پرش به محتوا

امام صادق(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

۷۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۱۹
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۶: خط ۷۶:
به نظر برخی دانشوران اهل سنت، راستگویی امام صادق(ع) سبب این نامگذاری بوده است. <ref>وفیات الاعیان، ج1، ص327؛ الائمة الاثناعشر، ص85</ref> برخی لقب صادق را در مقابل کذاب خوانده شدن [[محمد نفس زکیه]] دانسته‌اند. <ref>کمال الدین، ص319</ref>
به نظر برخی دانشوران اهل سنت، راستگویی امام صادق(ع) سبب این نامگذاری بوده است. <ref>وفیات الاعیان، ج1، ص327؛ الائمة الاثناعشر، ص85</ref> برخی لقب صادق را در مقابل کذاب خوانده شدن [[محمد نفس زکیه]] دانسته‌اند. <ref>کمال الدین، ص319</ref>
منصور عباسی که خلافتش (۱۳۶- ۱۵۸ق.) از سوی امام پیشگویی شده بود، چنین لقبی را برای آن حضرت بارها به کار می‌برد. <ref>مقاتل الطالبیین، ص173؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج3، ص392-393؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج18، ص181 </ref>
منصور عباسی که خلافتش (۱۳۶- ۱۵۸ق.) از سوی امام پیشگویی شده بود، چنین لقبی را برای آن حضرت بارها به کار می‌برد. <ref>مقاتل الطالبیین، ص173؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج3، ص392-393؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج18، ص181 </ref>
در قولی دیگر لقب صادق برای حضرت در برابر جعفر کذاب، که از نسل پنجم آن حضرت بود و به دروغ ادعای امامت داشت، نهاده شده است. <ref>نک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج18، ص180؛ الدر النظیم، ص622.</ref>
بنابر حدیثی، پیامبر(ص) سفارش کرد که جعفر پسر امام محمد باقر(ع) را «جعفر صادق» بنامند چوناز نسل پنجم او فردی برمی‌آید که ادعای دروغین دارد و «جعفر کذاب» خوانده خواهد شد.<ref>نک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج18، ص180؛ الدر النظیم، ص622.</ref>
===تاریخ تولد===
===تاریخ تولد===
امام صادق (ص) بنا بر قول مشهور نزد شیعه، در سال 83 <ref>الکافی، ج1، ص472؛ الارشاد، ج2، ص179؛ وفیات الاعیان، ج1، ص327؛ دلائل الامامه، ص245</ref> و به نقل اهل سنت سال ۸۰ هجری در [[مدینه]] <ref>تاریخ الکبیر، ج2، ص198؛ مشاهیر علماء الامصار، ص206،</ref> در سپیده‌دم روز جمعه یا سه‌شنبه، هشتم رمضان، متولد شد. <ref>وفیات الاعیان، ج1، ص327؛ روضة الواعظین، ج1، ص212</ref> به رغم ثبت نشدن روز تولد امام در منابع متقدم، از سده ششم به بعد، منابع امامیه ۱۷ربیع الاول را به عنوان روز تولد امام <ref>اعلام الوری، ج1، ص514؛ روضة الواعظین، ج1، ص212.</ref> شناسانده و میان متأخرین شهرت یافته است. <ref>نک: بازپژوهش تاریخ ولادت و شهادت معصومان، ص373-394</ref>
