بورکینافاسو
بورکینافاسو: کشوری مسلمان در غرب قاره افریقا است.
 | |||||
| |||||
| اطلاعات عمومی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| جمعیت کل | ۱۷.۳۰۰.۰۰۰ نفر (۲۰۱۴ میلادی) | ||||
| مساحت | ۲۷۴.۲۰۰ کیلومتر مربع | ||||
| حکومت | جمهوری | ||||
| پایتخت | اوآگادوگو | ||||
| ادیان(درصد) | اسلام (۶۰ درصد)، مسیحیت (۲۳ درصد)، ادیان بومی (۱۵ درصد) | ||||
| زبان رسمی | فرانسوی | ||||
| اسلام | |||||
| پیشینه اسلام | پیش از استعمار(قرن ۱۷ میلادی) | ||||
| جمعیت مسلمانان | حدود ۱۰ میلیون نفر | ||||
| آمار شیعیان | |||||
| جمعیت | حدود ۱۰۰ هزار نفر | ||||
نام این کشور ترکیبی از واژه بورکینا از زبان موره به معنای «درستکار» و واژه دیولایی فاسو به معنای «خانه پدری» است. مسلمانان این کشور بیشتر سنی مالکی هستند. مسلمانان بعد از ورود بازرگانان مسلمان به این کشور توانستند در مکان‌های عمومی نماز برگزار کنند و با مورد توجه قرار گرفتن اسلام در میان فرانسوی‌ها سرعت گسترش اسلام در این منطقه افزایش یافت و فرانسوی‌ها برای مناطق غیر مسلمان‌نشین نیز از حاکمان مسلمانان استفاده می‌کردند.
حاجیان در میان مردم این کشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند اما به خاطر فقر مردم آن شمار حاجیان بسیار اندک است. به حاجیان مرد «لَجی» و بانوان حج‌گزارده «اَجَ» گفته می‌شود. از آداب و رسوم حج این کشور قربانی کردن بعد از بازگشت از حج و روکش طلا برای دندان است و اگر کسی توانایی مالی برای روکش طلایی دندان را نداشته باشد تا آخر عمر کلاه یا عبای ویژه بر تن می‌کند.
واژه‌شناسی ویرایش
بورکینافاسو ترکیبی از واژه بورکینا از زبان موره به معنای «درستکار» و واژه دِیولایی فاسو به معنای «خانه پدری» است.[۱] بورکینافاسو همچنین به معنای قلمرو انسان‌های مبارز است. این سرزمین به سال 1984م. نخستین بار به دست توماس سنکارا (Thomas Sankara) رهبر کودتاچیان فاتح تصرف شد و پیش از آن به علت عبور رود ولتا از این کشور، ولتای علیا (Upper Volta) خوانده می‌شد.[۲]
جغرافیا و جمعیت ویرایش
این کشور از شمال و مغرب به مالی، از شرق به نیجر و بنین، و از جنوب به توگو و غنا و ساحل عاج محصور شده است. بر پایه سر‌شماری سال 2011م. بورکینافاسو با مساحت 270764 کیلومتر مربع حدود 16968000 تن را در خود جای داده که بیش از 60 درصد از آنان مسلمان، 10 درصد مسیحی (بیشتر کاتولیک و اندکی پروتستان) و بقیه پیرو انیمیسم (جاندار پنداری) هستند.
حکومت ویرایش
تا اواخر سده هجدهم م. امپراتوری موسیها بر این کشور حکومت می‌کردند. این سرزمین با ورود ارتش فرانسه به این منطقه به سال 1896م. مستعمره فرانسه شد[۳] و پس از یافتن خودمختاری به سال 1961م. به استقلال کامل رسید؛ حکومت بورکینافاسو جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است.
