تحصیل المرام (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Z mohammad (بحث | مشارکتها) جز (Z mohammad صفحهٔ تحصیل المرام را به تحصیل المرام (کتاب) منتقل کرد) |
Z mohammad (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان =تحصیل المرام | | عنوان =تحصیل المرام | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۱: | ||
==شرح حال نویسنده== | ==شرح حال نویسنده== | ||
[[محمد بن احمد بن سالم مکی]]، تاریخ‌نگار و فقیه مالکی معروف به صباغ، به سال 1243ق. در مکه زاده شد.<ref>تحصیل المرام، ص7.</ref> خانواده او در اصل مصری بوده‌اند. وی وظیفه مطوّفی حاجیان مغربی را بر عهده داشت و فرزندانش این کار را ادامه دادند.<ref>تحصیل المرام، ص10.</ref> | [[محمد بن احمد مکی|محمد بن احمد بن سالم مکی]]، تاریخ‌نگار و فقیه مالکی معروف به صباغ، به سال 1243ق. در مکه زاده شد.<ref>تحصیل المرام، ص7.</ref> خانواده او در اصل مصری بوده‌اند. وی وظیفه مطوّفی حاجیان مغربی را بر عهده داشت و فرزندانش این کار را ادامه دادند.<ref>تحصیل المرام، ص10.</ref> | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۷: | ||
برخی نیز هنوز چاپ نشده‌اند؛ مانند [[الفوائح المسکیة فی الفواتح المکیه]] نوشته [[عبدالرحمن بسطامی]].<ref>تحصیل المرام، | برخی نیز هنوز چاپ نشده‌اند؛ مانند [[الفوائح المسکیة فی الفواتح المکیه]] نوشته [[عبدالرحمن بسطامی]].<ref>تحصیل المرام، ص169، 177.</ref> مصحح کتاب، 186 منبع برای آن برشمرده است.<ref>تحصیل المرام، مقدمه مصحح، ص26-42.</ref> | ||
==روش تألیف کتاب== | ==روش تألیف کتاب== | ||
صباغ به روش خود، گزارش‌های دینی و تاریخی را در باره مکان‌های مذهبی مکه از منابع پیشین گرد آورده و با آیات و روایات همراه کرده است. او پس از گزارش روایات تاریخی از کتاب‌های گذشته، آن‌ها را با دیده‌های خود مقایسه کرده و تغییرهایی را که در زمانه او در ساختمان حرم و دیگر مکان‌ها و بناهای شهر مکه ایجاد شده، بیان کرده است.<ref>تحصیل المرام، | صباغ به روش خود، گزارش‌های دینی و تاریخی را در باره مکان‌های مذهبی مکه از منابع پیشین گرد آورده و با آیات و روایات همراه کرده است. او پس از گزارش روایات تاریخی از کتاب‌های گذشته، آن‌ها را با دیده‌های خود مقایسه کرده و تغییرهایی را که در زمانه او در ساختمان حرم و دیگر مکان‌ها و بناهای شهر مکه ایجاد شده، بیان کرده است.<ref>تحصیل المرام، ص392، 402، 639.</ref> | ||
وی از بازسازی‌هایی که به فرمان حکمرانان عثمانی و بزرگان مکه<ref>تحصیل المرام، ص397.</ref> صورت گرفته، گزارش داده است. دوران زندگی نویسنده هم‌زمان با سلطنت عبدالمجید<ref>تحصیل المرام، | وی از بازسازی‌هایی که به فرمان حکمرانان عثمانی و بزرگان مکه<ref>تحصیل المرام، ص397.</ref> صورت گرفته، گزارش داده است. دوران زندگی نویسنده هم‌زمان با سلطنت عبدالمجید<ref>تحصیل المرام، ص145، 191، 213</ref> و عبدالعزیز<ref>تحصیل المرام، ص191، 214، 302.</ref> و عبدالحمید عثمانی<ref>تحصیل المرام، ص306، 403، 807.</ref> است و بازسازی‌های این سه دوره در کتاب بازتاب یافته است. | ||
==ساختار کتاب== | ==ساختار کتاب== | ||
کتاب شش باب و یک پایان و هر باب، فصل‌های متعدد دارد. نویسنده افزون بر یادکرد روایات فضیلت‌های مکه<ref>تحصیل المرام، ص558.</ref> به شرح تاریخ بنای [[کعبه]] و [[مسجدالحرام]]<ref>تحصیل المرام، ص65-140.</ref> و دیگر مکان‌ها و بناهای شهر مکه<ref>تحصیل المرام، ص514-545.</ref> همچون چشمه‌ها و کاروان‌سراها و نیز معرفی برخی دفن شدگان [[گورستان مکه]] و مختصری از اخبار [[والیان مکه]] پرداخته است.<ref>تحصیل المرام، | کتاب شش باب و یک پایان و هر باب، فصل‌های متعدد دارد. نویسنده افزون بر یادکرد روایات فضیلت‌های مکه<ref>تحصیل المرام، ص558.</ref> به شرح تاریخ بنای [[کعبه]] و [[مسجدالحرام]]<ref>تحصیل المرام، ص65-140.</ref> و دیگر مکان‌ها و بناهای شهر مکه<ref>تحصیل المرام، ص514-545.</ref> همچون چشمه‌ها و کاروان‌سراها و نیز معرفی برخی دفن شدگان [[گورستان مکه]] و مختصری از اخبار [[والیان مکه]] پرداخته است.<ref>تحصیل المرام، ص658، 672، 681.</ref> | ||
