Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۹۱۹
ویرایش
اصلاح ارقام
جز (جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref> ') |
(اصلاح ارقام) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[حرم]] از ریشه «ح‌ـ ر‌ـ م» به معنای مکان یا چیزی است که هتک و نقض آن جایز نیست<ref>. اقرب الموارد، ج1، ص633، «حرم.</ref> و حمایت و احترام می‌شود.<ref>. الصحاح، ج5، ص1895، «حرم.</ref> هرگاه حرم به طور مطلق به کار رود، مقصود از آن حرم مکه است که جایی شناخته شده است و بیرون آن، [[حلّ]] خوانده می‌شود.<ref>. العین، ج3، ص221؛ اقرب الموارد، ج1، ص184.</ref> گاهی نیز به تمام مکه گفته می‌شود. هر گاه این واژه به صورت تثنیه به کار رود، مقصود دو شهر مکه و مدینة النبی(ص) است.<ref>. لغت‌نامه، ج6، ص7792، «حرمین.؛ اقرب الموارد، ج1، ص633، «حرم.</ref> امام الحرمین ترکیبی اضافی به معنای امام دو حرم، یعنی مکه و مدینه، است. | [[حرم]] از ریشه «ح‌ـ ر‌ـ م» به معنای مکان یا چیزی است که هتک و نقض آن جایز نیست<ref>. اقرب الموارد، ج1، ص633، «حرم.</ref> و حمایت و احترام می‌شود.<ref>. الصحاح، ج5، ص1895، «حرم.</ref> هرگاه حرم به طور مطلق به کار رود، مقصود از آن حرم مکه است که جایی شناخته شده است و بیرون آن، [[حلّ]] خوانده می‌شود.<ref>. العین، ج3، ص221؛ اقرب الموارد، ج1، ص184.</ref> گاهی نیز به تمام مکه گفته می‌شود. هر گاه این واژه به صورت تثنیه به کار رود، مقصود دو شهر مکه و مدینة النبی(ص) است.<ref>. لغت‌نامه، ج6، ص7792، «حرمین.؛ اقرب الموارد، ج1، ص633، «حرم.</ref> امام الحرمین ترکیبی اضافی به معنای امام دو حرم، یعنی مکه و مدینه، است. | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
در این‌که آیا «امام الحرمین» عنوان و منصبی رسمی و دارای ضوابط و شرایط ویژه بوده یا به صورت تشریفاتی بر افرادی خاص اطلاق شده، اختلاف است. در بررسی موارد اطلاق این لقب، به درستی نظر دوم باور می‌یابیم.<ref>. نک: الموسوعة العربیة العالمیه، ج21، ص145.</ref> تاریخ ابن خلدون ضمن مقدمه خود در فصل مناصب دینی یا حکومتی، از این عنوان یاد نکرده است.<ref>. مقدمه ابن خلدون، ص201.</ref> [[ابن بطوطه]] (م. | در این‌که آیا «امام الحرمین» عنوان و منصبی رسمی و دارای ضوابط و شرایط ویژه بوده یا به صورت تشریفاتی بر افرادی خاص اطلاق شده، اختلاف است. در بررسی موارد اطلاق این لقب، به درستی نظر دوم باور می‌یابیم.<ref>. نک: الموسوعة العربیة العالمیه، ج21، ص145.</ref> تاریخ ابن خلدون ضمن مقدمه خود در فصل مناصب دینی یا حکومتی، از این عنوان یاد نکرده است.<ref>. مقدمه ابن خلدون، ص201.