امام صادق (ص) بنا بر قول مشهور نزد شیعه، در سال 83 <ref>الکافی، ج1، ص472؛ الارشاد، ج2، ص179؛ وفیات الاعیان، ج1، ص327؛ دلائل الامامه، ص245</ref> و به نقل اهل سنت سال ۸۰ هجری در [[مدینه]] <ref>تاریخ الکبیر، ج2، ص198؛ مشاهیر علماء الامصار، ص206،</ref> در سپیده‌دم روز جمعه یا سه‌شنبه، هشتم رمضان، متولد شد. <ref>وفیات الاعیان، ج1، ص327؛ روضة الواعظین، ج1، ص212</ref> به رغم ثبت نشدن روز تولد امام در منابع متقدم، از سده ششم به بعد، منابع امامیه ۱۷ربیع الاول را به عنوان روز تولد امام <ref>اعلام الوری، ج1، ص514؛ روضة الواعظین، ج1، ص212.</ref> شناسانده و میان متأخرین شهرت یافته است. <ref>نک: بازپژوهش تاریخ ولادت و شهادت معصومان، ص373-394</ref>
===محل تولد امام===
===محل تولد امام===
در این که زادگاه امام صادق مدینه بوده اختلاف نیست. مطابق قولی تأیید نشده، زادگاه حضرت در مکه، در خانه‌ای معروف به دار ابی سعید، نزدیک دارالعجله (سمت صفا و مروه) بوده است. با اینکه فاسی مکی کتیبه‌ای در این خانه دیده که بر آن نوشته شده بود: «هذا مَولدُ جَعفر الصّادق علیه السلام و دَخَلَهُ النَّبی صلی الله علیه و آله». این خانه در سال ۶۲۳ق. در امارت اشراف حسنی تعمیر گردید. اما به نظر می‌رسد این خانه، زادگاه جعفر طیار بوده است <ref>شفاء الغرام، ج1، ص360؛ تاریخ مکة المشرفه، ص186</ref> که پس از تسلط آل سعود بر مکه، همراه دارالعجله، تخریب شد. <ref>العقد الثمین، ج1، ص263؛ الجامع اللطیف، ص288؛تحصیل المرام، ج1، ص545</ref>.
در این که زادگاه امام صادق مدینه بوده اختلاف نیست. مطابق قولی تأیید نشده، زادگاه حضرت در مکه، در خانه‌ای معروف به دار ابی سعید، نزدیک دارالعجله (سمت صفا و مروه) بوده است. با اینکه [[تقی‌الدین فاسی]] ، تاریخ‌نگار مکه در سده نهم، کتیبه‌ای در این خانه دیده که بر آن نوشته شده بود: «هذا مَولدُ جَعفر الصّادق علیه السلام و دَخَلَهُ النَّبی صلی الله علیه و آله». این خانه در سال ۶۲۳ق. در امارت [[امرای مکه|اشراف حسنی]] تعمیر گردید. اما به نظر می‌رسد این خانه، زادگاه [[جعفر طیار]] بوده است <ref>شفاء الغرام، ج1، ص360؛ تاریخ مکة المشرفه، ص186</ref> که پس از تسلط [[آل سعود]] بر مکه، همراه [[دارالعجله]]، تخریب شد. <ref>العقد الثمین، ج1، ص263؛ الجامع اللطیف، ص288؛تحصیل المرام، ج1، ص545</ref>.
===مدت عمر===
===مدت عمر===
امام صادق، به سبب عمر طولانی نسبت به دیگر امامان، به شیخ الائمه نامبردار شده است. <ref>سیری در سیره ائمه، ص36؛ مناقب و مراثی اهل بیت، ص192.</ref>  قول مشهور، سن امام را ۶۵ سال الکافی، <ref>ج1، ص472، 475؛ الارشاد، ج2، ص180.</ref> و برخی اقوال دیگر ۶۷ و ۶۸ سال دانسته‌اند. <ref>دلائل الامامه، ص246</ref> از این مدت، ۱۲ سال همزمان با زندگی جدش، [[امام سجاد(ع)]]، ۳۱ سال هم‌دوره با پدر بزرگوارش، امام محمد باقر(ع) و مابقی آن، دوران امامتش بود که از سال ۱۱۴ تا سال ۱۴۸ق.، به مدت ۳۴ سال ادامه یافت. <ref>الکافی، ج1، ص475؛ الارشاد، ج2، ص180؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج3، ص399</ref>