بیان [[حدود حرم]]، [[مزدلفه]]، [[مشاعر]] و...<ref>تحصیل المرام، | بیان [[حدود حرم]]، [[مزدلفه]]، [[مشاعر]] و...<ref>تحصیل المرام، ص459، 461.</ref> و نیز برخی رسم‌های عبادی مکه همچون تاریخ ترتیب نمازها در مکه<ref>تحصیل المرام، ص398-400.</ref> نماز خواندن برای اموات در مسجدالحرام<ref>تحصیل المرام، ص397.</ref> تغییرات [[اذان]] در دوره‌های تاریخی<ref>تحصیل المرام، ص395.</ref> و... از دیگر مباحثی است که به تناسب، طرح شده‌اند. | ||
===مباحث مربوط به بناها و فضیلت‌های مکه=== | ===مباحث مربوط به بناها و فضیلت‌های مکه=== | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۳: | ||
صباغ در مبحث قبرستان مکه، در پی گزارش روایاتی از فضیلت هر یک از قبرستان‌های معلات و [[آرامگاه شبیکه]]، آرامگاه مهاجران در [[حصاص|حَصّاص]] (از کوه‌های مکه)، به معرفی برخی از بزرگان مدفون در مکه از آغاز [[اسلام]] در این قبرستان‌ها پرداخته است.<ref>تحصیل المرام، ص641.</ref> بیشتر مطالب | صباغ در مبحث قبرستان مکه، در پی گزارش روایاتی از فضیلت هر یک از قبرستان‌های معلات و [[آرامگاه شبیکه]]، آرامگاه مهاجران در [[حصاص|حَصّاص]] (از کوه‌های مکه)، به معرفی برخی از بزرگان مدفون در مکه از آغاز [[اسلام]] در این قبرستان‌ها پرداخته است.<ref>تحصیل المرام، ص641.</ref> بیشتر مطالب | ||
این بخش، از کتاب [[خلاصة الاثر]] [[محبی]] برگرفته شده و شامل معرفی مختصر شماری از دانشوران سده یازدهم ق. است.<ref>تحصیل المرام، ص650- | این بخش، از کتاب [[خلاصة الاثر]] [[محبی]] برگرفته شده و شامل معرفی مختصر شماری از دانشوران سده یازدهم ق. است.<ref>تحصیل المرام، ص650-658، 645.</ref> صباغ برخی از افراد نزدیک به دوران خود را هم معرفی کرده است.<ref>تحصیل المرام، ص668.</ref> | ||
===بیان تاریخ والیان مکه=== | ===بیان تاریخ والیان مکه=== | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۳: | ||
وی از جواز زیارت قبرها و درستی باور به شفاعت اولیا و پیامبران دفاع کرده است.<ref>تحصیل المرام، ص641.</ref> به گفته نویسنده، [[عبدالعزیز بن سعود]] و پیروانش که می‌پنداشتند باورهای محمد بن عبدالوهاب در حجاز گسترش خواهد یافت و مایه جذب مردم خواهد شد، از وی حمایت کردند<ref>تحصیل المرام، ص797-798.</ref> و به سال 1216ق. به مکه و [[مدینه]] یورش بردند و افزون بر محاصره درازمدت مکه که مردم را به سختی و گرسنگی انداخت، در مدینه قبه قبرهای [[صحابه]] و اولیا را از میان بردند. | وی از جواز زیارت قبرها و درستی باور به شفاعت اولیا و پیامبران دفاع کرده است.<ref>تحصیل المرام، ص641.</ref> به گفته نویسنده، [[عبدالعزیز بن سعود]] و پیروانش که می‌پنداشتند باورهای محمد بن عبدالوهاب در حجاز گسترش خواهد یافت و مایه جذب مردم خواهد شد، از وی حمایت کردند<ref>تحصیل المرام، ص797-798.</ref> و به سال 1216ق. به مکه و [[مدینه]] یورش بردند و افزون بر محاصره درازمدت مکه که مردم را به سختی و گرسنگی انداخت، در مدینه قبه قبرهای [[صحابه]] و اولیا را از میان بردند. | ||
به گفته نویسنده، وهابیان می‌خواستند قبر پیامبر(ص) را نیز ویران کنند؛ اما نتوانستند و به تعبیر او، به غارت اموال درون [[مسجد نبوی]] بسنده کردند. <ref>تحصیل المرام، | به گفته نویسنده، وهابیان می‌خواستند قبر پیامبر(ص) را نیز ویران کنند؛ اما نتوانستند و به تعبیر او، به غارت اموال درون [[مسجد نبوی]] بسنده کردند. <ref>تحصیل المرام، ص843، 791.</ref> سلطه آل‌سعود بر حجاز در این نوبت، دیری نپایید و با حمله [[محمدعلی پاشا]]، حاکم مصر، و اخراج وهابیان از حجاز، پایان یافت.<ref>تحصیل المرام، ص798.</ref> | ||
==نسخه‌های خطی و چاپی== | ==نسخه‌های خطی و چاپی== | ||