اهل حل: تفاوت میان نسخه‌ها

اهل حل از دو واژه اهل به معنای ساکنان<ref>العین، ج4، ص89؛ لسان العرب، ج11، ص29، «اهل. </ref> و [[حل]] به معنای منطقه بیرون از حرم<ref>الصحاح، ج4، ص1673؛ تاج العروس، ج14، ص162، «حلل. </ref> ترکیب یافته و در اصطلاح [[فقه اسلامی]] به افرادی که میان میقات‌های پنج‌گانه و محدوده حرم ساکن باشند، اطلاق می‌شود.<ref>بدائع الصنائع، ج2، ص164؛ تبیین الحقائق، ج2، ص74؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص502.</ref>

در منابع روایی [[شیعه]] و [[اهل سنت]]، این تعبیر کمتر به چشم می‌آید. گاه نیز در معنایی متفاوت از معنای اصطلاحی به کار رفته، از جمله در روایتی از [[پیامبر(ص)]] که مقصود از اهل حل در آن، افراد غیر مُحرم هستند.<ref>مستدرک الوسائل، ج9، ص201؛ مسند احمد، ج1، ص100؛ کنز العمال، ج5، ص254.</ref>

فقیهان امامی نیز به پیروی از روایت‌ها، کمتر از این اصطلاح استفاده نموده و بیشتر با تعابیری چون «من منزله بین المیقات و مکه»<ref>فقه الرضا، ص216؛ الدروس، ج1، ص494.</ref> و «من کان منزله دون المیقات»<ref>الجمل و العقود، ص132؛ تحریر الاحکام، ج1، ص94؛ الدروس، ج1، ص341.</ref> از آن یاد کرده‌اند. منابع فقهی اهل سنت افزون بر چنین تعابیری، <ref>کشاف القناع، ج2، ص403؛ مواهب الجلیل، ج4، ص46؛ المحلی، ج7، ص266.</ref> با واژگانی مانند حلّی<ref>حاشیه ابن عابدین، ج2، ص637.</ref> و اهل بستان<ref>المبسوط، ج4، ص168؛ تحفة الفقهاء، ج1، ص397؛ بدائع الصنائع، ج2، ص166.</ref> و بستانی<ref>الهدایه، ج1، ص172؛ بدائع الصنائع، ج2، ص166؛ تحفة الفقهاء، ج1، ص395.</ref> (منسوب به [[بستان بنی‌عامر]] که در این منطقه قرار دارد) این مفهوم را شناسانده‌اند.

به باور همه فقیهان امامی<ref>النهایه، ص211؛ السرائر، ج1، ص529؛ تحریر الاحکام، ج1، ص94.</ref> و تقریبا همه اهل سنت، <ref>بدایة المجتهد، ج1، ص261؛ المجموع، ج7، ص203؛ الشرح الکبیر، ج3، ص209.</ref> [[میقات]] اهل حل منزل خود آنان است و البته [[احرام]] آن‌ها از میقات‌های پنج‌گانه نیز جائز بلکه برتر است.<ref>الدروس، ج1، ص494؛ مواهب الجلیل، ج4، ص49؛ العروة الوثقی، ج4، ص634.</ref> از میان [[تابعین]] و فقیهان پیشین نیز افرادی چون [[طاووس]]، [[شافعی]]، [[مالک]]، [[ابوحنیفه]]، [[احمد]] و [[ابوثور]] نیز میقات اهل حل را منزل آنان دانسته‌اند و تنها [[مجاهد]] محل احرام آنان را مکه دانسته است.<ref>المجموع، ج7، ص203؛ الشرح الکبیر، ج3، ص209.</ref>

دلیل اهل سنت درباره میقات اهل حلّ نیز حدیث [[ابن عباس]] از پیامبر(ص) <ref>صحیح البخاری، ج2، ص142.</ref> است که بر پایه آن، محل احرام ساکنان محدوده پیش از میقات، از سوی مکه، منزل آنان دانسته شده است: <ref>المجموع، ج7، ص194؛ الشرح الکبیر، ج3، ص209؛ مواهب الجلیل، ج4، ص41.</ref> «فمن کان دونهن فمهله من اهله».

امامیان، <ref>المعتبر، ج2، ص804؛ الحدائق، ج14، ص447؛ المعتمد، ج3، ص297-298.</ref> حنبلیان، <ref>المغنی، ج3، ص220؛ کشاف القناع، ج2، ص465-466.</ref> مالکیان<ref>المدونة الکبری، ج1، ص373؛ مواهب الجلیل، ج4، ص41، 46.</ref> و شافعیان<ref>المجموع، ج7، ص203؛ فتح العزیز، ج7، ص84.</ref> به پشتوانه احادیث<ref>صحیح البخاری، ج2، ص142-143؛ التهذیب، ج5، ص59.</ref> عبور بدون احرام اهل حل از منطقه محل سکونت خود به قصد انجام [[مناسک حج]] و [[عمره]] را جایز نمی‌دانند. به تصریح برخی، این کار [[کفاره]] دارد.<ref>المدونة الکبری، ج1، ص373.</ref> البته حنفیان باور دارند که اهل حل برای انجام کارهای خود می‌توانند بدون احرام وارد مکه شوند.<ref>المبسوط، ج4، ص167، 169؛ بدائع الصنائع، ج2، ص166؛ اللباب، ج1، ص180.</ref>

مشهور فقیهان امامی<ref>جواهر الکلام، ج18، ص5؛ العروة الوثقی، ج4، ص599-600.</ref> و حنفیان<ref>الاصل المعروف بالمبسوط، ج2، ص533؛ بدائع الصنائع، ج2، ص169.</ref> بر پایه آیه 196 [[سوره بقره]] بر آنند که انجام [[حج تمتع]] برای ساکنان مکه و پیرامون آن روا نیست. بر پایه برخی روایات<ref>التهذیب، ج5، ص33، 47.</ref> و به گفته حنفیان<ref>المبسوط، ج4، ص169؛ بدائع الصنائع، ج2، ص169.</ref> پیرامون مکه در این حکم به معنای فاصله میان مکه و میقات است. پس وظیفه اهل حل در انجام حج با وظیفه آفاقیان تفاوت دارد. البته امامیان فاصله 48 میل را ملاک این فاصله می‌دانند.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص6؛ العروة الوثقی، ج4، ص599-600.</ref>

هر چند بر پایه نظر حنفیان<ref>بدائع الصنائع، ج2، ص142؛ المغنی، ج3، ص486.</ref> و حنبلیان و برخی شافعیان<ref>الحاوی الکبیر، ج4، ص212-213.</ref> [[طواف وداع]] از [[واجبات حج]] است، به تصریح برخی، این طواف بر اهل حل واجب نیست.<ref>الاستذکار، ج4، ص212؛ بدائع الصنائع، ج2، ص142؛ المغنی، ج3، ص486.</ref>

* '''فقه الرضا (علیه‌السّلام) ''': علی بن بابویه (م. 329ق.) ، مشهد، المؤتمر العالمی للامام الرضا (علیه‌السّلام)، 1406ق