آیت‌الله بهجت:حرمت در غیر طیب مسلم الحرمه؛ مانند مشک و زعفران و عنبر و کافور و ورس، معلوم نیست، بلکه جواز آن شمّاً و استعمالاً خالی از وجه نیست، اگرچه احتیاط در اجتناب عامه بوی خوش است.
آیت‌الله تبریزى: این حکم در غیر زعفران و عود و عنبر و مشک و ورس، مبنی بر احتیاط مستحب است.
آیت‌الله خامنه‌ای: بنا بر احتیاط، استعمال صابون و شامپوی معطر [در حال احرام] جایز نیست.
آیت‌الله خویی: احوط اجتناب از هر بوی خوشی غیر از اینهاست.
آیت‌الله زنجانی: بوییدن مطلق اشیاء خوشبو، خواه از عطریات باشد یا گل‌ها و سبزیجات خوشبو، بلکه بوییدن میوه‌جات خوشبو بر محرم حرام است؛ لکن حرمت انواع دیگر استعمال عطریات مانند مالیدن آنها به بدن و لباسی که پوشیده مخصوص زعفران و مشک و عود و عنبر و ورس و عطرهایی است که در این سطح یا قوی‌تر از آنهاست و لذا هرگونه استفاده از عطرهایی که امروزه متداول است بر محرم حرام است.
آیت‌الله سبحانی: استعمال عطریات چه به عنوان بوییدن و یا مالیدن به لباس و بدن و یا خوردن باشد و استعمال صابون‌ها و شامپوهای معطر نیز برای محرم جایز نیست.
آیت‌الله سیستانی: بر محرم حرام است استعمال هر ماده‌ای که برای خوشبو کردن بدن یا لباس یا خوراک یا غیر آنها مورد استفاده واقع می‌شود چه استعمال به بوییدن باشد یا خوردن یا مالیدن یا رنگ کردن یا بخور دادن و احتیاط واجب آن است که از شامپو و صابون و سیگاری که بوی خوش دارد نیز اجتناب کند.
آیت‌الله نوری: اگر صابون و شامپو دارای بوی خوش باشد، باید مُحرم از آن اجتناب کند.
آیت‌الله زنجانی: بوییدن مطلق اشیاء خوشبو، خواه از عطریات باشد یا گل‌ها و سبزیجات خوشبو، بلکه بوییدن میوه‌جات خوشبو بر محرم حرام است؛ لکن حرمت انواع دیگر استعمال عطریات مانند مالیدن آنها به بدن و لباسی که پوشیده مخصوص زعفران و مشک و عود و عنبر و ورس و عطرهایی است که در این سطح یا قوی‌تر از آنهاست و لذا هرگونه استفاده از عطرهایی که امروزه متداول است بر محرم حرام است.
آیت‌الله مکارم: یا پراکندن در فضا به وسیله اسپری و مانند آن.
آیت‌الله خامنه‌ای: خوردن غذایی که در آن زعفران وجود دارد، برای محرم جایز نیست.
آیت‌الله زنجانی: خوردن چیزهای خوشبویی که در سطح زعفران یا قوی‌تر از آن است جایز نیست؛ بنابراین خوردن گل‌ها و سبزیجات و میوه‌جات خوشبو بر محرم جایز است، ولی باید مواظبت کند ـ ولو با گرفتن بینی ـ که بوی خوش آنها به مشامش نرسد.
امام خمینی: از گل‌ها یا سبزی‌هایی که بوی خوش می‌دهد باید اجتناب کند،[م338 ۱]
مگر بعضی انواع که صحرایی است؛ مثل «بومادران» و «درمنه» و «خزامی» که می‌گویند از خوشبوترین گل‌هاست.
آیت‌الله بهجت:حرمت در غیر طیب مسلم الحرمه؛ مانند مشک و زعفران و عنبر و کافور و ورس، معلوم نیست، بلکه جواز آن شمّاً و استعمالاً خالی از وجه نیست، اگرچه احتیاط در اجتناب عامه بوی خوش است.
آیت‌الله خویی: احوط اجتناب از هر بوی خوشی غیر از اینهاست.
آیت‌الله تبریزى: چنان‌که گذشت حکم در غیر زعفران و عود و عنبر و ورس و مشک، مبنی بر احتیاط مستحب است.
آیت‌الله خامنه‌ای: بنا بر احتیاط واجب، باید محرم از بوییدن هر چیز معطر اجتناب کند، هرچند به آن عطر اطلاق نشود، مانند گل‌ها و سبزیجات و میوه‌های خوشبو.