امام صادق، به سبب عمر طولانی نسبت به دیگر امامان، به شیخ الائمه نامبردار شده است. <ref>سیری در سیره ائمه، ص36؛ مناقب و مراثی اهل بیت، ص192.</ref>  قول مشهور، سن امام را ۶۵ سال، <ref>الکافی، ج1، ص472، 475؛ الارشاد، ج2، ص180.</ref> و برخی اقوال دیگر ۶۷ و ۶۸ سال دانسته‌اند. <ref>دلائل الامامه، ص246</ref> از این مدت، ۱۲ سال همزمان با زندگی جدش، [[امام سجاد(ع)]]، ۳۱ سال هم‌دوره با پدر بزرگوارش، امام محمد باقر(ع) و مابقی آن، دوران امامتش بود که از سال ۱۱۴ تا سال ۱۴۸ق.، به مدت ۳۴ سال ادامه یافت. <ref>الکافی، ج1، ص475؛ الارشاد، ج2، ص180؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج3، ص399</ref>
===زندگی در مدینه===
===زندگی در مدینه===
امام صادق(ص) بیشتر زندگی خود را در مدینه سپری کرد. سفر او به [[شام]] به همراه پدر بزرگوارش <ref>ثباة الهداه، ج4، ص118؛ حیاة الامام الباقر، ج2، ص61</ref> که تاریخ دقیق آن مشخص نیست و نیز سفرهای آن حضرت به [[عراق]] در دوران امامت، به رغم میل حضرت، دلیل سیاسی داشت و بنا به اجبار دستگاه [[بنی عباس|خلافت عباسی]] انجام شد. <ref>الامام الصادق، ج1، ص124.</ref>  گزارش‌هایی از اقامت آن حضرت در [[حیره]] (از شهرهای عراق) در دوران امام باقر(ع) وجود دارد. <ref>الملل و النحل، ج1، ص147؛ تهذیب الکمال، ج5، ص79</ref>
امام صادق(ص) بیشتر زندگی خود را در مدینه سپری کرد. سفر او به [[شام]] به همراه پدر بزرگوارش <ref>ثباة الهداه، ج4، ص118؛ حیاة الامام الباقر، ج2، ص61</ref> که تاریخ دقیق آن مشخص نیست و نیز سفرهای آن حضرت به [[عراق]] در دوران امامت، به رغم میل حضرت، دلیل سیاسی داشت و بنا به اجبار دستگاه [[بنی عباس|خلافت عباسی]] انجام شد. <ref>الامام الصادق، ج1، ص124.</ref>  گزارش‌هایی از اقامت آن حضرت در [[حیره]] (از شهرهای عراق) در دوران امام باقر(ع) وجود دارد. <ref>الملل و النحل، ج1، ص147؛ تهذیب الکمال، ج5، ص79</ref>


===مزار امام در بقیع===
===مزار امام در بقیع===
بنا بر قول مشهور شیعه، آن حضرت در سال ۱۴۸ق. در ۲۵ شوال یا نیمه آن ماه، در ۶۵ سالگی، به سبب مسمومیت از سوی [[منصور عباسی]]، در [[مدینه]]، به شهادت رسید. ا<ref>لارشاد، ج2، ص180؛ روضة الواعظین، ج1، ص212.</ref>  برخی منابع رحلت امام (ع) را طبیعی دانسته‌اند. <ref>الارشاد، ج2، ص193.</ref>
بنا بر قول مشهور شیعه، آن حضرت در سال ۱۴۸ق. در ۲۵ شوال یا نیمه آن ماه، در ۶۵ سالگی، به سبب مسمومیت از سوی [[منصور عباسی]]، در [[مدینه]]، به شهادت رسید.   برخی منابع رحلت امام (ع) را طبیعی دانسته‌اند. <ref>الارشاد، ج2، ص193.</ref>


مدفن امام صادق(ع) در بقیع و کنار قبر پدر و جدشان [[امام حسن(ع)]] واقع شده است. <ref>الارشاد، ج2، ص180؛ دلائل الامامه، ص246؛ الفصول المهمه، ج2، ص1093</ref> گزارش‌ها نشان می‌دهد، از سده ششم و حتی پیش‌تر، گنبد و ضریحی برای ائمه بقیع از جمله امام صادق(ع)، ساخته شده بود <ref>پنجاه سفرنامه، ج2، ص441، 587؛ ج3، ص99، 440-441</ref>.  که در سال ۱۳۴۴ق.، پس از سلطه [[آل سعود]] بر [[حرمین]]، تخریب شد. <ref>کشف الارتیاب، ص55، 287</ref>.
