محمد بن علی النقی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
←درگذشت
(←درگذشت) |
(←درگذشت) |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
برخی، تبعید امام(ع) به سامراء را، سال ۲۴۳ قمری دانسته و برخی دیگر، این تاریخ را رد کرده‌اند.<ref>مروج الذهب، ج 2، ص 512- 513، تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 512- 513، سبط بن جوزى، تذكرة الخواص، ص 359 و مرآة الزمان، ج 9، ص 553، دائرة المعارف تشيع، ج 2، ص 370..</ref> | برخی، تبعید امام(ع) به سامراء را، سال ۲۴۳ قمری دانسته و برخی دیگر، این تاریخ را رد کرده‌اند.<ref>مروج الذهب، ج 2، ص 512- 513، تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 512- 513، سبط بن جوزى، تذكرة الخواص، ص 359 و مرآة الزمان، ج 9، ص 553، دائرة المعارف تشيع، ج 2، ص 370..</ref> | ||
== برادارن == | |||
سید محمد، دارای سه برادر و یک خواهر به شرح زیر بوده است: | |||
* [[امام حسن عسکری(ع)|حسن بن علی(ع)]]، امام یازدهم شیعیان و معروف به امام حسن عسکری(ع): وی در سال 232 قمری، در [[سامراء]] زاده شده و در ۲۲ سالگی به امامت رسید. مدت امامت وی نزدیک به شش سال بوده و در سال 260 قمری، در 29 سالگی به شهادت رسید.<ref>بحارالانوار، ج 50، ص 235، 239 و 325؛ ابنصباغ مالكى، الفصول المهمة، ص 290.</ref> | |||
* سید حسین: وی را عابد، زاهد، جلیل القدر و عظیم الشأن خوانده‌اند. به او و برادرش امام حسن عسکری(ع) سبطین می‌گفتند. سبب آن، شباهت آن دو، به دو سبط جدشان [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] بوده است. او به امامت امام حسن عسکری(ع) اعتراف داشته و بر پایه روایت ابوالطیب، صدای [[امام مهدی(ع)]] به صدای او شباهت داشته است. حسین، چهار فرزند به نام‌های جعفر، محمود، باقر و زین العابدین داشته که توسط [[بنی‌عباس|حکومت عباسی]] به شهادت رسیدند. مرقد سیدحسین، نزدیک قبر پدرش امام هادی(ع) و قبر برادرش امام حسن عسکری(ع) در [[سامراء]] است.<ref>منتهى الامال، ج 2، ص 687؛ محمدرسول دريائى، امام هادى و نهضت علويان، ص 57، به نقل از سيد عبدالوهاب بدوى، عمدة الطالب فى انساب آل ابىطالب، طبع هند.</ref> | |||
* جعفر کذّاب: وی ادعای امامت کرده و به حمایت از کسانی که توسط پدر و برادرش طرد شده بودند، از جمله فارس بن حاتم قزوینی پرداخت. به گفته برخی، او آشکارا مرتکب فسق، فجور و فساد شده است. جعفر تا پایان زندگی امام حسن عسکری(ع)، به فتنه‌انگیزی ادامه داد. در پاره‌ای از روایات امام هادی(ع)، از شیعیان خواسته از او دوری کرده و او را نسبت به خود مانند نسبت نمرود به [[حضرت نوح(ع)]] دانسته است. امام حسن عسکری(ع) نیز، به اصحاب خود هشدار داده، جعفر از رازهای آنها آگاه نشود. او خود و جعفر را مانند هابیل و قابیل دانسته است.{{یادداشت|هرگز مبادا که برادرم جعفر از رازهای شما مطلع گردد. مَثَل من و او چون هابیل و قابیل فرزندان آدم است. اگر جعفر بتواند، مرا به قتل می رساند، ولی خداوند بر امور خود غالب است.}}<ref>سيدهاشم بحرانى، مدينة معاجز الائمة الائنى عشر و دلائل الحجج على البشر، ج 8، ص 134 و 664؛ المجدى، ص 136؛ سيد حمالالدين احمد بن عنبه، الفصول الفخريه، ص 134؛ منتهى الامال، ج 2، ص 690.</ref> | |||