آیت‌الله زنجانی: بوییدن مطلق اشیاء خوشبو، خواه از عطریات باشد یا گل‌ها و سبزیجات خوشبو، بلکه بوییدن میوه‌جات خوشبو بر محرم حرام است؛ لکن حرمت انواع دیگر استعمال عطریات مانند مالیدن آنها به بدن و لباسی که پوشیده مخصوص زعفران و مشک و عود و عنبر و ورس و عطرهایی است که در این سطح یا قوی‌تر از آنهاست و لذا هرگونه استفاده از عطرهایی که امروزه متداول است بر محرم حرام است. خوردن چیزهای خوشبویی که در سطح زعفران یا قوی‌تر از آن است جایز نیست؛ بنابراین خوردن گل‌ها و سبزیجات و میوه‌جات خوشبو بر محرم جایز است، ولی باید مواظبت کند ـ ولو با گرفتن بینی ـ که بوی خوش آنها به مشامش نرسد.
آیت‌الله سبحانی: باید از گل‌هایی که برای عطرگیری کاشته می‌شوند مانند گل محمدی، یاسمن، نیلوفر پرهیز کرد ولی در غیر این نوع گل‌ها اجتناب لازم نیست و از بوییدن نعنا و کلیه سبزی‌های خوشبو خودداری شود، ولی استفاده از آنها برای خوراک اشکال ندارد.
آیت‌الله سیستانی: این حکم مخصوص گیاهانی است که برای بوییدن مورد استفاده واقع می‌شود، چه از آن عطر گرفته شود و چه نشود.
آیات عظام صافی، گلپایگانی، مکارم: بنا بر احتیاط واجب از تمام گل‌ها اجتناب کند.
آیت‌الله بهجت:حرمت در غیر طیب مسلم الحرمه؛ مانند مشک و زعفران و عنبر و کافور و ورس، معلوم نیست، بلکه جواز آن شمّاً و استعمالاً خالی از وجه نیست، اگرچه احتیاط در اجتناب عامه بوی خوش است.
آیت‌الله خویی: احوط اجتناب از هر بوی خوشی غیر از اینهاست.
آیت‌الله تبریزى: چنان‌که گذشت حکم در غیر زعفران و عود و عنبر و ورس و مشک، مبنی بر احتیاط مستحب است.
آیت‌الله خامنه‌ای: بنا بر احتیاط واجب، باید محرم از بوییدن هر چیز معطر اجتناب کند، هرچند به آن عطر اطلاق نشود، مانند گل‌ها و سبزیجات و میوه‌های خوشبو.
آیت‌الله زنجانی: بوییدن مطلق اشیاء خوشبو، خواه از عطریات باشد یا گل‌ها و سبزیجات خوشبو، بلکه بوییدن میوه‌جات خوشبو بر محرم حرام است؛ لکن حرمت انواع دیگر استعمال عطریات مانند مالیدن آنها به بدن و لباسی که پوشیده مخصوص زعفران و مشک و عود و عنبر و ورس و عطرهایی است که در این سطح یا قوی‌تر از آنهاست و لذا هرگونه استفاده از عطرهایی که امروزه متداول است بر محرم حرام است. خوردن چیزهای خوشبویی که در سطح زعفران یا قوی‌تر از آن است جایز نیست؛ بنابراین خوردن گل‌ها و سبزیجات و میوه‌جات خوشبو بر محرم جایز است، ولی باید مواظبت کند ـ ولو با گرفتن بینی ـ که بوی خوش آنها به مشامش نرسد.
آیات عظام صافی، گلپایگانی، مکارم: بنا بر احتیاط واجب از تمام گل‌ها اجتناب کند.
امام خمینی: از میوه‌های خوشبو؛ از قبیل سیب و بِه، اجتناب لازم نیست و خوردن آنها و بوییدن آنها مانع ندارد، لیکن احتیاط[م340 ۱]آن است که بوییدن را ترک کند.
آیت‌الله سبحانی: کسانی که حس بویایی ندارند و یا به علت زکام و یا سرماخوردگی بویی را احساس نمی‌کنند نمی‌توانند به بدن و لباس خود عطر بزنند و یا غذای معطر میل کنند و چنین کسانی بنا بر احتیاط، بینی خود را از بوی بد نگیرند.
آیت‌الله فاضل: و اگر گرفت معصیت کرده ولی کفاره ندارد.
آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله خویی: کفاره‌اش بنا بر مشهور یک گوسفند است، ولی ثبوت کفاره در غیر خوردن، محل اشکال است هرچند احوط کفاره دادن است.