مدفن امام صادق(ع) در بقیع و کنار قبر پدر و جدشان [[امام حسن(ع)]] واقع شده است. <ref>الارشاد، ج2، ص180؛ دلائل الامامه، ص246؛ الفصول المهمه، ج2، ص1093</ref> گزارش‌ها نشان می‌دهد، از سده ششم و حتی پیش‌تر، گنبد و ضریحی برای ائمه بقیع از جمله امام صادق(ع)، ساخته شده بود <ref>پنجاه سفرنامه، ج2، ص441، 587؛ ج3، ص99، 440-441</ref>.  که در سال ۱۳۴۴ق.، پس از سلطه [[آل سعود]] بر [[حرمین]]، تخریب شد. <ref>کشف الارتیاب، ص55، 287</ref>.
خط ۱۲۰: خط ۱۲۰:
فقه شیعه عمدتاً بر روایات به‌جای مانده از امام صادق(ع) مبتنی‌است؛ به همین جهت مکتب فقهی شیعیان دوازده امامی را مذهب جعفری نیز می‌نامند. تعداد راویان از امام، به اختلاف تا ۴۰۰۰ نفر دانسته شده است. <ref>الارشاد، ج2، ص179؛ الامام الصادق و مذاهب الاربعه، ج2، ص61</ref>
فقه شیعه عمدتاً بر روایات به‌جای مانده از امام صادق(ع) مبتنی‌است؛ به همین جهت مکتب فقهی شیعیان دوازده امامی را مذهب جعفری نیز می‌نامند. تعداد راویان از امام، به اختلاف تا ۴۰۰۰ نفر دانسته شده است. <ref>الارشاد، ج2، ص179؛ الامام الصادق و مذاهب الاربعه، ج2، ص61</ref>


==امام در حرمیـن ==
==امام در حرمیـن==
امام صادق(ع) با حاکمان انتصابی اموی و عباسی متعددی در [[مدینه]] هم‌عصر بود. امرای منصوب اموی عبارت بودند از: خالد بن عبدالملک بن حارث (۱۱۴-۱۱۷ق.)، محمد بن هشام بن اسماعیل مخزومی (۱۱۸-۱۲۵ق.)، یوسف بن محمد ثقفی(۱۲۵ق.)، عبدالعزیز بن عمر بن عبدالعزیز (۱۲۶ق.)، عبدالواحد بن سلیمان بن عبدالملک (۱۲۹ق.)، مختار بن عبدالله اباضی (۱۲۹ق.)، محمد بن عبدالملک بن عطیه سعدی (۱۳۰ق.)، ولید بن عروه سعدی (۱۳۱ق.) و یوسف بن عروه سعدی (۱۳۲ق.).
امام صادق(ع) با حاکمان انتصابی اموی و عباسی متعددی در [[مدینه]] هم‌عصر بود. امرای منصوب اموی عبارت بودند از: خالد بن عبدالملک بن حارث (۱۱۴-۱۱۷ق.)، محمد بن هشام بن اسماعیل مخزومی (۱۱۸-۱۲۵ق.)، یوسف بن محمد ثقفی(۱۲۵ق.)، عبدالعزیز بن عمر بن عبدالعزیز (۱۲۶ق.)، عبدالواحد بن سلیمان بن عبدالملک (۱۲۹ق.)، مختار بن عبدالله اباضی (۱۲۹ق.)، محمد بن عبدالملک بن عطیه سعدی (۱۳۰ق.)، ولید بن عروه سعدی (۱۳۱ق.) و یوسف بن عروه سعدی (۱۳۲ق.).