</ref> [[ابن بطوطه]] (م. ۷۷۹ق.) نیز در سفرنامه خود و با وجود یادکرد از خدام [[مسجد النبی|مسجد شریف نبوی]] و مجاوران و بزرگان مدینه و اهل مکه و مناصب آن مانند [[قاضی]]، [[خطیب]]، [[امام الموسم]]، و عالمان و صالحان مجاور مکه و مشاعر آن، از سمت یا شخصی با عنوان امام الحرمین یاد ننموده است.<ref>. رحلة ابن بطوطه، ص386-388.</ref> [[قلقشندی|قَلْقَشَنْدی]] (م. ۸۲۱ق.) نیز در کتاب [[صبح الاعشی]] در بیان ارباب وظایف در [[حجاز]] از منصب امام الحرمینی سخنی به میان نیاورده است.<ref>. صبح الاعشی، ج12، ص228-259.</ref> در عوض، از شعبان بن حسین بن ملک ناصر محمد بن قلاوون از ملوک دولت ممالیک با لقب امام الحرمین یاد کرده است.<ref>. صبح الاعشی، ج8، ص108-110.</ref> این نشان می‌دهد که چنین لقبی بیانگر یک سمت دینی یا علمی نیست و تنها برای تعظیم و تشریف آن حاکم به کار رفته است. | ||
==مصادیق== | ==مصادیق== | ||
در کتاب‌های رجال و تراجم نیز فقط افرادی اندک با این عنوان یاد شده‌‌اند که وجه اشتراک آن‌ها در یافتن این لقب، چندان روشن نیست و جز درباره جوینی، دلیل نامیدن آن‌ها به این عنوان یاد نشده است. همچنین آگاهی‌های کافی درباره سیر تاریخی این نام‌‌گذاری و منشا پیدایش آن در دست نیست. | در کتاب‌های رجال و تراجم نیز فقط افرادی اندک با این عنوان یاد شده‌‌اند که وجه اشتراک آن‌ها در یافتن این لقب، چندان روشن نیست و جز درباره جوینی، دلیل نامیدن آن‌ها به این عنوان یاد نشده است. همچنین آگاهی‌های کافی درباره سیر تاریخی این نام‌‌گذاری و منشا پیدایش آن در دست نیست. | ||
===عبدالملک جوینی=== | ===عبدالملک جوینی=== | ||
تقریباً در تمام منابع فقهی، اصولی، کلامی و بسیاری از منابع مشهور تاریخ و تراجم نیز هر گاه بدون آوردن نام، از کسی با این عنوان یاد شده، مقصود عبدالملک بن عبدالله جوینی است. ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله بن یوسف جوینی (م. | تقریباً در تمام منابع فقهی، اصولی، کلامی و بسیاری از منابع مشهور تاریخ و تراجم نیز هر گاه بدون آوردن نام، از کسی با این عنوان یاد شده، مقصود عبدالملک بن عبدالله جوینی است. ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله بن یوسف جوینی (م. ۴۷۸ق.) دانشمند شافعی است.<ref>. الوافی بالوفیات، ج19، ص116-117؛ الاعلام، ج4، ص160.</ref> وی چهار سال در مکه و مدینه اقامت کرد و در آن‌جا به تدریس و دادن فتوا و عبادت اشتغال داشت. از همین رو، وی را امام الحرمین لقب دادند.<ref>. الکنی و الالقاب، ج2، ص54-55.</ref> [[سمعانی]] (۵۶۲-۶۱۶ق.) می‌گوید: او امام امامان علی الاطلاق بود و شرق و غرب جهان [[اسلام]] بر امامت او اجماع داشتند. او استادِ غزالی ابوحامد محمد بن محمد بن محمد (م. ۵۰۵ق.) و الکیا ابوالحسن علی بن محمد بن علی الهَرّاسی (م. ۵۰۴ق.) بود و آثار مهمی در کلام، فقه و اصول بر جای نهاد.<ref>. الوافی بالوفیات، ج19، ص116-117؛ سیر اعلام النبلاء، ج18، ص468-469؛ الکنی و الالقاب، ج2، ص54.</ref> | ||