آیت‌الله خامنه‌ای: احتیاط واجب آن است که برای استفاده عمدی از عطریات و بوی خوش، چه آنهایی که در خوراک از آن استفاده می‌شود مانند زعفران و چه غیر آنها، یک گوسفند کفاره بدهد.
آیت‌الله زنجانی: کفاره خوردن زعفران و مانند آن، یک گوسفند است و سایر انواع استفاده از عطریات، کفاره ندارد.
آیت‌الله سبحانی: کفاره بوی خوش در صورت استفاده خوردنی یک گوسفند است و در استعمالات دیگر مانند مالیدن به لباس و بدن و بوییدن بنا بر احتیاط باید گوسفند کفاره داده شود.
آیت‌الله سیستانی: هرگاه محرم عمداً مقداری از چیزهای خوشبو را بخورد و یا چیزی را بپوشد که اثر بوی خوش از سابق در آن مانده باشد، بنا بر احتیاط واجب باید یک گوسفند کفاره بدهد، ولی در غیر این دو مورد، در استفاده از بوی خوش، کفاره واجب نیست، هرچند احوط کفاره دادن است.
امام خمینی: مشهور آن است که استعمال خلوق کعبه و آن چیزی است که کعبه را به آن خوشبو می‌کنند حرام نیست، لکن چون معلوم نیست که خلوق چیست [م344 ۱]احتیاط [م344 ۲]آن است که اجتناب کند از بوی خوشی که در کعبه است.
آیت‌الله بهجت: این احتیاط در صورتی است که معلوم باشد دخول آنچه جایز نیست بوییدن آن (ولو به حسب احتیاط ممنوع باشد) در آن، و معلوم نباشد نامیده شدن آن به خلوق کعبه که خوشبو‌کننده کعبه است با خصوصیتی در ساخت آن) والاّ اقوی عدم حرمت است.
آیات عظام تبریزی، خویی، زنجانی، فاضل: این احتیاط لازم نیست.
آیت‌الله سبحانی: این احتیاط لازم نیست و رسیدن بوی خوش پرده کعبه اشکال ندارد و اجتناب از آن لازم نیست و همچنین اگر بدن و یا لباس محرمی در طواف و یا صف جماعت و یا غیر آن بر اثر تماس با دیگران بوی خوش گرفت، اشکال ندارد ولی اختیارا نباید آن را ببوید و اگر در حال احرام کسی به او عطر و یا گلاب پاشید، چون خارج از اختیار است، مانع ندارد ولی نباید اختیارا آن را ببوید.
آیت‌الله سیستانی: خلوق کعبه عطری است که از زعفران و غیر آن گرفته می‌شده است، ولی بعید نیست که اجتناب از بوی خوش کعبه لازم نباشد و بتوان آن را استشمام کرد.
امام خمینی: اگر بوی خوش را مکرر استعمال کرد در وقتِ واحد، بعید نیست یک گوسفند کفایت کند، [م345 ۱]لیکن احتیاط در تعدد است، و اگر در اوقات متعدده استعمال کرد احتیاط ترک نشود ،[م345 ۲] و اگر بعد از استعمال کفاره داد و باز استعمال کرد واجب است که باز کفاره بدهد.
آیت‌الله بهجت: با تخلل تکفیر کفاره دارد و بدون آن احتیاط است.
آیت‌الله تبریزى: چنانچه گذشت کفاره در غیر خوردن مبنی بر احتیاط وجوبی است و در صورت تکرار احتیاط در تعدد کفاره است.
آیت‌الله خامنه‌ای: تکرر استعمال طیب در یک زمان تا حدی که عرفاً آن را یک بار استعمال کردن بدانند، کفاره را متعدد نمی‌کند و در غیر آن علی الظاهر باید کفاره را به تعداد استعمال تکرار کند و عدم تخلل کفاره تأثیری ندارد.
آیت‌الله خویی: متعرض این مسئله نشده‌اند.
آیت‌الله سبحانی: کفاره استعمال بوی خوش در صورتی که خوردنی باشد یک گوسفند است و در استعمالات دیگر مانند مالیدن به لباس و بدن و بوییدن آنها احتیاطاً یک گوسفند است؛ اگر در یک وقت چند بار بوی خوش استفاده کرد یک کفاره واجب است و اگر در اوقات مختلف این کار را انجام داد کفاره مکرر می‌شود و اگر غذای خوشبویی را خورد و فوراً کفاره را داد و سپس دوباره از آن استفاده کرد کفاره تکرار می‌شود و این حکم در بوییدن تنها بنا بر احتیاط است.