خط ۱۴۳: خط ۱۴۳:
===آداب سفر حج در سخنان امام===
===آداب سفر حج در سخنان امام===
در مجموعه‌ای از سخنانی که از امام صادق(ع) درباب حج نقل شده، برخی آداب و توصیه‌ها برای سفر حج وجود دارد که بخشی از آن به شرح زیر است:
در مجموعه‌ای از سخنانی که از امام صادق(ع) درباب حج نقل شده، برخی آداب و توصیه‌ها برای سفر حج وجود دارد که بخشی از آن به شرح زیر است:
* [[توبه]] و استغفار هنگام اراده حج<ref>مصباح الشریعه، ص142</ref>
 
* انجام حج، با مال پاک<ref>وسائل الشیعه، ج12، ص60</ref>
*[[توبه]] و استغفار هنگام اراده حج<ref>مصباح الشریعه، ص142</ref>
* استطاعت مالی به اندازه‌ای که فرد بتواند با بخشی مالش حج انجام داده و بخشی را نیز برای خوراک خانواده‌اش باقی بگذارد. <ref>سائل الشیعه، ج11، ص37</ref> امام صادق(ع)
*انجام حج، با مال پاک<ref>وسائل الشیعه، ج12، ص60</ref>
* مراقبت از دارایی در سفر حج و همراه داشتن و حفظ زاد و توشه<ref>وسائل الشعیه، ج11، ص419</ref>
*استطاعت مالی به اندازه‌ای که فرد بتواند با بخشی مالش حج انجام داده و بخشی را نیز برای خوراک خانواده‌اش باقی بگذارد. <ref>سائل الشیعه، ج11، ص37</ref> امام صادق(ع)
* سفر خود را به اطلاع برادران دینی رساندن<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص448.</ref>
*مراقبت از دارایی در سفر حج و همراه داشتن و حفظ زاد و توشه<ref>وسائل الشعیه، ج11، ص419</ref>
* داشتن همسفر و پرهیز از تنها سفر کردن <ref>آداب سفر حج، ص45</ref>
*سفر خود را به اطلاع برادران دینی رساندن<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص448.</ref>
* وصیت کردن پیش از سفر <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص369</ref>
*داشتن همسفر و پرهیز از تنها سفر کردن <ref>آداب سفر حج، ص45</ref>
* صدقه دادن پیش از سفر <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص375</ref> و پس از انجام مناسک حج <ref>الکافی، ج4، ص533</ref>
*وصیت کردن پیش از سفر <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص369</ref>
* نماز خواندن پیش از سفر و آغاز سفر با نماز <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص379</ref>
*صدقه دادن پیش از سفر <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص375</ref> و پس از انجام مناسک حج <ref>الکافی، ج4، ص533</ref>
* دعا خواندن هنگام خروج برای سفر مکه <ref>وسائل الشیعه، ج8، ص303؛ المحاسن، ج2، ص88</ref>
*نماز خواندن پیش از سفر و آغاز سفر با نماز <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص379</ref>
* به همراه داشتن نیازمندی‌های سفر <ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص185</ref> و توشه پاکیزه <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص424</ref>
*دعا خواندن هنگام خروج برای سفر مکه <ref>وسائل الشیعه، ج8، ص303؛ المحاسن، ج2، ص88</ref>
* نیز آن حضرت به برداشتن [[تربت]] امام حسین۷ توصیه کرده و آن را برای در امان ماندن از ترس، مفید دانسته است. <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص427</ref>
*به همراه داشتن نیازمندی‌های سفر <ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص185</ref> و توشه پاکیزه <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص424</ref>
* شکرگزاری و خواندن دعا در هنگام سوار شدن بر مرکب <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص387</ref>
*نیز آن حضرت به برداشتن [[تربت]] امام حسین۷ توصیه کرده و آن را برای در امان ماندن از ترس، مفید دانسته است. <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص427</ref>
