۵٬۱۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
Z mohammad (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==رقابت با اخشیدیان برای نفوذ در حرمین== | ==رقابت با اخشیدیان برای نفوذ در حرمین== | ||
آل بویه پس از تسلط بر بغداد در سال 334ه. ق، با اخشیدیان (323-358ه. ق) به‌عنوان فرمان‌روایان مصر، در راستای نفوذ در [[حرمین]] و خوانده شدن خطبه به نامشان رقابت داشتند. معزالدوله بویهی در سال 342ه. ق، کاروان حاجیان عراق را با دو [[امیرالحاج]] از [[علویان]] به نام‌های ابوالحسن محمد بن عبدالله و ابوعبدالله احمد بن عمر بن یحیی، به [[مکه]] گسیل داشت. آنها در مکه با سپاهیان ابن اخشید که برای دفاع از موقعیت وی به همراه کاروان حاجیان مصر آمده بودند، درگیر شدند و توانستند با غلبه بر آنها به نام معزالدوله خطبه بخوانند. <ref>الکامل، ج٨، ص5٠6؛ اتحاف الوری، ج٢، ص٣٩٨.</ref> در سال 343ه. ق نیز میان کاروان اعزامی معزالدوله و مصریان درگیری رخ داد. این‌بار نیز مصریان مغلوب شدند و در کنار نام خلیفه به نام امرای آل بویه یعنی رکن‌الدوله، معزالدوله و عزالدوله و سپس اخشید خطبه خوانده شد. <ref>الکامل، ج٨، ص5٠٩.</ref> | آل بویه پس از تسلط بر بغداد در سال 334ه. ق، با اخشیدیان (323-358ه. ق) به‌عنوان فرمان‌روایان مصر، در راستای نفوذ در [[حرمین]] و خوانده شدن خطبه به نامشان رقابت داشتند. معزالدوله بویهی در سال 342ه. ق، کاروان حاجیان عراق را با دو [[امیرالحاج]] از [[علویان]] به نام‌های ابوالحسن محمد بن عبدالله و ابوعبدالله احمد بن عمر بن یحیی، به [[مکه]] گسیل داشت. آنها در مکه با سپاهیان ابن اخشید که برای دفاع از موقعیت وی به همراه کاروان حاجیان مصر آمده بودند، درگیر شدند و توانستند با غلبه بر آنها به نام معزالدوله خطبه بخوانند.<ref>الکامل، ج٨، ص5٠6؛ اتحاف الوری، ج٢، ص٣٩٨.</ref> در سال 343ه. ق نیز میان کاروان اعزامی معزالدوله و مصریان درگیری رخ داد. این‌بار نیز مصریان مغلوب شدند و در کنار نام خلیفه به نام امرای آل بویه یعنی رکن‌الدوله، معزالدوله و عزالدوله و سپس اخشید خطبه خوانده شد.<ref>الکامل، ج٨، ص5٠٩.</ref> | ||
==رقابت با فاطمیان برای نفوذ در حرمین== | ==رقابت با فاطمیان برای نفوذ در حرمین== | ||
پس از سقوط اخشیدیان، فاطمیان (سال 358ه. ق) در مصر، سرسخت‌ترین رقیب آل بویه و عباسیان در حرمین، در طول سده چهارم و پنجم ه. ق بودند. <ref>ر. ک: رقابت عباسیان و فاطمیان، ص١4 به بعد.</ref> فاطمیان که درصدد نابودی دستگاه خلافت عباسی بودند، تلاش داشتند با نفوذ و اثرگذاری بیشتر در تحولات [[حجاز]] و [[حرمین شریفین]]، مشروعیت و اعتبار لازم را کسب کنند. نزدیکی جغرافیایی مصر به حجاز از یک‌طرف و تامین بخش عمده نیازهای عمومی دو شهر مقدس [[مکه]] و [[مدینه]] از طرف دیگر، فرصت و بستر مناسبی را برای تسلط آنان بر حرمین فراهم ساخته بود. | پس از سقوط اخشیدیان، فاطمیان (سال 358ه. ق) در مصر، سرسخت‌ترین رقیب آل بویه و عباسیان در حرمین، در طول سده چهارم و پنجم ه. ق بودند.<ref>ر. ک: رقابت عباسیان و فاطمیان، ص١4 به بعد.</ref> فاطمیان که درصدد نابودی دستگاه خلافت عباسی بودند، تلاش داشتند با نفوذ و اثرگذاری بیشتر در تحولات [[حجاز]] و [[حرمین شریفین]]، مشروعیت و اعتبار لازم را کسب کنند. نزدیکی جغرافیایی مصر به حجاز از یک‌طرف و تامین بخش عمده نیازهای عمومی دو شهر مقدس [[مکه]] و [[مدینه]] از طرف دیگر، فرصت و بستر مناسبی را برای تسلط آنان بر حرمین فراهم ساخته بود. | ||
