سقاخانه: تفاوت میان نسخه‌ها
←معرفی
(←معرفی) |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
[[پرونده: | [[پرونده:سقاخانه۱.jpeg|بندانگشتی|تصویر یک سقاخانه در [[ايران|ایران]]، که کاربری [[زیارت|زیارتی]] نیز یافته است.]] | ||
'''سقاخانه'''، جايى است كه در آن براى تشنگان، آب ذخيره مى‌كنند، يا به افراد آب داده مى‌شود. سقاخانه‌ها در گذشته، در بیشتر موارد، سقف و سايه‌بانى داشته و مردم آن را متبرك و مقدس می‌شمردند. در برخی از مکان‌های مقدس، سقاخانه ساخته شده و گاه مردم آن را متبرک دانسته‌اند. یکی از سقاخانه‌هایی که امروزه وجود دارد، سقاخانه اسماعیل طلایی در [[حرم امام رضا(ع)]] است. [[مسجدالحرام]]، [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] دارای سقاخانه‌های گوناگون بوده که همه آن‌ها از میان رفته است. در [[عرفات]] نیز سقاخانه‌ای بوده که بعدها، کاربری آن به زیارتگاه تغییر یافته است. | '''سقاخانه'''، جايى است كه در آن براى تشنگان، آب ذخيره مى‌كنند، يا به افراد آب داده مى‌شود. سقاخانه‌ها در گذشته، در بیشتر موارد، سقف و سايه‌بانى داشته و مردم آن را متبرك و مقدس می‌شمردند. در برخی از مکان‌های مقدس، سقاخانه ساخته شده و گاه مردم آن را متبرک دانسته‌اند. یکی از سقاخانه‌هایی که امروزه وجود دارد، سقاخانه اسماعیل طلایی در [[حرم امام رضا(ع)]] است. [[مسجدالحرام]]، [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] دارای سقاخانه‌های گوناگون بوده که همه آن‌ها از میان رفته است. در [[عرفات]] نیز سقاخانه‌ای بوده که بعدها، کاربری آن به زیارتگاه تغییر یافته است. | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
سقاخانه، جايى است كه در آن براى تشنگان، آب ذخيره مى‌كنند، يا به افراد آب داده مى‌شود. در گذشته، براى سيراب كردن عزاداران، مكان‌هايى اختصاص مى‌يافت كه عزاداران در ايام عاشورا و روزهاى گرم، از آب خنك آن بنوشند. سنگاب‌خانه نيز، محلى بوده كه ظرف‌هاى بزرگ مخصوص نوشيدن آب سرد، در ايام عزادارى در آن قرار می‌گرفت. سقاخانه در بیشتر موارد، سقف و سايه‌بانى داشته و مردم آن را [[تبرک|متبرك]] و مقدس می‌شمردند و چون كارى نيك و خداپسندانه بود، نزد مردم احترام داشت و براى تأمين آب خنك آن، نذر مى‌كردند. سقاخانه در برخی موارد، محل نذر و نياز و دعا و حاجت خواستن نیز بود. سقاخانه‌ها را [[شیعه|شيعيان]] به ياد شهادت [[امام حسين(ع)]] و براى رسیدن به ثواب بنا مى‌كردند و بیشر، ديوارهاى آن آراسته به كاشى و مزين به تمثالی از حضرت عباس(ع) بود كه بر كاشى‌هاى ديوار سقاخانه نقش مى‌بست. بیشتر، در زير سقاخانه‌ها، آب‌انبارى وجود داشت كه آب سقاخانه را تأمين مى‌كرد.<ref name=":0">حرم در واژه‌ها، ص۲۸.</ref> | سقاخانه، جايى است كه در آن براى تشنگان، آب ذخيره مى‌كنند، يا به افراد آب داده مى‌شود. در گذشته، براى سيراب كردن عزاداران، مكان‌هايى اختصاص مى‌يافت كه عزاداران در ايام عاشورا و روزهاى گرم، از آب خنك آن بنوشند. سنگاب‌خانه نيز، محلى بوده كه ظرف‌هاى بزرگ مخصوص نوشيدن آب سرد، در ايام عزادارى در آن قرار می‌گرفت. سقاخانه در بیشتر موارد، سقف و سايه‌بانى داشته و مردم آن را [[تبرک|متبرك]] و مقدس می‌شمردند و چون كارى نيك و خداپسندانه بود، نزد مردم احترام داشت و براى تأمين آب خنك آن، نذر مى‌كردند. سقاخانه در برخی موارد، محل نذر و نياز و دعا و حاجت خواستن نیز بود. سقاخانه‌ها را [[شیعه|شيعيان]] به ياد شهادت [[امام حسين(ع)]] و براى رسیدن به ثواب بنا مى‌كردند و بیشر، ديوارهاى آن آراسته به كاشى و مزين به تمثالی از حضرت عباس(ع) بود كه بر كاشى‌هاى ديوار سقاخانه نقش مى‌بست. بیشتر، در زير سقاخانه‌ها، آب‌انبارى وجود داشت كه آب سقاخانه را تأمين مى‌كرد.<ref name=":0">حرم در واژه‌ها، ص۲۸.</ref> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۳: | ||
====حرم امام حسین(ع)==== | ====حرم امام حسین(ع)==== | ||
[[پرونده:سقاخانه حرم امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|سقاخانه [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، که در گذشته تخریب شده است.]] | |||