* رعایت اخلاق اسلامی، همچون فروبردن خشم، گذشت کردن، لزوم پرهیز از خیانت، اختلاس، دزدی و ربا<ref>الکافی، ج5، ص124</ref>
*شکرگزاری و خواندن دعا در هنگام سوار شدن بر مرکب <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص387</ref>
* سخاوت داشتن در سفر حج <ref>الکافی، ج4، ص286</ref>
*رعایت اخلاق اسلامی، همچون فروبردن خشم، گذشت کردن، لزوم پرهیز از خیانت، اختلاس، دزدی و ربا<ref>الکافی، ج5، ص124</ref>
* پرهیز از ناسازگاری، آزار نرساندن به همسفران و نادیده گرفتن لغزش‌های آنان <ref>الکافی، ج2، ص354</ref>
*سخاوت داشتن در سفر حج <ref>الکافی، ج4، ص286</ref>
* رازداری پس از سفر <ref>تحف العقول، ص373؛ الامالی، مفید، ص44</ref>
*پرهیز از ناسازگاری، آزار نرساندن به همسفران و نادیده گرفتن لغزش‌های آنان <ref>الکافی، ج2، ص354</ref>
* احترام به سالخوردگان <ref>الکافی، ج2، ص658 </ref>
*رازداری پس از سفر <ref>تحف العقول، ص373؛ الامالی، مفید، ص44</ref>
* سلام کردن به همسفران <ref>الکافی، ج2، ص645</ref>
*احترام به سالخوردگان <ref>الکافی، ج2، ص658 </ref>
* کمک به همسفران<ref>الکافی، ج4، ص545</ref> و پرستاری و مدارا با بیمار <ref>الکافی، ج4، ص546</ref>
*سلام کردن به همسفران <ref>الکافی، ج2، ص645</ref>
* داشتن ارتباط در سفر، مانند نامه‌نگاری با خانواده، خویشان و دوستان، <ref>آثار الصادقین، ج8، ص293. </ref>
*کمک به همسفران<ref>الکافی، ج4، ص545</ref> و پرستاری و مدارا با بیمار <ref>الکافی، ج4، ص546</ref>
* مراقب وقت واجبات الهی باشند. <ref>مصباح الشریعه، ص48.</ref>
*داشتن ارتباط در سفر، مانند نامه‌نگاری با خانواده، خویشان و دوستان، <ref>آثار الصادقین، ج8، ص293. </ref>
* نماز در مسجدالحرام و مسجدالنبی، که نماز در اولی یکصد هزار و در دومی ده هزار پاداش دارد، <ref>الکافی، ج4، ص586</ref>
*مراقب وقت واجبات الهی باشند. <ref>مصباح الشریعه، ص48.</ref>
* لزوم پرداختن به عبادت و غنیمت شمردن اوقات <ref>الکافی، ج2، ص86-87</ref>
*نماز در مسجدالحرام و مسجدالنبی، که نماز در اولی یکصد هزار و در دومی ده هزار پاداش دارد، <ref>الکافی، ج4، ص586</ref>
* شرکت در نماز جماعت غیر شیعه <ref>الکافی، ج2، ص635</ref>
*لزوم پرداختن به عبادت و غنیمت شمردن اوقات <ref>الکافی، ج2، ص86-87</ref>
* نظم صفوف <ref>بحار الانوار، ج83، ص18</ref>
*شرکت در نماز جماعت غیر شیعه <ref>الکافی، ج2، ص635</ref>
* رو به قبله نشستن - به تأسی از رسول خدا(ص) <ref>مکارم الاخلاق، ص26</ref>
*نظم صفوف <ref>بحار الانوار، ج83، ص18</ref>
* خودداری از اسراف <ref>بحار الانوار، ج72، ص303</ref>
*رو به قبله نشستن - به تأسی از رسول خدا(ص) <ref>مکارم الاخلاق، ص26</ref>
* پرهیز از پرخوری و خواب زیاد <ref>وسائل الشیعه، ج24، ص242</ref>
*خودداری از اسراف <ref>بحار الانوار، ج72، ص303</ref>
* رعایت نکات بهداشتی مانند شستن دست‌ها، پیش و پس از صرف غذا <ref>فروع الکافی، ج6، ص290</ref>
*پرهیز از پرخوری و خواب زیاد <ref>وسائل الشیعه، ج24، ص242</ref>
* مسواک زدن که امام آن را از اخلاق انبیا برشمرده است <ref>بحار الانوار، ج73، ص131</ref>
*رعایت نکات بهداشتی مانند شستن دست‌ها، پیش و پس از صرف غذا <ref>فروع الکافی، ج6، ص290</ref>
* تکرار کردن لبیک، با صدای بلند، برای مردان، پس از احرام در مسجد شجره، هنگام سوار شدن یا پیاده شدن از مرکب، در سرازیری و بلندی، برخورد با سواره، هنگام سحر و قطع لبیک با دیدن خانه خدا <ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص182-184، 467</ref>
*مسواک زدن که امام آن را از اخلاق انبیا برشمرده است <ref>بحار الانوار، ج73، ص131</ref>
