محمد بن علی النقی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
←در نگاه دیگران
(←درگذشت) |
|||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
برخی، تبعید امام(ع) به سامراء را، سال ۲۴۳ قمری دانسته و برخی دیگر، این تاریخ را رد کرده‌اند.<ref>مروج الذهب، ج 2، ص 512- 513، تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 512- 513، سبط بن جوزى، تذكرة الخواص، ص 359 و مرآة الزمان، ج 9، ص 553، دائرة المعارف تشيع، ج 2، ص 370..</ref> | برخی، تبعید امام(ع) به سامراء را، سال ۲۴۳ قمری دانسته و برخی دیگر، این تاریخ را رد کرده‌اند.<ref>مروج الذهب، ج 2، ص 512- 513، تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 512- 513، سبط بن جوزى، تذكرة الخواص، ص 359 و مرآة الزمان، ج 9، ص 553، دائرة المعارف تشيع، ج 2، ص 370..</ref> | ||
== برادارن == | ==برادارن== | ||
سید محمد، دارای سه برادر و یک خواهر به شرح زیر بوده است: | سید محمد، دارای سه برادر و یک خواهر به شرح زیر بوده است: | ||
* [[امام حسن عسکری(ع)|حسن بن علی(ع)]]، امام یازدهم شیعیان و معروف به امام حسن عسکری(ع): وی در سال 232 قمری، در [[سامراء]] زاده شده و در ۲۲ سالگی به امامت رسید. مدت امامت وی نزدیک به شش سال بوده و در سال 260 قمری، در 29 سالگی به شهادت رسید.<ref>بحارالانوار، ج 50، ص 235، 239 و 325؛ ابنصباغ مالكى، الفصول المهمة، ص 290.</ref> | *[[امام حسن عسکری(ع)|حسن بن علی(ع)]]، امام یازدهم شیعیان و معروف به امام حسن عسکری(ع): وی در سال 232 قمری، در [[سامراء]] زاده شده و در ۲۲ سالگی به امامت رسید. مدت امامت وی نزدیک به شش سال بوده و در سال 260 قمری، در 29 سالگی به شهادت رسید.<ref>بحارالانوار، ج 50، ص 235، 239 و 325؛ ابنصباغ مالكى، الفصول المهمة، ص 290.</ref> | ||
* سید حسین: وی را عابد، زاهد، جلیل القدر و عظیم الشأن خوانده‌اند. به او و برادرش امام حسن عسکری(ع) سبطین می‌گفتند. سبب آن، شباهت آن دو، به دو سبط جدشان [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] بوده است. او به امامت امام حسن عسکری(ع) اعتراف داشته و بر پایه روایت ابوالطیب، صدای [[امام مهدی(ع)]] به صدای او شباهت داشته است. حسین، چهار فرزند به نام‌های جعفر، محمود، باقر و زین العابدین داشته که توسط [[بنی‌عباس|حکومت عباسی]] به شهادت رسیدند. مرقد سیدحسین، نزدیک قبر پدرش امام هادی(ع) و قبر برادرش امام حسن عسکری(ع) در [[سامراء]] است.<ref>منتهى الامال، ج 2، ص 687؛ محمدرسول دريائى، امام هادى و نهضت علويان، ص 57، به نقل از سيد عبدالوهاب بدوى، عمدة الطالب فى انساب آل ابىطالب، طبع هند.</ref> | *سید حسین: وی را عابد، زاهد، جلیل القدر و عظیم الشأن خوانده‌اند. به او و برادرش امام حسن عسکری(ع) سبطین می‌گفتند. سبب آن، شباهت آن دو، به دو سبط جدشان [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] بوده است. او به امامت امام حسن عسکری(ع) اعتراف داشته و بر پایه روایت ابوالطیب، صدای [[امام مهدی(ع)]] به صدای او شباهت داشته است. حسین، چهار فرزند به نام‌های جعفر، محمود، باقر و زین العابدین داشته که توسط [[بنی‌عباس|حکومت عباسی]] به شهادت رسیدند. مرقد سیدحسین، نزدیک قبر پدرش امام هادی(ع) و قبر برادرش امام حسن عسکری(ع) در [[سامراء]] است.<ref>منتهى الامال، ج 2، ص 687؛ محمدرسول دريائى، امام هادى و نهضت علويان، ص 57، به نقل از سيد عبدالوهاب بدوى، عمدة الطالب فى انساب آل ابىطالب، طبع هند.</ref> | ||
* جعفر کذّاب: وی ادعای امامت کرده و به حمایت از کسانی که توسط پدر و برادرش طرد شده بودند، از جمله فارس بن حاتم قزوینی پرداخت. به گفته برخی، او آشکارا مرتکب فسق، فجور و فساد شده است. جعفر تا پایان زندگی امام حسن عسکری(ع)، به فتنه‌انگیزی ادامه داد. در پاره‌ای از روایات امام هادی(ع)، از شیعیان خواسته از او دوری کرده و او را نسبت به خود مانند نسبت نمرود به [[حضرت نوح(ع)]] دانسته است. امام حسن عسکری(ع) نیز، به اصحاب خود هشدار داده، جعفر از رازهای آنها آگاه نشود. او خود و جعفر را مانند هابیل و قابیل دانسته است.