۵٬۱۲۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '</ref>' به '</ref> '
جز (جایگزینی متن - ' </ref>' به '</ref>') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>' به '</ref> ') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
از جزئیات نخستین بنای ساخته شده بر قبر حضرت عباس (ع)، و نیز روند تعمیرات و بازسازی‌های این آستان مقدس تا [[دوره صفویه]]، آگاهی‌های زیادی در دست نیست. اما می‌توان تصور کرد که همواره کسانی که به بازسازی و توسعه [[حرم سیدالشهدا(ع)]] توجه داشته‌اند، به بازسازی حرم حضرت عباس(ع) نیز اهتمام داشته‌اند. | از جزئیات نخستین بنای ساخته شده بر قبر حضرت عباس (ع)، و نیز روند تعمیرات و بازسازی‌های این آستان مقدس تا [[دوره صفویه]]، آگاهی‌های زیادی در دست نیست. اما می‌توان تصور کرد که همواره کسانی که به بازسازی و توسعه [[حرم سیدالشهدا(ع)]] توجه داشته‌اند، به بازسازی حرم حضرت عباس(ع) نیز اهتمام داشته‌اند. | ||
بر این اساس، برخی نویسندگان دوره اخیر، از ساخته شدن بارگاه [[حضرت عباس(ع)]] به دست [[مختار]] و بازسازی آن به دست [[زید داعی]] و سپس در [[دوره آل‌بویه،]] سخن گفته‌اند.<ref>تاریخ جغرافیایی کربلای معلی، ص181 و 182.</ref> البته در منابع کهن و دست اول تاریخی، آشکارا از چنین اقدامی، سخن به میان نیامده است. اما با توجه به اهتمام آل‌بویه به خدمات اجتماعی و عمرانی و احداث بناهای معماری، نظیر مساجد و نیز اهتمام آنان به گسترش [[تشیع]] و توجه به علما و سادات شیعه، صورت گرفتن این اقدام از سوی آنان، بعید نیست. | بر این اساس، برخی نویسندگان دوره اخیر، از ساخته شدن بارگاه [[حضرت عباس(ع)]] به دست [[مختار]] و بازسازی آن به دست [[زید داعی]] و سپس در [[دوره آل‌بویه،]] سخن گفته‌اند.<ref>تاریخ جغرافیایی کربلای معلی، ص181 و 182.</ref> البته در منابع کهن و دست اول تاریخی، آشکارا از چنین اقدامی، سخن به میان نیامده است. اما با توجه به اهتمام آل‌بویه به خدمات اجتماعی و عمرانی و احداث بناهای معماری، نظیر مساجد و نیز اهتمام آنان به گسترش [[تشیع]] و توجه به علما و سادات شیعه، صورت گرفتن این اقدام از سوی آنان، بعید نیست. | ||
[[پرونده:141.jpg|بندانگشتی|تصویر قدیمی از حرم حضرت عباس(ع)]] | [[پرونده:141.jpg|بندانگشتی|تصویر قدیمی از حرم حضرت عباس(ع)]] | ||
به هر حال، مسلم است که در دوره صفویه، تحول ویژه و چشمگیری به بازسازی و توسعه بارگاه حضرت عباس(ع) شکل گرفت. در این دوره، [[شاه طهماسب صفوی]]، دستور کاشی‌کاری گنبد را داد و رواق و صحن را بازسازی کرد و ایوانِ حرم را ساخت. سپس در سال 1153 ه. ق، [[نادرشاه افشار]]، هدیه‌های فراوانی به این آستان مقدس، هدیه نمود و بخش‌هایی از حرم را آینه‌کاری کرد. در سال 1172 ه. ق، وزیر وی به زیارت [[کربلا]] رفت و صندوقچه روی قبر و رواق‌های حرم را بازسازی کرد.<ref>تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، ص263.