*تکرار کردن لبیک، با صدای بلند، برای مردان، پس از احرام در مسجد شجره، هنگام سوار شدن یا پیاده شدن از مرکب، در سرازیری و بلندی، برخورد با سواره، هنگام سحر و قطع لبیک با دیدن خانه خدا <ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص182-184، 467</ref>


===آداب حضور در حرمین===
===آداب حضور در حرمین===
* انجام غسل هنگام ورود به مکه و در صورت عدم موفقیت، انجام آن، هنگام ورود به حرم<ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص56-57</ref>
 
* تواضع در هنگام ورود به حرم <ref>مصباح المتهجد، ص679؛ السرائر، ج1، ص570.</ref>
*انجام غسل هنگام ورود به مکه و در صورت عدم موفقیت، انجام آن، هنگام ورود به حرم<ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص56-57</ref>
* ورود به مسجدالحرام از باب بنی‌شیبه که محل دفن شدن بت بنی‌شیبه، در فتح مکه (سال هشتم هجرت)، به دست امام علی(ع) است ا<ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص67</ref>
*تواضع در هنگام ورود به حرم <ref>مصباح المتهجد، ص679؛ السرائر، ج1، ص570.</ref>
* حرکت با پای برهنه، داشتن خشوع و خضوع <ref>الکافی، ج4، ص401-402</ref>
*ورود به مسجدالحرام از باب بنی‌شیبه که محل دفن شدن بت بنی‌شیبه، در فتح مکه (سال هشتم هجرت)، به دست امام علی(ع) است ا<ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص67</ref>
* طواف نکردن در حال خستگی، حرکت آرام و معتدل در طواف برای آزار ندیدن دیگر طواف‌کنندگان ا<ref>لحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص191، 193.</ref>
*حرکت با پای برهنه، داشتن خشوع و خضوع <ref>الکافی، ج4، ص401-402</ref>
* خودداری از طواف مستحبی و فرصت دادن به کسانی که طواف واجب انجام می‌دهند،
*طواف نکردن در حال خستگی، حرکت آرام و معتدل در طواف برای آزار ندیدن دیگر طواف‌کنندگان ا<ref>لحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص191، 193.</ref>
* فرستادن تکبیر و صلوات هنگام ازدحام برای استلام حجرالاسود و عدم استلام آن،و استلام آن هنگام خلوتی. ا<ref>لکافی، ج4، ص405، 407، 412</ref>
*خودداری از طواف مستحبی و فرصت دادن به کسانی که طواف واجب انجام می‌دهند،
* نماز و دعا خواندن بسیار در مسجدالحرام <ref>الکافی، ج4، ص527</ref>
*فرستادن تکبیر و صلوات هنگام ازدحام برای استلام حجرالاسود و عدم استلام آن،و استلام آن هنگام خلوتی. ا<ref>لکافی، ج4، ص405، 407، 412</ref>
* منع از «اِحتباء» (نشستن بر نشیمنگاه خود با حلقه زدن دست‌ها گرد زانو) منع فرموده است. <ref>الکافی، ج2، ص663</ref>
*نماز و دعا خواندن بسیار در مسجدالحرام <ref>الکافی، ج4، ص527</ref>
* آرامش و وقار و نگاه به کعبه در بالای صفا، حمد و ثنای الهی و یادآوری نعمت‌های الهی، ادعیه و اذکاری را، از جمله گفتن هفت مرتبه «اللهُ اکبَر»، «الحُمْدُ للهِ»، و «لا إِلهَ إِلَّا اللهُ» و سه مرتبه «لا الهَ الّا اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریک لَهُ، لَهُ المُلک وَ لَهُ الحَمْدُ، یحْیی ویمیتُ وَ هُوَ حَی لا یمُوتُ وَ هُوَ عَلی کلِّ شَیء قدِیر» سفارش کرده‌اند. <ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص205 از آن حضرت خواندن دعایی خاص در عرفات نقل شده است. اقبال الاعمال، ج2، ص73</ref>
*منع از «اِحتباء» (نشستن بر نشیمنگاه خود با حلقه زدن دست‌ها گرد زانو) منع فرموده است. <ref>الکافی، ج2، ص663</ref>
* ترک مکه پس از انجام مناسک و بازگشت نزد خانواده<ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص267.</ref> <ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص525 </ref>