پایتخت این کشور «اوگادوگو» است و مردم آن بیشتر از نژاد موسی هستند.[۴] بیش از 50 درصد جمعیت این کشور به زبان‌های مور و موسی سخن می‌گویند؛[۵] ولی زبان رسمی این کشور فرانسوی است.[۶]
وضعیت مسلمانان ویرایش
مسلمانان بورکینافاسو بیشتر سنی و مالکی مذهب[۷] و در سرزمین‌های شمالی این کشور ساکن هستند و بیشتر از طریق کشاورزی امرار معاش می‌کنند.[۸] بزرگ‌ترین جشن مسلمانان این کشور مشهور به تبسکی است که در عید قربان برگزار می‌شود.[۹] تا پیش از سده 15م. امپراتوری موسیها سخت از ساختار اجتماعی و باورهای مذهبی خود دفاع می‌کردند تا این که چند بازرگان مسلمان در میانه این سده به امید تجارت طلا و نمک به این منطقه وارد شدند. ورود و استقرار این بازرگانان تغییراتی اساسی در ساختار حکومتی موسیها پدید آورد. فرزندان این بازرگانان اندک‌اندک در جایگاه‌های حکومتی جای گرفتند و کوشش‌های آن‌ها به برافتادن طلسم و جادو در منطقه و برگزاری نماز در مکان‌های عمومی انجامید.[۱۰]
فعالیت دیولاها ویرایش
از میان طوایف بومی بورکینافاسو، دیولاها به تاسیس مدرسه اسلامی و آموزش قرآن، تفسیر، حدیث و سیره پیامبر پرداختند؛ از سال 1809 تا 1867م. و با فرمان جهادِ مابا (ma ba) دین اسلام در مناطق ولتای علیا، ساحل عاج و گینه گسترش بسیار یافت.[۱۱] به سال 1919م. و با وضع قانون استعماری فرانسه در بورکینافاسو، اسلام به دلیل صلح‌طلبی و نظام هماهنگ مسلمانان در این منطقه به طور غیر مستقیم مورد توجه دولت استعمارگر فرانسه قرار گرفت و به افزایش سرعت گسترش اسلام در این منطقه انجامید.
دولت فرانسه نگاه فرهنگی ویژه‌ای به مسلمانان این منطقه داشت و حتی برای مناطق غیر مسلمان‌نشین، حاکمان مسلمان تعیین می‌کرد. تشکیل جمهوری مشروطه به سال 1991م. و پیش‌قدم شدن مسلمانان در حرکت مبارزه‌جویانه همراه گروه‌های غیرمتناجس دینی در برابر غرب‌زدگی، باعث جذب غیر مسلمانان این منطقه به دین اسلام شد. با تاسیس مدرسه مسلمانان پس از جنگ جهانی دوم و ارتقای سطح دانش هم‌زمان با آموزش دین اسلام، گرایش به اسلام در این منطقه شتابی دوچندان گرفت. در سال‌های اخیر با حمایت جهان عرب و ساختن مساجد و مراکز دینی در بورکینافاسو، جمعیت مسلمانان این کشور افزایشی چشمگیر یافته است.
حج‌گزاری در بورکینافاسو ویرایش
درباره پیشینه حج‌گزاری مردم بورکینافاسو آگاهی‌های فراوان در دست نیست. احتمالاً حاجیان این کشور همچون کشورهای غرب افریقا به شرق این قاره رفته، از طریق بنادر دریای سرخ به بندر جده اعزام می‌شدند؛ بورکینافاسو یکی از فقیرترین کشورهای جهان به شمار می‌رود[۱۲] و از این رو، شمار حاجیان این کشور بسیار اندک است. سفر حج در نظر مردم جایگاهی ویژه دارد و حاجی در نظر مردم این کشور، انسان محبوب و شایسته‌ای است که توفیق حج گزاردن را کسب کرده است. از این رو، مردم بورکینافاسو با وجود این که به سختی کسب روزی می‌کنند، مشتاقانه نتیجه دو یا سه سال کار بر زمین را هزینه سفر حج می‌نمایند؛ مؤسسه خصوصی STMB (bagre mamadou societe de transparte) تنها شرکت اعزام کننده زائران بورکینافاسو به حج است.
این مؤسسه پیش از سال 1984م. دولتی بود و هزینه سفر حج به سال 2009م. برابر با 2500 دلار و شامل بلیط، ویزا و اقامت در هتل می‌شد. البته هزینه غذا بر عهده خود حاجیان است؛ در سال‌های اخیر، خدمات و امکانات نامناسب STMB همچون کیفیت پایین هتل و مشکلات حمل و نقل، موجب ناخرسندی حاجیان از این شرکت شده؛ ولی از آن جا که این مؤسسه تنها متصدی اعزام حاجیان به مکه است، خواستاران حج چاره‌ای جز ثبت نام در این شرکت ندارند. به سال 2005م. حاجیان هنگام بازگشت از مکه به علت تاخیر 10 روزه خطوط هوایی، ناچار به فروش سوغات خود برای تامین هزینه غذا شدند.