* خواهر او را، [[شیخ مفید]]، عایشه<ref>الارشاد، ج۲، ص۳۱۲.</ref> و ابن شهر آشوب، عِلِّیّه خوانده است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۴۰۲.</ref> | |||
== فرزندان == | |||
درباره تعداد فرزندان سیدمحمد بین نسب شناسان و محدثان اختلاف است. برخی عقیده دارند او تشکیل خانواده نداد؛ درحالی که امام هادی (ع) پس از رحلت وی توصیه کردند که بخشی از عایدات اراضی اطراف سامراء برای تأمین معاش خانواده و فرزندان او اختصاص یابد. برخی گفته اند سید محمد ازدواج کرده و دخترانی از وی باقی مانده است. در اصفهان، بقعه زیارتگاه امامزاده هارون ولایت وجود دارد که نسب وی را مورخان محلی به حضرت امامزاده سیدمحمد رسانده اند. در برخی منابع برای سیدمحمد نُه پسر شمرده اند که چهار نفر از آنان به منطقه آذربایجان و شمال غربی ایران رفتند و در خوی و سلماس اقامت گزیدند و همان جا توسط حاکمان منصوب از سوی عباسیان به شهادت رسیدند. پنج نفر دیگر هم در خطه فارس کشته شدند. مرحوم محدث قمی به نقل از «تحفة الازهار» و «زلال الانهار فی نسب ابناء الائمة الاطهار» نگاشته سیدضامن بن شدقم حسینی (متوفا 1090 ق) می نویسد: | |||
سیدشمس الدین محمد از اعقاب سیدمحمد مذکور است و نسبش به طریق ذیل به این امامزاده می رسد: محمد بن علی بن محمد بن حسین بن محمد بن علی بن محمد بن الامام الهادی (ع) که به میرسلطان بخاری موسوم است؛ زیرا ولادت و نشو و نمای وی در شهر بخارا، از توابع جمهوری ازبکستان انجام پذیرفته است و این شمس الدین محمد، سیدی با ورع، اهل عبادت و ذکر، صالح و وارسته بوده و با علمای بزرگ و فضلای نامدار مصاحب و معاشر بوده و از معارف و علوم آنان بهره گرفته است. او از بخارا متوجه مرکز حکومت دولت عثمانی (ترکیه کنونی) گردیده و در شهر بورسا اقامت گزید و کرامات بسیاری درباره او نقل گردیده است. او بعد از عمری با برکت و توأم با تزکیه و اخلاص، در همین ناحیه به سال 832 ق رحلت کرد و همان جا مدفون گردید و بقعه اش معروف و از کانون های مهم زیارتی دیار یاد شده به شمار می رود و اهالی آن منطقه و توابع، ضمن این که به زیارتش می روند، نذورات، هدایا و موقوفاتی برایش اختصاص می دهند. به گفته سیدحسن براقی، نسل سیدمحمد از طریق همین سیدشمس الدین محمد ادامه یافته است و اعقابش در نقاط گوناگون جهان اسلام انتشار یافته اند و از پسران اوست علاءالدین ابراهیم، پسرش علی و نواده اش یوسف که منتهی می گردند به سیدمحمد بعّاج. <sup><sup>[31]</sup></sup> | |||
سیدمحمد بعّاج نسبش این گونه به شمس الدین مورد اشاره می رسد: سیدمحمد، فرزند حمزه، فرزند یوسف، فرزند علاءالدین ابراهیم. علت نامیدن سیدمحمد به بعّاج این است که فرزند حاکم عثمانی به اختلالی در دستگاه گوارش مبتلا گردید و بر اثر این عارضه شکمش بسیار متورم گردید و با کرامت سیدمحمد مذکور او از این بیماری رهایی یافت. <sup><sup>[32]</sup></sup> | |||