</ref> | به هر حال، مسلم است که در دوره صفویه، تحول ویژه و چشمگیری به بازسازی و توسعه بارگاه حضرت عباس(ع) شکل گرفت. در این دوره، [[شاه طهماسب صفوی]]، دستور کاشی‌کاری گنبد را داد و رواق و صحن را بازسازی کرد و ایوانِ حرم را ساخت. سپس در سال 1153 ه. ق، [[نادرشاه افشار]]، هدیه‌های فراوانی به این آستان مقدس، هدیه نمود و بخش‌هایی از حرم را آینه‌کاری کرد. در سال 1172 ه. ق، وزیر وی به زیارت [[کربلا]] رفت و صندوقچه روی قبر و رواق‌های حرم را بازسازی کرد.<ref>تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، ص263.</ref> | ||
در سال 1259 ه. ق، محمدعلی شاه، پسر سلطان ماجدشاه، از شاهان هند، گنبدخانه حرم حضرت عباس(ع) را نوسازی کرد. پس از هجوم وهابی‌ها در سال 1216 ه. ق، به کربلا که غارت و تخریب [[حرم امام حسین(ع)]] و حرم حضرت عباس(ع) را در پی داشت، [[فتحعلی‌شاه قاجار]] به بازسازی حرم پرداخت و از جمله، گنبد حرم حضرت عباس(ع) را کاشی‌کاری کرد.<ref>تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، ص263.</ref> | در سال 1259 ه. ق، محمدعلی شاه، پسر سلطان ماجدشاه، از شاهان هند، گنبدخانه حرم حضرت عباس(ع) را نوسازی کرد. پس از هجوم وهابی‌ها در سال 1216 ه. ق، به کربلا که غارت و تخریب [[حرم امام حسین(ع)]] و حرم حضرت عباس(ع) را در پی داشت، [[فتحعلی‌شاه قاجار]] به بازسازی حرم پرداخت و از جمله، گنبد حرم حضرت عباس(ع) را کاشی‌کاری کرد.<ref>تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، ص263.</ref> | ||
در سال 1263 ه. ق، [[سلطان عبدالمجید خان اول عثمانی]] (1255- 1277 ه. ق)، دو شمعدان مزین به گلبرگ‌های طلایی را به حرم حضرت عباس(ع) هدیه کرد که همچنان در حرم وجود دارد. همچنین وی در سال 1266 ه. ق، ساختمان حرم را بازسازی کرد که شاعر عراقی [[محمدعلی کمونه]]، در این‌باره اشعاری سرود و ماده تاریخ آن را به نظم درآورد. در همین سال، مادر سلطان عبدالمجید، پرده‌های حریر به حرم هدیه کرد.<ref>همان، ص264.</ref> | در سال 1263 ه. ق، [[سلطان عبدالمجید خان اول عثمانی]] (1255- 1277 ه. ق)، دو شمعدان مزین به گلبرگ‌های طلایی را به حرم حضرت عباس(ع) هدیه کرد که همچنان در حرم وجود دارد. همچنین وی در سال 1266 ه. ق، ساختمان حرم را بازسازی کرد که شاعر عراقی [[محمدعلی کمونه]]، در این‌باره اشعاری سرود و ماده تاریخ آن را به نظم درآورد. در همین سال، مادر سلطان عبدالمجید، پرده‌های حریر به حرم هدیه کرد.<ref>همان، ص264.</ref> | ||
[[پرونده:142.jpg|بندانگشتی|تصویر سردابه حرم حضرت ابوالفضل(ع)]] | [[پرونده:142.jpg|بندانگشتی|تصویر سردابه حرم حضرت ابوالفضل(ع)]] | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
همچنین بر ضریح فولادی روی قبر، عبارت «ضریح العباس سنة 1182 ه. ق، عمل احمد اکبر»، نقش بسته بوده است که می‌تواند نشان‌دهنده تاریخ ساخت آن باشد. در سال 1236 ه. ق، به دستور [[محمدشاه قاجار]] (پدر ناصرالدین‌شاه)، ضریح جدیدی از جنس نقره بر قبر حضرت عباس(ع) نصب شد. | همچنین بر ضریح فولادی روی قبر، عبارت «ضریح العباس سنة 1182 ه. ق، عمل احمد اکبر»، نقش بسته بوده است که می‌تواند نشان‌دهنده تاریخ ساخت آن باشد. در سال 1236 ه. ق، به دستور [[محمدشاه قاجار]] (پدر ناصرالدین‌شاه)، ضریح جدیدی از جنس نقره بر قبر حضرت عباس(ع) نصب شد. | ||
