تونس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جمهوری تونس''' کوچک‌ترین کشور در [[شمال افریقا]]، از شمال شرقی به دریای [[مدیترانه]]، از جنوب شرقی به [[لیبی]]، و از غرب به [[الجزایر]] محدود است. مساحت کشور تونس 162155 کیلومتر مربع <ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج16، ص408-409</ref><ref>المعهد الوطنی للاحصاء</ref><ref>http://www.tunisie.gov.tn</ref> و پایتخت آن شهر تونس است. [[زبان رسمی|زبان]] و [[خط رسمی]] آن [[عربی]] است و فرانسوی، زبان علمی و دانشگاهی و مطبوعاتی آن به شمار می‌رود. اصطلاح «[[اللغة الدارجه]]» به [[زبان عربی]] با [[لهجه تونسی]] اشاره دارد. کمتر از 1% جمعیت تونس در جنوب جزیره [[جَرَبه]]، [[مُطماطِه]]، [[دوَیرات]] و [[شَنَنی]] هنوز به [[زبان بربری]] سخن می‌گویند. جمعیت این کشور حدود 10 میلیون و 600 هزار نفر است و بیش از 99% آن [[مسلمان]] هستند. [[اسلام]] [[دین رسمی]] تونس است.

تونس خوش آب و هواترین کشور شمال [[افریقا]] است؛ زیرا آب و هوا در شمال، معتدل مدیترانه‌ای و در جنوب، صحرایی است. میدان‌های نفتی تونس در مناطق صحرایی نزدیک به مرز لیبی و الجزایر قرار دارند. <ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج16، ص408-409</ref><ref>دانشنامه جهان اسلام، ج8، ص627-650</ref><ref>نک: آثار البلاد، ص173-174</ref> تونس دو [[مجلس قانون‌گذاری]] دارد و از لحاظ [[تقسیمات کشوری]] دارای 24 [[فرمانداری]] است و شکل [[حکومت]] آن [[جمهوری]] است. [[رئیس جمهور]] با شیوه [[انتخابات مستقیم]] برگزیده می‌شود. در تونس، افزون بر [[الجامعة الزیتونیة]] که پیشینه 13 قرنی دارد، نخستین دانشگاه پس از استقلال (1956م.)  [[الجامعة التونسیة]] است که به سال 1958م. در [[شهر تونس]] تاسیس شد و سپس آموزش عالی به تدریج گسترش یافت. آموزش در تونس رایگان و در دوره ابتدایی، اجباری است. <ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج16، ص410</ref>

کشور امروزی تونس، بخشی گسترده از منطقه تاریخی «[[اِفریقیه]]» <ref>احسن التقاسیم، ص216</ref><ref>الروض المعطار، ص76</ref> بوده که [[طرابلس]] تا [[طنجه]] <ref>الروض المعطار، ص66</ref> را شامل می‌شده است. از تونس تا [[قیروان]] سه روز راه است. <ref>احسن التقاسیم، ص246</ref><ref>آثار البلاد، ص174</ref> ساکنان اصلی این منطقه، [[بربرها]] <ref>نک: الروض المعطار، ص145</ref> بوده‌اند.

نام‌‌گذاری این کشور به تونس در روزگار اسلامی و به دست مسلمانان صورت گرفته و نام کهن‌تر آن «[[ترشیش]]» بوده است. <ref>الاستبصار، ص121</ref><ref>معجم البلدان، ج2، ص60</ref> مردم تونس به سرکشی و قیام بر ضد حاکمان معروف بوده‌اند. این کشور شاهد جنبش‌های بسیار بوده است. <ref>معجم البلدان، ج2، ص61</ref> تاریخ تونس تا پیش از ضمیمه شدن به قلمرو [[دولت عثمانی]]، همان تاریخ افریقیه است. [[فینیقی‌ها]] از نخستین حاکمان تونس بودند. <ref>تاریخ تونس، ص10</ref>