عده ای از نسب شناسان ادعا کرده اند که آل نازوک از اعقاب جعفر کذاب اند؛ درحالی که اولاد جعفر به «اباکرین» مشهورند، اما ابن طقطقی موصلی (متوفا 709 ه) در کتاب خود، گفته است | |||
==جایگاه== | ==جایگاه== | ||
| خط ۵۲: | خط ۶۹: | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
وی در سال ۲۵۲ قمری، از [[مدینه]] به [[سامراء]] رفته و با پدرش، [[امام هادی(ع)]] دیدار کرد. امام(ع)، او را مسئول رسیدگی به زمین‌های وقفی اطراف سامراء کرد؛ از این رو، چند روزی به نظارت آن زمین‌ها پرداخته و عازم بازگشت به مدینه شد. به باور برخی، او توسط [[بنی‌عباس|عباسیان]]، زمانی که نظارتش بر زمین‌های وقفی تمام شده و عازم مدینه بود، مسموم شد و به سبب تأثیر زهر، دچار کسالت شدید شده و ناگزیر در حوالی «بلد» | وی در سال ۲۵۲ قمری، از [[مدینه]] به [[سامراء]] رفته و با پدرش، [[امام هادی(ع)]] دیدار کرد. امام(ع)، او را مسئول رسیدگی به زمین‌های وقفی اطراف سامراء کرد؛ از این رو، چند روزی به نظارت آن زمین‌ها پرداخته و عازم بازگشت به مدینه شد. به باور برخی، او توسط [[بنی‌عباس|عباسیان]]، زمانی که نظارتش بر زمین‌های وقفی تمام شده و عازم مدینه بود، مسموم شد و به سبب تأثیر زهر، دچار کسالت شدید شده و ناگزیر در حوالی «بلد» توقف نموده و سرانجام در اواخر [[ربیع الثانی]] 252 قمری، در 24 سالگی به شهادت رسید. سبب به شهادت رساندن او را این دانسته‌اند که به باور عمومی شیعیان، او جانشینِ امام بود و عباسیان تصور کردند وی برای جانشینی پدرش به سامراء آمده است. | ||
امام هادی(ع)، پس از غسل، کفن و نماز میت، او را دفن کرد و زمین‌های اطراف را وقف مزار او کرده، امور آنها را به دوست محمد سپرد تا درآمد آنها را خرج بنای ساختمان مرقد کرده و بخشی از آن برای تأمین معاش بازماندگان او (همسر و فرزندان) اختصاص یابد.<ref>اردوبادى، ابوجعفرمحمدبن الامام الهادى( ع) سبع الدجيل، ص 32- 33؛ سيدمحمدحسين حسينى جلالى، خاك پاكان، ص 165؛ نگين دجيل، ص 34 و 40.</ref> | امام هادی(ع)، پس از غسل، کفن و نماز میت، او را دفن کرد و زمین‌های اطراف را وقف مزار او کرده، امور آنها را به دوست محمد سپرد تا درآمد آنها را خرج بنای ساختمان مرقد کرده و بخشی از آن برای تأمین معاش بازماندگان او (همسر و فرزندان) اختصاص یابد.<ref>اردوبادى، ابوجعفرمحمدبن الامام الهادى( ع) سبع الدجيل، ص 32- 33؛ سيدمحمدحسين حسينى جلالى، خاك پاكان، ص 165؛ نگين دجيل، ص 34 و 40.</ref> | ||
| خط ۵۸: | خط ۷۵: | ||
==مزار== | ==مزار== | ||
{{اصلی|مزار امامزاده سیدمحمد(ع)}} | {{اصلی|مزار امامزاده سیدمحمد(ع)}} | ||