ضریح نقره‌ای دوره قاجار، در سال 1385 ه. ق، با ضریح جدیدی که تاکنون بر قبر شریف موجود می‌باشد، تعویض گردید. این ضریح، به درخواست [[آیت‌الله سیدمحسن حکیم]]، مرجع تقلید شیعیان، در [[اصفهان]] ساخته شد و پس از آماده شدن، طی مراسم باشکوهی در تاریخ 28 رجب سال 1385 ه. ق، بر قبر مطهر حضرت عباس(ع) نصب گردید.<ref>تاریخ مرقد الحسین و العباس(ع)، ص36، 270.</ref> | ضریح نقره‌ای دوره قاجار، در سال 1385 ه. ق، با ضریح جدیدی که تاکنون بر قبر شریف موجود می‌باشد، تعویض گردید. این ضریح، به درخواست [[آیت‌الله سیدمحسن حکیم]]، مرجع تقلید شیعیان، در [[اصفهان]] ساخته شد و پس از آماده شدن، طی مراسم باشکوهی در تاریخ 28 رجب سال 1385 ه. ق، بر قبر مطهر حضرت عباس(ع) نصب گردید.<ref>تاریخ مرقد الحسین و العباس(ع)، ص36، 270.</ref> | ||
==صحن و ایوان‌ها== | ==صحن و ایوان‌ها== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
مساحت صحن حرم حضرت ابوالفضل(ع)، 9300 مترمربع است و گرداگرد آن را حجره‌هایی فراگرفته است. همچنین صحن، دارای چهار ایوان وسیع است که عبارت‌اند از: ایوان بالاسر (در ضلع غربی صحن)، ایوان شرقی، ایوان شمالی و ایوان قبله (در ضلع جنوبی صحن). سقف این ایوان‌ها، دارای مقرنس‌کاری‌ها و کاشی‌کاری‌ها و تزیینات زیباست که در کتیبه‌های موجود در آنها، تاریخ 1304 ه. ق، به چشم می‌خورد. | مساحت صحن حرم حضرت ابوالفضل(ع)، 9300 مترمربع است و گرداگرد آن را حجره‌هایی فراگرفته است. همچنین صحن، دارای چهار ایوان وسیع است که عبارت‌اند از: ایوان بالاسر (در ضلع غربی صحن)، ایوان شرقی، ایوان شمالی و ایوان قبله (در ضلع جنوبی صحن). سقف این ایوان‌ها، دارای مقرنس‌کاری‌ها و کاشی‌کاری‌ها و تزیینات زیباست که در کتیبه‌های موجود در آنها، تاریخ 1304 ه. ق، به چشم می‌خورد. | ||
گفتنی است در گذشته، صحن کوچکی به شکل مربع، کنار «[[باب القبله]]» (از ورودی‌های آستان)، وجود داشت که در شرق آن، یک حجره و یک سقاخانه قرار داشت. هنگام احداث خیابانی که آستان حضرت عباس(ع) را در برگرفته است، نیمی از این صحن، خراب شد و باقی‌مانده آن نیز بعدها در گنجینه آستان، ادغام شد. این محل، زمانی مسجد و رواق بود و بعدها در سال 1383 ه. ق، (1963 م)، کتابخانه آستان حضرت عباس(ع) نام گرفت.<ref>کربلا و حرم‌های مطهر، ص303.</ref> | گفتنی است در گذشته، صحن کوچکی به شکل مربع، کنار «[[باب القبله]]» (از ورودی‌های آستان)، وجود داشت که در شرق آن، یک حجره و یک سقاخانه قرار داشت. هنگام احداث خیابانی که آستان حضرت عباس(ع) را در برگرفته است، نیمی از این صحن، خراب شد و باقی‌مانده آن نیز بعدها در گنجینه آستان، ادغام شد. این محل، زمانی مسجد و رواق بود و بعدها در سال 1383 ه. ق، (1963 م)، کتابخانه آستان حضرت عباس(ع) نام گرفت.<ref>کربلا و حرم‌های مطهر، ص303.</ref> | ||
==ورودی‌های صحن== | ==ورودی‌های صحن== | ||
