←مسجد الحرام
(←عرفات) |
|||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
====مسجد الحرام==== | ====مسجد الحرام==== | ||
{{اصلی|سقاخانه عباس}}در كتاب | {{اصلی|سقاخانه عباس}}به گفته ابراهيم رفعت پاشا، در كتاب مرآة الحرمين، در سمت شرقىِ كعبه و جنوب زمزم، حجرۀ بزرگى به نام سقاخانۀ عباس وجود داشت که دارای دریچه‌هایی در چهار طرف بود. گفته شده عباس بن عبدالمطلب در اين جايگاه حاجيان را سيراب مى‌كرد. فاصلۀ ميان اين سقاخانه تا حجرالأسود را هشتاد ذراع آهنى{{یادداشت|ذراع آهنى، معادل ۵۶١٧ سانتيمتر است.}} دانسته‌اند. <ref>کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۸۸ و ۱۸۹.</ref> | ||
سقاخانۀ | تا سال ١٣٣٢ق، ساختمان مربعى، بر دهانه چاه زمزم پا برجا بود و دَرِ گنبد زمزم در سمت شرقى اين اتاق قرار داشت. همچنين در سمت جنوبى آن طاقى بود به همراه پنجره‌اى كه در اين نقطه نیز سقاخانه‌اى قرار داشت و مردم از آن استفاده مى‌كردند. | ||
در سال ١٣۴۶ق. به دستور عبدالعزيز بن عبدالرحمن آل سعود، دو سقاخانۀ ديگر در ضلع شمالى و جنوبى خانه زمزم ساخته شد که از ساختمان‌های پیشین زیباتر بود. | |||
در آغاز توسعه مسجدالحرام، در سال ١٣٨٢ق، همه ساختمانهاى ياد شده از ميان برداشته شد و امروزه (۱۳۸۷ش)، در محل چاه زمزم كه در امتداد ركن حجرالأسود مى‌باشد، تنها سنگى دايره‌اى به قطر دو متر و نيم، بر روى دهانۀ چاه و در كف مسجدالحرام قرار داده شده است.<ref>کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۹۲.</ref> | |||
====عرفات==== | ====عرفات==== | ||
| خط ۱۷: | خط ۲۱: | ||
====حرم امام حسین(ع)==== | ====حرم امام حسین(ع)==== | ||
نخستین سقاخانه [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، توسط احمد شکری یکی از نوادگان محمد نجبیب پاشا عثمانی، در سمت شرقی صحن ساخته شد. وی افزون بر آب آشامیدنی، مقدار زيادى شكر نيز برای مصرف زائران در سقاخانه خود مى‌ريخت. در سال ١٢٨٢ق. مادر سلطان عبد المجيد عثمانى، دستور داد سقاخانه ديگرى در سمت جنوب‌شرقى صحن ساخته شود. حاج حبيب حافظ، جد خاندان آل حافظ، سقاخانه ديگرى روبه‌روی سقاخانه پیش‌گفته ساخت. در سال ١٣٢٢ق. سقاخانه‌اى در ورودی باب القبله ساخته شد. | نخستین سقاخانه [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، توسط احمد شکری یکی از نوادگان محمد نجبیب پاشا عثمانی، در سمت شرقی صحن ساخته شد. وی افزون بر آب آشامیدنی، مقدار زيادى شكر نيز برای مصرف زائران در سقاخانه خود مى‌ريخت. در سال ١٢٨٢ق. مادر سلطان عبد المجيد عثمانى، دستور داد سقاخانه ديگرى در سمت جنوب‌شرقى صحن ساخته شود. حاج حبيب حافظ، جد خاندان آل حافظ، سقاخانه ديگرى روبه‌روی سقاخانه پیش‌گفته ساخت. در سال ١٣٢٢ق. سقاخانه‌اى در ورودی باب القبله ساخته شد. همه این سقاخانه‌ها در سال ١٣۶٣ق. در اثر توسعه و بازسازى حرم، ويران شدند.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۱۸۱-۱۸۳؛ راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۰۷.</ref> | ||
====حرم حضرت عباس(ع)==== | ====حرم حضرت عباس(ع)==== | ||
