی که وارد مدینه می‌شود در معرس فرود آید و در آنجا نماز بخواند و استراحت کند.[۵]
تاریخچه
محدوده معرس در قرن سوم قمری شناخته شده بود.[۶] در زمانی نامعلوم حدود قرن سوم قمری، جاری شدن سیل باعث دفن شدن محدوده مسجد شد.[۳] در قرن پنجم قمری دو مسجد در منطقه ذی الحلیفه توصیف شده یکی مسجد بزرگی که مردم در آن مُحرم می‌شوند و دیگری مسجد معرس.[۷]
مسجد در قرن هشتم موجود و مورد توجه حجاج بوده ولی اشاره ای به کیفیت بنای آن نشده. در قرن نهم قمری بنای قدیمی ساخته شده با گچ و سنگ‌های تراشیده یکدست داشته است.[۳] در اواخر قرن 12 و اوایل قرن 13 قمری مسجد شناخته شده و طبق گزارشی به علت سیل مخروبه بوده است.[۸] امروزه محدوده مسجد پس از عملیات توسعه همه جانبه منطقه، عبارت از تل خاکی است که با شیب تندی به سمت جاده سرازیر می‌شود.[۶]
نگارخانه
-
نقشه افقی مسجد بعد از بازسازی 1365قمری
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص468.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ وفاء الوفاء سمهودی، ج4، ص148.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ وفاء الوفاء سمهودی، ج۳، ص425.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص469 و 742؛ وفاء الوفاء سمهودی، ج۳، ص425.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ الاماکن، ص213؛ تاریخ المدینة المنورة، ص73.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ وفاء الوفاء سمهودی، ج4، ص62.
- ↑ المسالك والممالك، ج1، ص406.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص471.
منابع
- الاماکن، محمد بن موسس الحازمی، بی‌جا، بی‌تا.
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- المسالك والممالك، أبي عبيد البكري، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1992م.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، احمد یاسین الخیاری، المامنه العامة، ۱۹۹۹م.
- الکامل، جرجانی، بیروت، دارالفکر، 1988م.
- وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، قاهره، مطبعة نهضة مصر، بی‌تا.
- الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢.
- وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
- تاریخ المدینة المنوره، عمر بن شبه (ابن شبه)، قم، دار الفکر، ۱۴۱۰ق.