===افراد مشهور دیگر=== | ===افراد مشهور دیگر=== | ||
افراد مشهور دیگری که دارای این لقب بوده‌اند، سه تن هستند: | افراد مشهور دیگری که دارای این لقب بوده‌اند، سه تن هستند: | ||
====غلام الهراس==== | ====غلام الهراس==== | ||
۱. ابوعلی حسن بن قاسم واسطی مُقْری معروف به غلام الهَراس (۳۷۴-۴۶۸ق.) از قاریان شناخته شده که سال‌ها در مکه و مدینه اقامت داشته است.<ref>. الوافی بالوفیات، ج12، ص127-128؛ تاریخ الاسلام، ج31، ص250-251.</ref> | |||
====سرقسطی==== | ====سرقسطی==== | ||
۲. ابوالحسن رُزین بن معاویه عَبْدَری اندلسی مشهور به سرقُسطی محدث مشهور، صاحب کتاب التجرید للصحاح السته که روزگاری دراز در مکه اقامت کرد.<ref>. الاعلام، ج3، ص20؛ سیر اعلام النبلاء، ج20، ص204-205.</ref> وی امام مالکیان در مکه بود و به سال ۵۳۵ق. در مکه وفات یافت.<ref>. سیر اعلام النبلاء، ج20، ص205؛ الاعلام، ج3، ص20.</ref> او همچنین کتاب [[اخبار دارالهجره]] را درباره شهر مدینه نگاشت که در کتاب [[تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجره]] به قلم [[ابوبکر بن حسین مراغی]] (م. ۸۱۶ق.) از آن سخن رفته است.<ref>. تحقیق النصره، ص23؛ الاعلام، ج2، ص63.</ref> | |||
====ابوالمحاسن==== | ====ابوالمحاسن==== | ||
۳. ابوالمحاسن میرزا محمد بن عبدالوهاب همدانی کاظمی، عالم، ادیب، شاعر، لغوی و نحوی شیعه که در [[کاظمین]] سکنا گزید و به سال ۱۲۷۸ق. از سوی سلطان عبدالعزیز عثمانی به امام الحرمین ملقب شد. شماری بر آنند که او این لقب را از ناصرالدین شاه دریافت کرد. وی قاضی [[ایران|ایرانیان]] در [[عراق]] بوده و به سال ۱۳۰۳ق. درگذشته است.<ref>. اعیان الشیعه، ج9، ص394؛ الذریعه، ج1، ص195؛ ریحانة الادب، ج1، ص171.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| نویسنده = محمدحسن شاطری | | نویسنده = محمدحسن شاطری | ||
}} | }} | ||
*'''الاعلام''': الزركلي (م. | *'''الاعلام''': الزركلي (م.۱۳۹۶ق.)، بيروت، دار العلم للملايين، ۱۹۹۷م؛ | ||
*'''اعيان الشيعه''': سيد محسن الامين (م. | *'''اعيان الشيعه''': سيد محسن الامين (م.۱۳۷۱ق.)، به كوشش حسن الامين، بيروت، دار التعارف؛ | ||
*'''اقرب الموارد''': الشرتوني اللبناني، تهران، دار الاسوه، | *'''اقرب الموارد''': الشرتوني اللبناني، تهران، دار الاسوه، ۱۴۱۶ق؛ | ||
*'''تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير''': الذهبي (م. | *'''تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير''': الذهبي (م.۷۴۸ق.)، به كوشش عمر عبدالسلام، بيروت، دار الكتاب العربي، ۱۴۱۰ق؛ | ||
*'''تحقيق النصرة بتلخيص معالم دار الهجره''': ابوبکر بن حسن المراغي (م. | *'''تحقيق النصرة بتلخيص معالم دار الهجره''': ابوبکر بن حسن المراغي (م.۸۱۶ق.)، به کوشش الاصمعي، بيروت، اعلمي، ۱۴۰۱ق؛ | ||