از این‌رو، آل بویه ناچار بودند برای کاستن از نفوذ فاطمیان در حرمین و نیز کسب اعتبار، به نمایندگی از دستگاه خلافت، با فاطمیان مبارزه کنند. رقابت این دولت‌ها تاثیر خود را در خطبه خواندن و دعا برای خلیفه و سلطان در [[مسجدالحرام]] می‌گذاشت که به تناوب میان آنان دست به‌دست می‌گشت. حتی گاهی برای امرِ خطبه‌خوانی، بین دو گروه، جنگ شدیدی در مراسم حج درمی‌گرفت که در برخی موارد، آل بویه، موفق‌تر از فاطمیان مصر عمل می‌کردند.<ref>الکامل فی التاریخ، ج٨، ص5٠6.</ref> | از این‌رو، آل بویه ناچار بودند برای کاستن از نفوذ فاطمیان در حرمین و نیز کسب اعتبار، به نمایندگی از دستگاه خلافت، با فاطمیان مبارزه کنند. رقابت این دولت‌ها تاثیر خود را در خطبه خواندن و دعا برای خلیفه و سلطان در [[مسجدالحرام]] می‌گذاشت که به تناوب میان آنان دست به‌دست می‌گشت. حتی گاهی برای امرِ خطبه‌خوانی، بین دو گروه، جنگ شدیدی در مراسم حج درمی‌گرفت که در برخی موارد، آل بویه، موفق‌تر از فاطمیان مصر عمل می‌کردند.<ref>الکامل فی التاریخ، ج٨، ص5٠6.</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
لغو عوارضی که به‌عنوان راهداری از حاجیان عراق گرفته می‌شد؛ | لغو عوارضی که به‌عنوان راهداری از حاجیان عراق گرفته می‌شد؛ | ||
اصلاح راه عراق به [[مکه]] و اهتمام به [[راه حج]]؛ <ref>الملاحم الجغرافیه لدروب الحجیج، ص١٨-١٩.</ref> | اصلاح راه عراق به [[مکه]] و اهتمام به [[راه حج]]؛<ref>الملاحم الجغرافیه لدروب الحجیج، ص١٨-١٩.</ref> | ||
توزیع مبالغ فراوان میان خاندان‌های بانفوذ مکه و مجاوران خانه خدا؛ <ref>تجارب الامم، ج٢، ص٣6٩؛ الکامل فی التاریخ، ج٨، ص٧٠4؛ نهایة الارب، ٢6، ص٢١٨.</ref> | توزیع مبالغ فراوان میان خاندان‌های بانفوذ مکه و مجاوران خانه خدا؛<ref>تجارب الامم، ج٢، ص٣6٩؛ الکامل فی التاریخ، ج٨، ص٧٠4؛ نهایة الارب، ٢6، ص٢١٨.</ref> | ||
===بازسازی و ارسال جامه کعبه=== | ===بازسازی و ارسال جامه کعبه=== | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
===حصار کشیدن دور مدینه=== | ===حصار کشیدن دور مدینه=== | ||
برخی، عضدالدوله را نخستین کسی دانسته‌اند که به دور [[شهر مدینه]] حصار کشید. <ref>تحفة الازهار، ج٢، ص٣6٧.</ref> این اقدامات در پی ناکامی عضد الدوله در حذف نام رقیب خود، خلیفه فاطمی از خطبه در [[حرمین]] انجام شد؛ | برخی، عضدالدوله را نخستین کسی دانسته‌اند که به دور [[شهر مدینه]] حصار کشید.<ref>تحفة الازهار، ج٢، ص٣6٧.</ref> این اقدامات در پی ناکامی عضد الدوله در حذف نام رقیب خود، خلیفه فاطمی از خطبه در [[حرمین]] انجام شد؛ | ||
===کشتن برخی سران قبیله بنوشیبان=== | ===کشتن برخی سران قبیله بنوشیبان=== | ||
[[قبیله بنوشیبان]] به کاروان حج عراقیان در مسیر راه جبل حمله می‌کردند. از این‌رو، عضدالدوله با تشکیل سپاهی بزرگ، عملیاتی بر ضد آنان ترتیب داد که منجر به کشته شدن برخی سران بنوشیبان شد و بدین‌ترتیب، بغداد و سرزمین عراق از دست آنان آسایش یافت. <ref>تجارب الامم، ج٢، ص٣٩٨.</ref> | [[قبیله بنوشیبان]] به کاروان حج عراقیان در مسیر راه جبل حمله می‌کردند. از این‌رو، عضدالدوله با تشکیل سپاهی بزرگ، عملیاتی بر ضد آنان ترتیب داد که منجر به کشته شدن برخی سران بنوشیبان شد و بدین‌ترتیب، بغداد و سرزمین عراق از دست آنان آسایش یافت.<ref>تجارب الامم، ج٢، ص٣٩٨.</ref> | ||
==اقدامات بدر بن حسنویه برای حجاج== | ==اقدامات بدر بن حسنویه برای حجاج== | ||