نخستین سقاخانه [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، توسط احمد شکری یکی از نوادگان محمد نجبیب پاشا عثمانی، در سمت شرقی صحن ساخته شد. وی افزون بر آب آشامیدنی، مقدار زيادى شكر نيز برای مصرف زائران در سقاخانه خود مى‌ريخت. در سال ١٢٨٢ق. مادر سلطان عبد المجيد عثمانى، دستور داد سقاخانه ديگرى در سمت جنوب‌شرقى صحن ساخته شود. حاج حبيب حافظ، جد خاندان آل حافظ، سقاخانه ديگرى روبه‌روی سقاخانه پیش‌گفته ساخت. در سال ١٣٢٢ق. سقاخانه‌اى در ورودی باب القبله ساخته شد. همه این سقاخانه‌ها در سال ١٣۶٣ق. در اثر توسعه و بازسازى حرم، ويران شدند.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۱۸۱-۱۸۳؛ راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۰۷.</ref> | نخستین سقاخانه [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، توسط احمد شکری یکی از نوادگان محمد نجبیب پاشا عثمانی، در سمت شرقی صحن ساخته شد. وی افزون بر آب آشامیدنی، مقدار زيادى شكر نيز برای مصرف زائران در سقاخانه خود مى‌ريخت. در سال ١٢٨٢ق. مادر سلطان عبد المجيد عثمانى، دستور داد سقاخانه ديگرى در سمت جنوب‌شرقى صحن ساخته شود. حاج حبيب حافظ، جد خاندان آل حافظ، سقاخانه ديگرى روبه‌روی سقاخانه پیش‌گفته ساخت. در سال ١٣٢٢ق. سقاخانه‌اى در ورودی باب القبله ساخته شد. همه این سقاخانه‌ها در سال ١٣۶٣ق. در اثر توسعه و بازسازى حرم، ويران شدند.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۱۸۱-۱۸۳؛ راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۰۷.</ref> | ||
====حرم حضرت عباس(ع)==== | ====حرم حضرت عباس(ع)==== | ||
[[پرونده:سقاخانه | [[پرونده:سقاخانه اسماعیل طلایی.jpg|بندانگشتی|سقاخانه اسماعیل طلایی، در [[آستان مقدس امام رضا(ع)|حرم امام رضا(ع)]].]] | ||
به باور برخی، درگذشته دو سقاخانه در [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] وجود داشته است. اولى در زاويه شرقى صحن و در مقابل [[مقبره راجه]] قرار داشته و توسط جمعيت «بهره» (فرقه [[اسماعيليه]]) بنا شده بود و كنار آن دو نخل خرما و يك درخت سدر قرار داشت. دومى درگوشه غربى صحن، نزديك باب السوق بنا شده بود و در كنار آن دو نخل خرما قرار داشت. اين سقاخانه‌ها ويران شده و امروزه اثرى از آن‌ها و درختان نخل كنار آن‌ها نیست.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۳۱۷؛ راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۳۵.</ref> برخی، از سقاخانه‌ای دیگر در صحن کوچک حرم حضرت عباس(ع) خبر داده‌اند. به گفته آن‌ها، در گذشته، صحن كوچكى به شكل مربع، كنار باب القبله، وجود داشت كه در شرق آن، يك حجره و يك سقاخانه قرار داشت. هنگام ساخت خيابانى كه آستان حضرت عباس(ع) را در برگرفته است، نيمى از اين صحن، خراب شد و باقى‌مانده آن نيز بعدها در گنجينه آستان، ادغام شد. اين محل، زمانى مسجد و رواق بود و بعدها در سال ١٣٨٣ق. (١٩۶٣م)، [[كتابخانه آستان حضرت عباس(ع)]] نام گرفت.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۳۰۳؛ زیارتگاه‌های عراق'''،''' ص۲۲۸.</ref> | به باور برخی، درگذشته دو سقاخانه در [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] وجود داشته است. اولى در زاويه شرقى صحن و در مقابل [[مقبره راجه]] قرار داشته و توسط جمعيت «بهره» (فرقه [[اسماعيليه]]) بنا شده بود و كنار آن دو نخل خرما و يك درخت سدر قرار داشت. دومى درگوشه غربى صحن، نزديك باب السوق بنا شده بود و در كنار آن دو نخل خرما قرار داشت. اين سقاخانه‌ها ويران شده و امروزه اثرى از آن‌ها و درختان نخل كنار آن‌ها نیست.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۳۱۷؛ راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۳۵.</ref> برخی، از سقاخانه‌ای دیگر در صحن کوچک حرم حضرت عباس(ع) خبر داده‌اند. به گفته آن‌ها، در گذشته، صحن كوچكى به شكل مربع، كنار باب القبله، وجود داشت كه در شرق آن، يك حجره و يك سقاخانه قرار داشت. هنگام ساخت خيابانى كه آستان حضرت عباس(ع) را در برگرفته است، نيمى از اين صحن، خراب شد و باقى‌مانده آن نيز بعدها در گنجينه آستان، ادغام شد. اين محل، زمانى مسجد و رواق بود و بعدها در سال ١٣٨٣ق. (١٩۶٣م)، [[كتابخانه آستان حضرت عباس(ع)]] نام گرفت.<ref>کربلا و حرمهای مطهر، ص۳۰۳؛ زیارتگاه‌های عراق'''،''' ص۲۲۸.</ref> | ||