مسیر حج ویرایش
حاجیان به صورت هوایی و با سه هواپیما که معمولاً از کشور سنگال اجاره گرفته می‌شود، به مکه اعزام می‌شوند. این حاجیان با توجه به ظرفیت هر هواپیما، در کاروان‌های 500 نفره تقسیم می‌شوند. همراه هر کاروان، چهار یا پنج روحانی حضور دارند. مسیر هوایی سفر حج از اوگادوگو به مدینه است.
روحانیان کاروان‌ها بیشتر افرادی هستند که تحصیلات دینی خود را در عربستان گذرانده‌اند. این روحانیان که به صورت رایگان از جانب مؤسسه STMB به حج اعزام می‌شوند، در طول ایام حج معمولاً در هتل‌ها استقرار دارند. زائران پیش از اعزام به مکه جلسه‌ای با مسؤولان STMB و سپس جلساتی مختصر با روحانیان کاروان‌ها برای آموختن مناسک حج برگزار می‌کنند.
همه خواستاران حج پیش از سفر واکسینه می‌شوند؛ اما وضعیت بهداشتی و درمانی زائران در سفر حج مناسب نیست و تنها اقدام STMB در این زمینه، معاینه زائران پیش از اعزام و پیشگیری از سفر افرادی است که بیماری ویژه دارند؛ حجاج پس از بازگشت از سفر حج مورد استقبال فراوان قرار می‌گیرند و حاجیان مرد «لَجی» و بانوان حج‌گزارده «اَجَ» خطاب می‌شوند.
آداب و رسوم حاجیان ویرایش
حاجیانی که توان مالی داشته باشند، در پی بازگشت از سفر حج با قربانی کردن گوسفند اطعام می‌کنند؛ یکی دیگر از رسم‌های محلی به جا مانده از حاجیان این منطقه آن است که یک دندان خود را در عربستان روکش طلا می‌کنند که هزینه‌ای نزدیک به 50 دلار برای آن‌ها در بر دارد. کسانی که قادر به پرداخت این مبلغ نیستند، کلاه یا عبایی ویژه را تا آخر عمر بر تن می‌کنند. شمار حاجیان این کشور به سال 2011م. 3000 تن گزارش شده است.[۱۳]
پانویس ویرایش
- ↑ http://www.memrise.com/mem/254828/burkina-honest-or-men-of-integrity-more-language-f/
- ↑ Burkina Faso Foreign Policy and Government Guide: Volume 1 - P 22.
- ↑ Burkina Faso Foreign Policy and Government Guide: Volume 1 - P 21.
- ↑ West Africa - P 133.
- ↑ Ethnic Groups Worldwide: A Ready reference Handbook - P 113.
- ↑ Ethnic Groups Worldwide: A Ready reference Handbook – P 113.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج12، ص718.
- ↑ Burkina Faso، 2nd - P 43.
- ↑ Burkina Faso، 2nd - P 43.
- ↑ Islam in west Africa vol 14 p 56.
- ↑ The Oxford History of Islam p 1067.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، ج4، ص520.
- ↑ http://hajj.ir/hadjwebui/news/wfShowOpinion.aspx?id=54572
منابع ویرایش
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل بورکینافاسو.
- دائرة المعارف بزرگ اسلامی: زیر نظر بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ، 1372ش.
- دانشنامه جهان اسلام: زیر نظر حداد عادل و دیگران، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، 1378ش.
- Burkinafaso 2nd Edition، Karind Manson James Knight، USA، Bradt travel Guides، 2012.
- Burkinafaso foreign Policy and Government Guide، V1، USA International Business Publications- USA- Int،l Publications، 2001.
- Ethnic Groups Worldwide:A Ready reference Group.
- David Levinson، USA، Green wood Publishing Group، 1998.