ظهر الکوفه

نقشه‌ای است از موقعیت ظهر الکوفه و شهر نجف. بر پایه این نقشه، نجف و محل دفن امام علی(ع) در حاشیه و آغاز منطقه ظهر الکوفه قرار می‌گیرد.

ظَهْر الکوفه، منطقه‌ای گسترده بیرون کوفه است که مدفن امام علی(ع) در آنجا قرار دارد. این منطقه را امام علی(ع) در زمان زندگی‌اش خریداری کرده و وصیت کرد در آن دفن شود.

واژه‌شناسی

ظهر، به معنای بیرونِ هر چیزی آمده و درباره زمین، به زمین سخت و سفت و بلند معنا شده است. ظهر الکوفه، به معنای پشت و بیرون کوفه است.

موقعیت

ظهر الکوفه، منطقه‌ای وسیع بیرون کوفه که مدفن امام علی(ع) در آن‌جا قرار دارد. این منطقه، جایی است که نجف در آن قرار گرفته و در کنارهٔ کوفه واقع می‌شود. ظهر الکوفه، سرزمینی بلند بوده و آب، آن‌جا را فرا نمی‌گرفته است.

در روایات

ظهر الکوفه، در روایات فراوان دیده می‌شود. وقتی از امامان(ع) محّل قبر امام علی(ع) را که پنهان بود می‌پرسیدند، از ظهر الکوفه نام می‌بردند. این سرزمین را امام علی(ع) از دهقانان آن منطقه به ۴۰ هزار درهم خرید. مردم از این مقدار بها، در برابر سرزمینی خشک تعجب کردند. او از حضرت محمد(ص) نقل کرد که از ظهر الکوفه ۷۰ هزار نفر محشور می‌شوند که بدون حساب وارد بهشت می‌شوند. وی دوست داشت آن گروه از مِلک او محشور شوند.

گاهی امام علی(ع) از کوفه خارج می‌شد و به آن منطقه می‌رفت و ساعات زیادی را آن‌جا سپری کرده، با ارواح مؤمنان در آن دیار انس می‌گرفت. امام(ع) وصیت کرده بود که وقتی از دنیا رفت، او را در ظهر الکوفه در قبر دو برادرش هود و صالح دفن کنند. امام علی(ع) معتقد بود نخستین بقعه‌ای که خدا در آن عبادت شده، ظهر الکوفه بوده است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگ‌نامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره پنجم، زمستان ۱۳۸۹، ص ۱۴ است.

• بحار الأنوار، محمدباقر مجلسی، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت، 1403ق.
• تهذيب الأحكام، محمد بن الحسن طوسى، تحقیق حسن الموسوی خرسان، دار الكتب الإسلاميه‏، تهران، 1407ق.
• تهذيب اللغة، محمد بن احمد ازهرى، دار احياء التراث العربي، بيروت، 1421ق.
• جمهرة اللغة، محمد بن حسن ابن دريد، دار العلم للملايين، بيروت، 1988م.
• كتاب العين، خليل بن احمد فراهيدى، نشر هجرت، قم، 1409ق.
• موسوعه‌ العتبا‌ت‌ المقدسه‌، جعفر خلیلی، موسسه‌ الاعلمی‌ للمطبوعا‌ت‌، بیروت، ۱۴۰۷ق‌.