محمد بن احمد مطری
 | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن احمد بن محمد بن خلف |
| کنیه | ابو عبدالله |
| لقب | جمال المطری |
| زادروز | 672 قمری |
| زادگاه | مدینه |
| دین | مسلمان |
| مذهب | شافعی |
| منصب | قاضی مدینه و رئیس موذنان مسجدالنبی |
| تاریخ درگذشت | 741 قمری |
| حج و زیارت | |
| مقام علمی | فقیه و تاریخ‌نگار |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| تالیفات | التعریف بما انست الهجره |
محمد بن احمد مَطَری معروف به الجمالُ المَطَری از تاریخ‌نگاران و دانشمندان علوم دین در نیمه دوم قرن هفتم و نیمه اول قرن هشتم هجری بود که کتابی در تاریخ مدینه منوره به نام التعریف بما اَنسَتِ الهِجره مِن معالم دار الهجره را نوشت . او اصالتا مصری ولی متولد و ساکن مدینه منوره بود. وی در سال ۷۴۱ هجری قمری در این شهر از دنیا رفت و در بقیع دفن شد.
زندگی
ابوعبدالله جمال‌الدین محمد بن احمد بن محمد بن خلف مطری انصاری سعدی عِبادی مدنی از عالمان شافعی مذهب بود.[۱] وی در سال ۶۷۱ ق ( ۱۲۷۲م) یا ۶۷۳ق[۲] در مدینه متولد شد.[۳] پدرش پیش از تولد وی از مَطَریه (از شهرهای قدیمی مصر[۴]) به مدینه کوچ کرد و در این شهر ساکن شد.[۵]
جمال‌الدین مطری در علوم و فنون مختلف از جمله حدیث، فقه، تاریخ و خطابه تبحر یافت و منصب قضاوت در مدینةالنبی را نیز به عهده گرفت. او را جامع فضائل و محاسن و صاحب خُلقی نیکو دانسته‌اند.[۶] وی رئیس مؤذّنان حرم شریف نبوی نیز بود و گفته‌اند صدای زیبایی داشت.[۷]
جمال‌الدین مطری در ۱۷ ربیع‌الثانی[۸] سال ۷۴۱ق (۱۳۴۰م) در مدینه درگذشت و در بقیع به خاک سپرده شد.[۹]
استادان و شاگردان
جمال‌الدین مطری، نزد استادانی چون عبدالصمد بن عبدالوهاب، حافظ شرف‌الدین دِمیاطی، تاج‌الدین عراقی، عبدالسلام بن محمد بن مزروع، عبدالله بن عمران سکری و احمد بن اسحاق اَبَرقُوهی تحصیل کرد.[۱۰]
پسرش عبدالله بن محمد مطری (م۷۶۵ق)[۱۱] نویسنده کتاب الاِعلام بِمَن دَخَلَ المدینه من الاَعلام[۱۲] ابن‌مرزوق (م۷۸۱ ق)،[۱۳] ابن‌رِبعی (م بعد از ۷۶۰ق)،[۱۴] و احمد بن ظهیره مخزومی قاضی و خطیب مکه از مشهورترین شاگردان وی بوده‌اند.[۱۵]
آثار
اثر معروف مطری التعریف بما اَنسَتِ الهجره در موضوع تاریخ‌نگاری محلی مدینه است.[۱۶] هدف مولف از تألیف آن، شناساندن آن مقدار از آثار و معالم مدینه منوره است که به دست فراموشی سپرده شده یا تغییر و تحریف و تبدُّل در بیان آنها روی داده است.[۱۷]
برخی کتاب‌شناسان آثار دیگری مانند اتحاف الزائر[۱۸] و الذیل علی الدره الثمینه فی تاریخ مدینه ابن نجار[۱۹] یاد کرده‌اند اما برخی پژوهشگران برآنند که او اثری غیر از التعریف نداشته است.[۲۰]
پانویس
- ↑ تعریف ذوی العلا، ص۷.
- ↑ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج ۵ ص۷۵؛ الدرر الکامنه،ج ۳ ص۳۱۵.
- ↑ التعریف، حیاه المؤلف،ص ۱۵.
- ↑ التحفه اللطیفه، ج۱ ص۲۷.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج ۵ ص۷۵؛ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ تذکره الحفاظ، ج۵ ص۷۵؛ الدرر الکامنه، ج۳ ص۳۱۵.
- ↑ الدرر الکامنه،ج۳ ص۳۱۵.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج۵ ص۷۵ و ۷۶؛تعریف ذوی العلا، ص۷.
- ↑ تدکره الحفاظ،ج۵ ص۷۵؛ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ لحظ الالحاظ،ج۱ص۹۶.
- ↑ معجم ما الف عن رسول الله -ص-، ص۹۴.
- ↑ موسوعه طبقات الفقهاء ج۱۴ القسم الثانی،ص۱۰۶۳.
- ↑ درر العقود،ج۱ص۲۹۴و۲۹۵ وج۲ص۳۹.
- ↑ المنهل الصافی، ج۱ ص۳۲۵.
- ↑ تذکره الحفاظ، ج۵ ص۷۵.
- ↑ التعریف،حیاه المؤلف، ص۱۹.
- ↑ کشف الظنون، ج۱ ص۶.
- ↑ کشف الظنون،ج۴ ص۳۰۲.
- ↑ التعریف،حیاه المؤلف، ص۱۹ و ۲۰.
منابع
- التحفه اللطیفه فی تاریخ المدینه الشریفه، سخاوی محمد بن عبدالرحمان (م ۹۰۲ ق)، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴.
- تذکره الحفاظ، ذهبی محمد بن احمد (م۷۴۸ق)، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۸.
- التعریف بما اَنسَتِ الهجره من معالم دار الهجره، مطری جمال الدین محمد بن احمد (م۷۴۱ق)،ریاض، فهرسه مکتبه الملک فهد الوطنیه،۱۴۲۶.
- التعریف ذوی العلا بمن لم یذکره الذهبی من النبلاء (ذیل علی کتاب سیر اعلام النبلاء )، فاسی محمد بن احمد (م۸۳۲ق)، تحقیق محمود ارناؤوط - اکرم بوشی، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۸.
- درر العقود الفریده فی تراجم الاعیان المفیده، مقریزی احمد بن علی (م۸۴۵ ق )، تحقیق محمود جلیلی، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۲۳.
- الدرر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه، ابن حجر عسقلانی احمد بن علی (م۸۵۲ق)،بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۴.
- کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، حاجی خلیفه مصطفی بن عبدالله (م ۱۰۶۷ ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا.
- لحظ الالحاظ بذیل طبقات الحفاظ، ابن فهد المکی نجم الدین محمد بن محمد بن محمد (م ۸۷۱ ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹.
- معجم ما اُلِّف عن رسول الله -ص-، منجد صلاح الدین (قرن ۱۵ ق)، تحقیق نادی عطار، قاهره، دار القاضی عیاض للتراث، بی تا.
- المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، ابن تغربردی یوسف بن تغربردی(م۸۷۴ ق)، بی جا، الهیئه المصریه العامه للکتاب، بی تا.
- موسوعه طبقات الفقهاء، گروهی از محققین ، اشراف آیه الله جعفرسبحانی، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۱۸.