به باور برخی، درگذشته دو سقاخانه در [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] وجود داشته است. اولى در زاويه شرقى صحن و در مقابل [[مقبره راجه]] قرار داشته و توسط جمعيت «بهره» (فرقه [[اسماعيليه]]) بنا شده بود و كنار آن دو نخل خرما و يك درخت سدر قرار داشت. دومى درگوشه غربى صحن، نزديك باب السوق بنا شده بود و در كنار آن دو نخل خرما قرار داشت. اين سقاخانه‌ها ويران شده و امروزه اثرى از آن‌ها و درختان نخل كنار آن‌ها نیست.<ref>راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۳۵.</ref> برخی، از سقاخانه‌ای دیگر در صحن کوچک حرم حضرت عباس(ع) خبر داده‌اند. به گفته آن‌ها، در گذشته، صحن كوچكى به شكل مربع، كنار باب القبله، وجود داشت كه در شرق آن، يك حجره و يك سقاخانه قرار داشت. هنگام ساخت خيابانى كه آستان حضرت عباس(ع) را در برگرفته است، نيمى از اين صحن، خراب شد و باقى‌مانده آن نيز بعدها در گنجينه آستان، ادغام شد. اين محل، زمانى مسجد و رواق بود و بعدها در سال ١٣٨٣ق. (١٩۶٣م)، [[كتابخانه آستان حضرت عباس(ع)]] نام گرفت.<ref>زیارتگاه‌های عراق'''،''' ص۲۲۸.</ref> | به باور برخی، درگذشته دو سقاخانه در [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] وجود داشته است. اولى در زاويه شرقى صحن و در مقابل [[مقبره راجه]] قرار داشته و توسط جمعيت «بهره» (فرقه [[اسماعيليه]]) بنا شده بود و كنار آن دو نخل خرما و يك درخت سدر قرار داشت. دومى درگوشه غربى صحن، نزديك باب السوق بنا شده بود و در كنار آن دو نخل خرما قرار داشت. اين سقاخانه‌ها ويران شده و امروزه اثرى از آن‌ها و درختان نخل كنار آن‌ها نیست.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۳۱۷؛ راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۳۵.</ref> برخی، از سقاخانه‌ای دیگر در صحن کوچک حرم حضرت عباس(ع) خبر داده‌اند. به گفته آن‌ها، در گذشته، صحن كوچكى به شكل مربع، كنار باب القبله، وجود داشت كه در شرق آن، يك حجره و يك سقاخانه قرار داشت. هنگام ساخت خيابانى كه آستان حضرت عباس(ع) را در برگرفته است، نيمى از اين صحن، خراب شد و باقى‌مانده آن نيز بعدها در گنجينه آستان، ادغام شد. اين محل، زمانى مسجد و رواق بود و بعدها در سال ١٣٨٣ق. (١٩۶٣م)، [[كتابخانه آستان حضرت عباس(ع)]] نام گرفت.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۳۰۳؛ زیارتگاه‌های عراق'''،''' ص۲۲۸.</ref> | ||
====حرم امام رضا(ع)==== | ====حرم امام رضا(ع)==== | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۴: | ||
'''زیارتگاه‌های عراق، معرفی زیارتگاه های مشهور در کشور عراق'''، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه یار، نشر مشعر، تهران، ۱۳۹۵ش. | '''زیارتگاه‌های عراق، معرفی زیارتگاه های مشهور در کشور عراق'''، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه یار، نشر مشعر، تهران، ۱۳۹۵ش. | ||
'''کربلا و حرمهای مطهر'''، سلمان هادی طعمه، ترجمه حسین صابری، مشعر، تهران، ۱۳۸۸ش. | |||
'''کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ'''، محمدطاهر کردی، ترجمه هادی انصاری، مشعر، تهران، ۱۳۸۷ش. | |||
'''عرفات و بناهای آن در گذر تاریخ'''، احمد خامه‌یار، فصلنامه علمی ـ ترویجی میقات حج، شماره ۱۰۴، تابستان ۱۳۹۷ش، ص۱۱۱-۱۳۴. | '''عرفات و بناهای آن در گذر تاریخ'''، احمد خامه‌یار، فصلنامه علمی ـ ترویجی میقات حج، شماره ۱۰۴، تابستان ۱۳۹۷ش، ص۱۱۱-۱۳۴. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||