مزار محمد بن علی النقی(ع)، در<br /> | مزار محمد بن علی النقی(ع)، در شهر بلد، از توابع استان صلاح الدین، واقع در 80 کیلومتری [[بغداد]]، 40 کیلومتری جنوب [[سامراء]] و پنجاه کیلومتری مرکز بلد قدیمی قرار دارد.<ref>ستاره درخشان منطقه دجیل عراق، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۴، ص۱۱۹.</ref> | ||
نخستین قبر او، توسط پدرش [[امام هادی(ع)]] و نخستین بنا، در سال ۳۷۲ق. توسط [[عضدالدوله دیلمی]]، از فرمانروایان [[آل بویه]] ساخته شد. پس از آن، چندین بار بازسازی و تکمیل شد؛ برخی از آنها عبارتند از: در سال 914ق. توسط [[شاه اسماعیل صفوی]]؛ در سال 1198ق. توسط محمد رفیع خراسانی و به دستور امیر احمدخان دنبلی؛ در سال ۱۲۰۸ق. توسط زین العابدین سلماسی (م.۱۲۶۶ق)؛ بین سال‌های 1244 تا 1250ق. تخریب بنای فرسوده و ساخت آستان جدید توسط [[محمدصالح برغانی]]؛ افزودن دو حجره توسط [[میرزای شیرازی]]؛ افزودن دو رواق توسط سید آقاخان حسینی محلاتی؛ ایجاد چاه آب توسط فتحعلی سلطان آبادی (م.۱۳۷۷ق)؛ افزودن حجره‌هایی توسط هاشم بلدی (م.۱۳۰۵ق)؛ افزودن هشت حجره، کاشی‌کاری گنبد، نصب ضریحی از فولاد زرد، مفروش کردن صحن با سنگ مرمر و آینه‌کاری، در سال ۱۳۱۰ق. توسط [[میرزا حسین نوری]]؛ افزودن کفشداری توسط سید حسن سید هادی صدر (م.۱۳۵۵ق)؛ توسعه صحن و افزودن حجره‌ها توسط محمد عسکری تهرانی (م.۱۳۷۱ق). | |||
بنای کنونی آستان، در سال ۱۳۲۹ق. با هدایا و نذورات عموم شیعیان ساخته شده و پس از آن با تلاش افرادی مانند [[سید محسن حکیم]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]، آقا حسین طباطبایی و خلیل ابورسول بغدادی گسترش یافت. عمارت جدید آستان، دارای صحنی مربع شکل به مساحت ۶۰۰ متر مربع، گنبدی به ارتفاع 45 متر و محیط ۵۰ متر، [[گلدسته|مناره‌ای]] به ارتفاع 40 متر و ایوانی سرپوشیده می‌باشد. روی قبر، صندوقی نفیس و ضریحی نقره‌ای قرار گرفته است.<ref>شيخ ذبيحالله محلاتى، مأثر الكبرى فى تاريخ سامرا، ج 2، ص 299- 303؛ كليات مفاتيح الجنان، ص 912؛ اعيان الشيعه، ج 2، ص 37؛ سيدحسن امين، مراقد المعارف دائرة المعارف الاسلامية الشيعه، ج 10، ص 31؛ شيخ يوسف بحرانى، مشاهده العترة الطاهره، ص 57، دائرة المعارف تشيع، ج 1، ص 98؛ آقابزرگ تهران، الذريعه الى تصانيف الشيعه، ج 17، ص 289، ابوجعفرمحمدبن الامام على الهادى سبع الدجيل، ص 5351؛ ستاره درخشان منطقه دجیل عراق، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۴، ص۱۲۱.</ref> | |||
برخی از عالمان شیعه، با پای پیاده و تحمل دشواری‌ها به زیارت این آستان رفته‌اند، که برخی از آنها عبارتند از: [[میرزای شیرازی|میرزا محمدحسن شیرازی]]، [[میرزا حسین نوری]]، [[سید محمود شاهرودی]]، [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]، [[سید مهدی حسینی شیرازی]]، محمدعلی سُنقری کرمانشاهی، سید محمدحسن صدرالدین عاملی کاظمی، [[محمدعلی اردوبادی]]، [[عبدالحسین بغدادی]]، سید میرزاهادی خراسانی، سید ضیاءالدین اشکوری{{یادداشت}}، و سید اسماعیل بهبهانی. | |||
<br /> | |||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||