در قدیم، صحن آستان حضرت عباس(ع)، دارای شش ورودی بوده که هریک از آنها، به یکی از محله‌های قدیمی شهر، باز می‌شده است. این ورودی‌ها، با توجه به موقعیت قرار گرفتن آنها، نام‌های مشخصی داشته است که عبارت‌اند از: «باب القبله»، «[[باب القبلة الصغیر]]»، «[[باب البرکه]]»، «[[باب السدره]]»، «[[باب صاحب الزمان]]» و «[[باب السوق]]».<ref>کربلا و حرم‌های مطهر، ص305.</ref> | در قدیم، صحن آستان حضرت عباس(ع)، دارای شش ورودی بوده که هریک از آنها، به یکی از محله‌های قدیمی شهر، باز می‌شده است. این ورودی‌ها، با توجه به موقعیت قرار گرفتن آنها، نام‌های مشخصی داشته است که عبارت‌اند از: «باب القبله»، «[[باب القبلة الصغیر]]»، «[[باب البرکه]]»، «[[باب السدره]]»، «[[باب صاحب الزمان]]» و «[[باب السوق]]».<ref>کربلا و حرم‌های مطهر، ص305.</ref> | ||
صحن در حال حاضر، دارای نُه ورودی جدید است که در سال 1394 ه. ق، ساخته شده و عبارت‌اند از:<ref>همان، ص309.</ref> | صحن در حال حاضر، دارای نُه ورودی جدید است که در سال 1394 ه. ق، ساخته شده و عبارت‌اند از:<ref>همان، ص309.</ref> | ||
1. باب القبله: این در به طول چهار متر و عرض 5/ 3 متر، در جنوب صحن، واقع است. | 1. باب القبله: این در به طول چهار متر و عرض 5/ 3 متر، در جنوب صحن، واقع است. | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
ایوان طلای آستان حضرت عباس(ع)، جلوی گنبدخانه حرم و مشرف به ضلع جنوبی صحن، واقع است. مساحت آن، 320 مترمربع و در نمای آن، از آجرهای مسی‌رنگ و طلاکاری، استفاده شده است. بر پیشانی ایوان، اشعاری به زبان ترکی وجود دارد که در یکی از بیت‌های آن، نام سلطان عبدالحمید عثمانی، به چشم می‌خورد و نشان می‌دهد که این ایوان، در دوره وی بازسازی شده است. میان ضلع شمالی ایوان، دری از نقره به رواق جنوبی حرم باز می‌شود که بر آن، اشعاری به زبان عربی، به چشم می‌خورد. | ایوان طلای آستان حضرت عباس(ع)، جلوی گنبدخانه حرم و مشرف به ضلع جنوبی صحن، واقع است. مساحت آن، 320 مترمربع و در نمای آن، از آجرهای مسی‌رنگ و طلاکاری، استفاده شده است. بر پیشانی ایوان، اشعاری به زبان ترکی وجود دارد که در یکی از بیت‌های آن، نام سلطان عبدالحمید عثمانی، به چشم می‌خورد و نشان می‌دهد که این ایوان، در دوره وی بازسازی شده است. میان ضلع شمالی ایوان، دری از نقره به رواق جنوبی حرم باز می‌شود که بر آن، اشعاری به زبان عربی، به چشم می‌خورد. | ||
«[[محمدعلی‌شاه لکنهوری]]»، نخستین بار، ضلع شمالی این ایوان را طلاکاری کرد. سپس «حاج شکرالله بن بدل بک افشاری» در سال 1309 ه. ق، ضلع شرقی ایوان و «مقتدرالسلطنه» نیز در سال 1319 ه. ق، ضلع غربی آن را طلاکاری کرد.<ref>مدینة الحسین، ج2، ملحق، ص«ه.</ref> | «[[محمدعلی‌شاه لکنهوری]]»، نخستین بار، ضلع شمالی این ایوان را طلاکاری کرد. سپس «حاج شکرالله بن بدل بک افشاری» در سال 1309 ه. ق، ضلع شرقی ایوان و «مقتدرالسلطنه» نیز در سال 1319 ه. ق، ضلع غربی آن را طلاکاری کرد.<ref>مدینة الحسین، ج2، ملحق، ص«ه.</ref> | ||
[[پرونده:147.jpg|بندانگشتی|ایوان طلای حرم حضرت عباس(ع)]] | [[پرونده:147.jpg|بندانگشتی|ایوان طلای حرم حضرت عباس(ع)]] | ||