آیت‌الله گلپایگانی: در صورت تکرار کفاره هم تکرار شود.
آیت‌الله زنجانی: اگر در یک احرام باشد یک کفاره کافی است، مگر در خوردن غذای معطر که چنانچه بعد از کفاره دادن، دوباره غذای معطر بخورد باید دوباره کفاره بدهد.
آیت‌الله سیستانی: کفاره با تعدد لبس یا خوردن طیب مکرر می‌شود چه در بین آن کفاره داده باشد یا نداده باشد.
آیت‌الله فاضل: بنا بر اقوی کفاره را باید متعدد بدهد.
امام خمینی: سئوال: صابون و بعضی از شامپوها که بویی دارد، آیا می‌شود برای بدن استعمال کرد یا خیر؟ ضمناً خیلی بوی خوشی هم نیست.
جواب: اگر صدق بوی خوش می‌کند، از آن اجتناب کنند[م495 ۱]و در غیر این صورت مانع ندارد.
آیت‌الله خامنه‌ای: استفاده مُحرم از صابون عطری و شامپوی معطر بنا بر احتیاط جایز نیست.
آیت‌الله زنجانی: محرم نمی‌تواند با صابون معطر، صورت خود را بشوید و شستن اعضای دیگر با صابون معطر در صورتی جایز است که بوی خوش آن به مشام او نرسد.
آیت‌الله سیستانی: احتیاط واجب اجتناب از استعمال آنهاست، در صورتی که بوی خوش داشته باشند.
مسئله 1407
سوال: خوردن نعنا و سایر سبزی‌های خوشبو در حال احرام چه حکمی دارد؟
پاسخ مراجع:
آیت‌الله تبریزی: مانعی ندارد و احتیاط مستحب آن است که آن را نبوید، والله العالم.
آیت‌الله خامنه‌ای: بنا بر احتیاط واجب، محرم از بوییدن هرچیز معطر مانند گل‌ها، سبزیجات و میوه‌های خوشبو اجتناب کند.
آیت‌الله زنجانی: خوردن سبزیجات خوشبو برای محرم جایز است، ولی باید مواظبت کند ولو با گرفتن بینی که بوی خوش آن به مشامش نرسد.
آیت‌الله سبحانی: بوییدن حرام است ولی خوردن بدون بوییدن مانع ندارد.
آیت‌الله سیستانی: جایز است ولی به احتیاط واجب باید در وقت خوردن، از بوییدن آنها خودداری نماید.
آیت‌الله صافی: بنا بر احتیاط از خوردن نعنا وسبزی‌های خوشبو اجتناب شود، والله العالم.
آیت‌الله فاضل: احتیاطاً جایز نیست.
آیت‌الله مکارم: اشکالی ندارد.
آیت‌الله نوری: جایز نیست.
مسئله 1408
سوال: کسی که حس بویایی ندارد یا به علت زکام و سرماخوردگی بویی را احساس نمی‌کند، استعمال طیب و عطر زدن به بدن و لباس و گرفتن بینی از بوی بد بر او حرام است یا نه؟
پاسخ مراجع:
آیت‌الله تبریزی: استعمال طیب بر او حرام است و نسبت به گرفتن بینی از بو، چنانچه شخص بو را احساس می‌کند ولو مختصر، گرفتن بینی از بوی بد جایز نیست.
آیت‌الله خامنه‌ای: استعمال طیب در هر صورت جایز نیست، اگرچه بوی آن به مشامش نرسد، و در گرفتن بینی حکم سایر مُحرمین را دارد.
آیت‌الله زنجانی: استعمال طیب مانند عطر زدن و خوردن زعفران و... حرام است و بر کسی که اصلاً بوی بد را احساس نمی‌کند گرفتن بینی حرام نیست.
آیت‌الله سبحانی: الف) نمی‌تواند به بدن و لباس خود عطر بزند و یا غذای معطر میل کند. ب) احتیاطاً بینی خود را از بوی بد نگیرد.
آیت‌الله سیستانی: استعمال و عطر زدن حرام است ولی اگر احساس بوی بد نمی‌کند گرفتن بینی حرام نیست.
آیت‌الله صافی: استعمال طیب وگرفتن بینی از بوی بد برای چنین کسی هم حرام است.
آیت‌الله فاضل: بلی، در فرض سؤال نیز استعمال طیب و عطر زدن و بینی را از بوی بد گرفتن حرام است.
آیت‌الله مکارم: استعمال عطر برای او نیز اشکال دارد ولی گرفتن بینی از بوهای خوب و بد لازم نیست.