*'''التحقيق''': المصطفوي، تهران، وزارت ارشاد، | *'''التحقيق''': المصطفوي، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۷۴ش؛ | ||
*'''دائرة المعارف فارسي''': مصاحب و ديگران، تهران، اميركبير، | *'''دائرة المعارف فارسي''': مصاحب و ديگران، تهران، اميركبير، ۱۳۵۶ش؛ | ||
*'''الذريعة الي تصانيف الشيعه''': آقا بزرگ تهراني (م. | *'''الذريعة الي تصانيف الشيعه''': آقا بزرگ تهراني (م.۱۳۸۹ق.)، بيروت، دار الاضواء، ۱۴۰۳ق؛ | ||
*'''رحلة ابن بطوطه''': ابن بطوطه (م. | *'''رحلة ابن بطوطه''': ابن بطوطه (م.۷۷۹ق.)، بيروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق؛ | ||
*'''ريحانة الادب''': محمد علي مدرس تبريزي، تهران، خيام، | *'''ريحانة الادب''': محمد علي مدرس تبريزي، تهران، خيام، ۱۳۷۴ش؛ | ||
*'''سير اعلام النبلاء''': الذهبي (م. | *'''سير اعلام النبلاء''': الذهبي (م.۷۴۸ق.)، به كوشش گروهي از محققان، بيروت، الرساله، ۱۴۱۳ق؛ | ||
*'''صبح الاعشي''': احمد بن علي القلقشندي (م. | *'''صبح الاعشي''': احمد بن علي القلقشندي (م.۸۲۱ق.)، مصر، وزارة الثقافة و الارشاد القومي، ۱۳۸۳ق؛ | ||
*'''الصحاح''': الجوهري (م. | *'''الصحاح''': الجوهري (م.۳۹۳ق.)، به كوشش العطار، بيروت، دار العلم للملايين، ۱۴۰۷ق؛ | ||
*'''العين''': خليل (م. | *'''العين''': خليل (م.۱۷۵ق.)، به كوشش مخزومي و السامرائي، دار الهجره، ۱۴۰۹ق؛ | ||
*'''فرهنگ فارسي''': معين (م. | *'''فرهنگ فارسي''': معين (م.۱۳۵۰ش.)، تهران، اميركبير، ۱۳۷۵ش؛ | ||
*'''الكني و الالقاب''': شيخ عباس القمي (م. | *'''الكني و الالقاب''': شيخ عباس القمي (م.۱۳۵۹ق.)، تهران، مكتبة الصدر، ۱۳۶۸ش؛ | ||
*'''لسان العرب''': ابن منظور (م. | *'''لسان العرب''': ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛ | ||
*'''لغت‌نامه''': دهخدا (م. | *'''لغت‌نامه''': دهخدا (م.۱۳۳۴ش.) و ديگران، مؤسسه لغت‌نامه و دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش؛ | ||
*'''المصباح المنير''': الفيومي (م. | *'''المصباح المنير''': الفيومي (م.۷۷۰ق.)، قم، دار الهجره، ۱۴۰۵ق؛ | ||
*'''مقدمة ابن خلدون''': ابن خلدون (م. | *'''مقدمة ابن خلدون''': ابن خلدون (م.۸۰۸ق.)، بيروت، دار احياء التراث العربي؛ | ||
*'''الموسوعة العربية العالميه''': الرياض، مؤسسة اعمال الموسوعة للنشر، | *'''الموسوعة العربية العالميه''': الرياض، مؤسسة اعمال الموسوعة للنشر، ۱۴۱۹ق؛ | ||
*'''الوافي بالوفيات''': الصفدي (م. | *'''الوافي بالوفيات''': الصفدي (م.۷۶۴ق.)، به كوشش الارنؤوط و تركي مصطفي، بيروت، دار احياء التراث العربي، ۱۴۲۰ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{مناصب حج}} | {{مناصب حج}} | ||
[[رده:مناصب حج]] | [[رده:مناصب حج]] | ||