[[عثمان بن عفان]] به سال 27ق. [[عبدالله بن سعد بن ابی‌سرح]]، حاکم خویش در [[مصر]] را همراه شماری از صحابه، مامور فتح افریقیه کرد. در این لشکرکشی، [[پاتریارک گریگوریوس]] ([[جرجیر]]) حاکم رومی افریقیه کشته شد. ابن ابی‌السرح نیز در برابر گرفتن غنیمت‌های بسیار، از گماردن حاکمی مسلمان بر افریقیه منصرف گشت. <ref>الروض المعطار، ص48</ref><ref>طبقات علماء افریقیه، ص15-16</ref> [[معاویة بن خدیج]] به سال 45ق. از سوی [[معاویة بن ابوسفیان]] مامور فتح افریقیه شد. حضور [[عُقْبة بن نافع فهری]] به یورش‌های مسلمانان نظمی خاص بخشید. وی با ساختن شهر [[قَیروان]] در 160 کیلومتری شهر تونس به سال 50ق./670م. مرکز فرماندهی مسلمانان را در افریقیه بنا نهاد. حدود 52 سال (27-79ق./647-699م.)  به درازا انجامید تا همه منطقه افریقیه و مغرب در شمار [[قلمرو اسلامی]] درآمد. به سال 79ق./699م. [[حَسّان بن نعمان]] افریقیه را به طور کامل فتح نمود و پس از غلبه بر [[کارتاژ]]، نفوذ رومی‌ها را در سواحل شمال افریقا برای همیشه از میان برد و شورش بربرها را فرونشاند و بسیاری از زمین‌های زراعی را میان کشاورزان تقسیم کرد و نخستین کارخانه کشتی‌سازی ([[دارالصناعه]]) را در آن جا بنیان نهاد. <ref>فتوح البلدان، ص326-331</ref><ref>نک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج16، ص221، «تونس. </ref>

برخی از حج‌‌گزاران تونسی نیز با گذر از مناطقی، از جمله اسکندریه و رسیدن به [[کانال سوئز]]، از [[دریای سرخ]] رهسپار [[جده]] و سپس [[حرمین]] می‌شدند. آن‌ها بر دریای سرخ [[احرام]] بسته، برای انجام [[مناسک حج تمتع]] آماده می‌شدند. <ref>رحالة الغرب الاسلامی، ص251-261</ref><ref>نک: دمشق فی مرآة رحلات القرون الوسطی، ص176</ref> درباره راه حج دریایی، گزارش یکی از حاجیان مغربی در سده 13ق. که با کشتی بخار و امکانات بهتر به حج رفته، نشان می‌دهد که در عینِ بهتر شدن وضع کشتی‌ها و بیشتر شدن امکانات برای مسافران، همچنان مشکلات بسیار فراروی حاجیان تونسی بوده است. <ref>رحالة الغرب الاسلامی، ص251-261</ref> این سختی‌ها گاه موجب می‌شد که فقیهان مالکی به تحریم سفر دریایی حکم دهند. <ref>رحالة الغرب الاسلامی، ص251-261</ref>

مردم تونس برای انجام حج اشتیاق فراوان داشتند و پس از حج‌گزاری، در صورت امکان، برای خدمت‌‌گزاری و دریافت معنویت و علم در حرمین اقامت دائم می‌نمودند. <ref>نصیحة المشاور، ص115-116</ref> از این جهت، مسافران تونسی به حرمین دو دسته بودند: گروهی قصد اقامت و مجاورت دائم در حرمین داشتند و گروهی قصدشان انجام مناسک و [[زیارت]] و سپس بازگشت بود. در بررسی پیرامون اسناد و نسخ خطی مربوط به [[جزیرة العرب]] در تونس، فهرستی از افراد تونسی مجاور و مهاجران به حرمین فراهم شده است. <ref>دراسات تاریخ الجزیرة العربیه، ج1، ص179</ref> در منابع دیگر، نام شماری از دانشوران حج‌‌گزار که [[مجاور حرمین]] شده‌اند، آمده است. از جمله اینان، [[محمد تونسی لواتی]]، [[علی بن محمد تونسی]]، و [[عمر عَبدَری میانشی]] بوده‌اند. <ref>التحفة اللطیفه، ج5، ص165، 324</ref><ref>ج6، ص361-363</ref><ref>نصیحة المشاور، ص90</ref> در منابع به نام [[مبارک تونسی]] که از فراشان [[حرم نبوی]] بوده، اشاره شده است. <ref>التحفة اللطیفه، ج5، ص500</ref>