*آرامش و وقار و نگاه به کعبه در بالای صفا، حمد و ثنای الهی و یادآوری نعمت‌های الهی، ادعیه و اذکاری را، از جمله گفتن هفت مرتبه «اللهُ اکبَر»، «الحُمْدُ للهِ»، و «لا إِلهَ إِلَّا اللهُ» و سه مرتبه «لا الهَ الّا اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریک لَهُ، لَهُ المُلک وَ لَهُ الحَمْدُ، یحْیی ویمیتُ وَ هُوَ حَی لا یمُوتُ وَ هُوَ عَلی کلِّ شَیء قدِیر» سفارش کرده‌اند. <ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص205 از آن حضرت خواندن دعایی خاص در عرفات نقل شده است. اقبال الاعمال، ج2، ص73</ref>
* صدقه دادن در هنگام ترک مکه <ref>الکافی، ج4، ص530</ref>
*ترک مکه پس از انجام مناسک و بازگشت نزد خانواده<ref>الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص267.</ref> <ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص525 </ref>
* وداع کعبه با طواف، و در صورت امکان استلام حجرالاسود در هر شوط، و نیز استلام رکن یمانی<ref>الکافی، ج4، ص531</ref>
*صدقه دادن در هنگام ترک مکه <ref>الکافی، ج4، ص530</ref>
* شریک کردن دیگران در حج <ref>الکافی، ج4، ص316؛ وسائل الشیعه، ج8، ص143</ref>
*وداع کعبه با طواف، و در صورت امکان استلام حجرالاسود در هر شوط، و نیز استلام رکن یمانی<ref>الکافی، ج4، ص531</ref>
* زیارت رسول الله و حرم معصومین در مدینه پس از انجام حج <ref>علل الشرائع، ج2، ص459</ref> <ref>الکافی، ج4، ص548</ref>.</ref>
*شریک کردن دیگران در حج <ref>الکافی، ج4، ص316؛ وسائل الشیعه، ج8، ص143</ref>
* تهیه سوغات سفر حج <ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص225.</ref> <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص459 </ref>
*زیارت رسول الله و حرم معصومین در مدینه پس از انجام حج <ref>علل الشرائع، ج2، ص459</ref> <ref>الکافی، ج4، ص548</ref>.<nowiki></ref></nowiki>
* امام خوشامدگویی به حاجی و مصافحه با او را مانند کسی دانسته که حجرالاسود را لمس کرده باشد. <ref>ثواب الاعمال، ص50.</ref>
*تهیه سوغات سفر حج <ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص225.</ref> <ref>وسائل الشیعه، ج11، ص459 </ref>
*امام خوشامدگویی به حاجی و مصافحه با او را مانند کسی دانسته که حجرالاسود را لمس کرده باشد. <ref>ثواب الاعمال، ص50.</ref>


امام صادق(ع) انجام عمره در هر یک از ماه‌های سال را روا، اما عمره رجبیه را برتر می‌دانست. <ref>الکافی، ج4، ص536؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص453</ref> در نقلی آن حضرت، برای انجام عمره، منتظر بیست سوم رمضان می‌شد، آن‌گاه احرام بسته و مشغول مناسک می‌شد. <ref>الکافی، ج4، ص536</ref> بنا به روایتی از آن امام، انجام عمره در این ماه معادل یک حج است. <ref>الکافی، ج4، ص548</ref> امام صادق(ع) مقصود از آیه (وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ) را انجام آن‌ها و پرهیز از هر چیزی که محرم در این دو از آن پرهیز می‌کند، تفسیر کرد. <ref>الکافی، ج4، ص264</ref>
امام صادق(ع) انجام عمره در هر یک از ماه‌های سال را روا، اما عمره رجبیه را برتر می‌دانست. <ref>الکافی، ج4، ص536؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص453</ref> در نقلی آن حضرت، برای انجام عمره، منتظر بیست سوم رمضان می‌شد، آن‌گاه احرام بسته و مشغول مناسک می‌شد. <ref>الکافی، ج4، ص536</ref> بنا به روایتی از آن امام، انجام عمره در این ماه معادل یک حج است. <ref>الکافی، ج4، ص548</ref> امام صادق(ع) مقصود از آیه (وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ) را انجام آن‌ها و پرهیز از هر چیزی که محرم در این دو از آن پرهیز می‌کند، تفسیر کرد. <ref>الکافی، ج4، ص264</ref>