[[بدر بن حسنویه]] در دوره آل بویه که بر بخش جبال ایران حاکم بود، با دادن مالیات راه به اعراب و قبایل میان راه، امنیت حج‌گزاران را فراهم می‌ساخت. وی در سال 386ه. ق که ابوعبدالله بن عبید علوی، [[امیر الحاج]] بود، پنج هزار دینار با بزرگان کاروان حج خراسان فرستاد تا در عوض مالیاتی که در مسیر حج از حجاج می‌گرفتند، پرداخت شود و این‌کار هر ساله رسم شد و بعدها به نه هزار دینار افزایش یافت. <ref>تجارب الامم، ج٧، ص٣٣٩.</ref> [[ابن اثیر]] نیز درباره اقدام بدر بن حسنویه در سال ٣٨٨ه. ق چنین نوشته است: | [[بدر بن حسنویه]] در دوره آل بویه که بر بخش جبال ایران حاکم بود، با دادن مالیات راه به اعراب و قبایل میان راه، امنیت حج‌گزاران را فراهم می‌ساخت. وی در سال 386ه. ق که ابوعبدالله بن عبید علوی، [[امیر الحاج]] بود، پنج هزار دینار با بزرگان کاروان حج خراسان فرستاد تا در عوض مالیاتی که در مسیر حج از حجاج می‌گرفتند، پرداخت شود و این‌کار هر ساله رسم شد و بعدها به نه هزار دینار افزایش یافت.<ref>تجارب الامم، ج٧، ص٣٣٩.</ref> [[ابن اثیر]] نیز درباره اقدام بدر بن حسنویه در سال ٣٨٨ه. ق چنین نوشته است: | ||
در این سال، کار بدر بن حسنویه شأن و منزلتی بزرگ یافت و از دیوان خلیفه ملقب به لقب ناصرالدین و الدوله گردید. نسبت به حرمین ([[مکه]] و [[مدینه]]) بسیار صدقات ببخشید و خرج بسیار در مورد اعرابی که در راه مکه بودند، می‌کرد که حجاج از آزار آنها ایمنی داشته و دست از آزار آنان بکشند و یارانش را از تباهی و فساد نهی و منع کرد و راهزنی آنان موقوف داشت، مقامش بزرگ و نامش شهره شد.<ref>الکامل، ترجمه، ج٢١، ص٢5٧.</ref> | در این سال، کار بدر بن حسنویه شأن و منزلتی بزرگ یافت و از دیوان خلیفه ملقب به لقب ناصرالدین و الدوله گردید. نسبت به حرمین ([[مکه]] و [[مدینه]]) بسیار صدقات ببخشید و خرج بسیار در مورد اعرابی که در راه مکه بودند، می‌کرد که حجاج از آزار آنها ایمنی داشته و دست از آزار آنان بکشند و یارانش را از تباهی و فساد نهی و منع کرد و راهزنی آنان موقوف داشت، مقامش بزرگ و نامش شهره شد.<ref>الکامل، ترجمه، ج٢١، ص٢5٧.</ref> | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
[[ملک رحیم]] ابونصر خسرو فیروز بن ابوکالیجار مرزبان (44٠ - 44٧ه. ق). | [[ملک رحیم]] ابونصر خسرو فیروز بن ابوکالیجار مرزبان (44٠ - 44٧ه. ق). | ||
گفتنی است شعبه‌ای از دیالمه عراق یعنی معزالدوله و جانشینانش بر سرزمین‌های عراق عرب و خوزستان و کرمان حکومت می‌کردند. بعد از مرگ معزالدوله در سال 356 هجری، پسرش، عزالدوله بختیار، جانشین پدر شد. وی در سال 367 هجری از عضد الدوله شکست خورد و متصرفاتش ضمیمه قلمرو عضدالدوله گردید. جانشینان عضد الدوله تا سال 44٨ هجری بر سر تصرف سرزمین‌های یادشده، همیشه با یکدیگر اختلاف و درگیری داشتند. <ref>تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای جهان، ص٢4١.</ref> | گفتنی است شعبه‌ای از دیالمه عراق یعنی معزالدوله و جانشینانش بر سرزمین‌های عراق عرب و خوزستان و کرمان حکومت می‌کردند. بعد از مرگ معزالدوله در سال 356 هجری، پسرش، عزالدوله بختیار، جانشین پدر شد. وی در سال 367 هجری از عضد الدوله شکست خورد و متصرفاتش ضمیمه قلمرو عضدالدوله گردید. جانشینان عضد الدوله تا سال 44٨ هجری بر سر تصرف سرزمین‌های یادشده، همیشه با یکدیگر اختلاف و درگیری داشتند.<ref>تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای جهان، ص٢4١.</ref> | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||