کاربر:Kamran/صفحه تمرین4

مجموعه مقالات همایش حج و اقتصاد، مجموعه‌ای از مقالات و پژوهش‌هاست که حج را نه تنها به‌عنوان یک مناسک عبادی، بلکه به‌مثابه پدیده‌ای اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی بررسی می‌کند. این اثر در پنج بخش تنظیم شده و هر بخش به جنبه‌ای خاص از رابطه حج با اقتصاد می‌پردازد. این مقالات، در اولین همایش حج و اقتصاد ارائه شده اند که تیر ماه ۱۳۹۱شمسی به همت پژوهشکده حج و زیارت در تهران برگزار شد.

محتوای کتاب

این کتاب نشان می‌دهد که حج تنها یک مناسک عبادی نیست، بلکه شبکه‌ای پیچیده از روابط اقتصادی را در سه سطح خرد، کلان و بین‌الملل شکل می‌دهد. در سطح خرد، موضوع استطاعت و هزینه‌های جانبی زائران مطرح است؛ در سطح کلان، اثرات اقتصادی بر کشور میزبان و سازمان‌های مرتبط بررسی می‌شود؛ و در سطح بین‌الملل، حج به‌عنوان محور همکاری و همگرایی اقتصادی جهان اسلام معرفی می‌گردد.

بخش اول: کلیات

این بخش از کتاب به مبانی و کلیات اقتصاد حج می‌پردازد و مقالات آن از بررسی ظرفیت‌های اقتصادی و مدیریتی حج تا تحلیل‌های اخلاقی، مالی و دینی را در بر می‌گیرد. نویسندگان تلاش کرده‌اند تصویری جامع از ابعاد اقتصادی حج در سطح نظری، فقهی و اجتماعی ارائه دهند. مقالات این بخش:

• «گستره ابعاد اقتصادی حج»
• «بررسی ظرفیت‌های اقتصادی حج ابراهیمی با رویکرد نظام‌وار در پرتو بیانات امام خمینی و مقام معظم رهبری»
• «تحلیل کارآمدی دستگاه حج و ارائه بسته آغازین برای بهره‌ور سازی حج ابراهیمی؛ اقتصاد حج از زاویه‌ای دیگر»
• «ظرفیت‌های اقتصادی حج از دیدگاه امام خمینی»
• «چالش‌های اخلاقی در اقتصاد حج»
• «تأملی در نحوه تأمین مالی حج تمتع»
• «نگاهی کلی به اقتصاد و بازار حج با تأکید بر رفتار اقتصادی ایرانیان و نگاهی به کشورهای اسلامی»
• «معیارهای اقتصادی حج در قرآن و سنت»
• «ابعاد اقتصادی و مالی حج از دیدگاه قرآن و عترت»
• «حج و اقتصاد»

بخش دوم: حج و موضوعات فقهی

این بخش به مسائل فقهی و حقوقی اقتصاد حج می‌پردازد و مقالات آن از بررسی معاملات ممنوعه و محرومیت از حج تا راهکارهای نوین ثبت‌نام و تحلیل هزینه‌های جانبی مانند سوغات و ولیمه را در بر می‌گیرد. نویسندگان تلاش کرده‌اند ابعاد فقهی استطاعت و مدیریت مالی حج را روشن سازند.

• «امکان محرومیت از حج در باب معاملات ممنوعه»
• «اوراق عمره ابزاری جایگزین در ثبت‌نام عمره»
• «چالش‌ها و راهکارهای تأمین مالی ثبت‌نام عمره»
• «پژوهشی فقهی در تأثیر هزینه سوغات و ولیمه حج در استطاعت»

بخش سوم: حج و اقتصاد خرد

این بخش به سطح فردی و خانوادگی اقتصاد حج می‌پردازد و موضوعاتی چون استطاعت مالی، فرهنگ سوغاتی و الگوهای تقاضا را بررسی می‌کند. مقالات این بخش با رویکردهای آماری و اجتماعی، رفتار زائران و تفاوت‌های منطقه‌ای در تقاضا را تحلیل کرده‌اند.

• «استطاعت؛ محاسبه آن و بررسی رابطه‌اش با شئون»
• «سوغاتی در حج و ضرورت تغییر فرهنگ موجود»
• «تخمین تابع تقاضای ایرانیان برای سفر حج»
• «برآورد کمی استطاعت مالی حج با رویکرد حداقل معیشت خانوار»
• «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تعداد زائران در مراسم حج»
• «برآورد تابع تقاضای حج و عمره در ایران با استفاده از داده‌های تابلویی استان‌های کشور»

بخش چهارم: حج و اقتصاد کلان

این بخش به سطح کلان اقتصاد حج می‌پردازد و اثرات آن بر اقتصاد عربستان، کشورهای اسلامی و توسعه پایدار را بررسی می‌کند. همچنین، مدیریت هزینه‌های سازمانی و نقش حج در تحقق اهداف اقتصادی اسلام مورد توجه قرار گرفته است.

• «بررسی تأثیر سفر حج بر اقتصاد عربستان سعودی»
• «پتانسیل و ظرفیت حج و توزیع درآمد در کشورهای منتخب اسلامی»
• «تأثیر حج ابراهیمی بر رفتار عاملان اقتصادی برای تأمین توسعه پایدار؛ تحلیلی بر اساس مدل رشد فراگیر با نرخ پس‌انداز درونزا»
• «بکارگیری بودجه‌ریزی عملیاتی در سازمان حج و زیارت به منظور تثبیت و کاهش هزینه‌های اداری عملیاتی»
• «نقش حج در تحقق توسعه اقتصادی مطلوب اسلام»

حج و اقتصاد بین الملل

این بخش به ابعاد بین‌المللی حج اختصاص دارد و مقالات آن به رابطه حج با گردشگری، بازار مشترک اسلامی و همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای اسلامی می‌پردازند. در این بخش حج به‌عنوان برند مشترک جهان اسلام و عامل همگرایی اقتصادی معرفی شده است.

• «رابطه حج و گردشگری»
• «سازوکار ایجاد بازار مشترک اسلامی با بهره‌گیری از نشان تجاری (برند) و آثار اقتصادی آن بر حج»
• «نگاهی آماری به ظرفیت‌های بازرگانی کشورهای اسلامی با یکدیگر»
• «حج بارزترین مصداق گردشگری اسلامی»
• «حج و زمینه‌های همکاری اقتصادی بین کشورهای اسلامی»
• «حج و همگرایی اقتصادی»

اطلاعات نشر

ابن کتاب