{{یادداشت|هرگز مبادا که برادرم جعفر از رازهای شما مطلع گردد. مَثَل من و او چون هابیل و قابیل فرزندان آدم است. اگر جعفر بتواند، مرا به قتل می رساند، ولی خداوند بر امور خود غالب است.}}<ref>سيدهاشم بحرانى، مدينة معاجز الائمة الائنى عشر و دلائل الحجج على البشر، ج 8، ص 134 و 664؛ المجدى، ص 136؛ سيد حمالالدين احمد بن عنبه، الفصول الفخريه، ص 134؛ منتهى الامال، ج 2، ص 690.</ref> | *جعفر کذّاب: وی ادعای امامت کرده و به حمایت از کسانی که توسط پدر و برادرش طرد شده بودند، از جمله فارس بن حاتم قزوینی پرداخت. به گفته برخی، او آشکارا مرتکب فسق، فجور و فساد شده است. جعفر تا پایان زندگی امام حسن عسکری(ع)، به فتنه‌انگیزی ادامه داد. در پاره‌ای از روایات امام هادی(ع)، از شیعیان خواسته از او دوری کرده و او را نسبت به خود مانند نسبت نمرود به [[حضرت نوح(ع)]] دانسته است. امام حسن عسکری(ع) نیز، به اصحاب خود هشدار داده، جعفر از رازهای آنها آگاه نشود. او خود و جعفر را مانند هابیل و قابیل دانسته است.{{یادداشت|هرگز مبادا که برادرم جعفر از رازهای شما مطلع گردد. مَثَل من و او چون هابیل و قابیل فرزندان آدم است. اگر جعفر بتواند، مرا به قتل می رساند، ولی خداوند بر امور خود غالب است.}}<ref>سيدهاشم بحرانى، مدينة معاجز الائمة الائنى عشر و دلائل الحجج على البشر، ج 8، ص 134 و 664؛ المجدى، ص 136؛ سيد حمالالدين احمد بن عنبه، الفصول الفخريه، ص 134؛ منتهى الامال، ج 2، ص 690.</ref> | ||
* خواهر او را، [[شیخ مفید]]، عایشه<ref>الارشاد، ج۲، ص۳۱۲.</ref> و ابن شهر آشوب، عِلِّیّه خوانده است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۴۰۲.</ref> | *خواهر او را، [[شیخ مفید]]، عایشه<ref>الارشاد، ج۲، ص۳۱۲.</ref> و ابن شهر آشوب، عِلِّیّه خوانده است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۴۰۲.</ref> | ||
== فرزندان == | ==فرزندان== | ||
در شمار فرزندان وی اختلاف است. به باور برخی او تشکیل خانواده نداد. برخی دیگر، این مطلب را رد کرده و به اختصاص دادن بخشی از درآمد موقوفات زمین‌های محل دفن وی، به خانواده و فرزندان او، توسط [[امام هادی(ع)]] استدلال کرده‌اند. برخی، بر این باورند که سید محمد ازدواج کرده و دارای دخترانی شده است. برخی تاریخ‌نگاران محلی، نسب «[[امامزاده هارون ولایت]]»، در [[اصفهان]] را به سید محمد رسانده‌اند. در برخی منابع، برای سیدمحمد نُه پسر شمرده‌اند که چهار نفر از آنها به منطقه آذربایجان و شمال غربی [[ايران|ایران]] رفته و در خوی و سلماس ساکن شده و همان‌جا توسط حاکمان منصوب از سوی [[بنی‌عباس|عباسیان]] به شهادت رسیدند. پنج نفر دیگر نیز، در خطه [[فارس]] کشته شدند. | |||
به باور سید ضامن بن شدقم (م.1090 ق)، نسب‌شناس، نسل وی از سید شمس‌الدین محمد، از نوادگان او ادامه یافته است. نسب سید شمس‌الدین محمد به این طریق به محمد بن علی النقی(ع) می‌رسد: محمد بن علی بن محمد بن حسین بن محمد بن علی بن محمد بن الامام الهادی(ع). او زاده و رشد یافته شهر بخارا، از توابع جمهوری [[ازبکستان]] بوده و به میرسلطان بخاری شهرت یافته بود. او را عابد، پرهیزکار و همنشین عالمان معرفی کرده و کرامات زیادی از او نقل شده است. سید شمس‌الدین محمد، از بخارا به مرکز [[عثمانی|حکومت عثمانی]]، [[ترکیه]] کنونی، هجرت کرده و در شهر بورسا ساکن شد. او در سال 832ق. در همان‌جا، درگذشته و دفن شد. مزار او از کانون‌های زیارتی آن دیار به شمار می‌رود. به گفته سیدحسن براقی، نسل سیدمحمد از طریق همین سیدشمس الدین محمد ادامه یافته است و اعقابش در نقاط گوناگون جهان اسلام انتشار یافته اند و از پسران اوست علاءالدین ابراهیم، پسرش علی و نواده اش یوسف که منتهی می گردند به سیدمحمد بعّاج. <sup><sup>[31]</sup></sup> | |||
مرحوم محدث قمی به نقل از «تحفة الازهار» و «زلال الانهار فی نسب ابناء الائمة الاطهار» نگاشته سیدضامن بن شدقم حسینی (متوفا 1090 ق) می نویسد: | |||
سیدشمس الدین محمد از اعقاب سیدمحمد مذکور است و نسبش به طریق ذیل به این امامزاده می رسد: محمد بن علی بن محمد بن حسین بن محمد بن علی بن محمد بن الامام الهادی (ع) که به میرسلطان بخاری موسوم است؛ زیرا ولادت و نشو و نمای وی در شهر بخارا، از توابع جمهوری ازبکستان انجام پذیرفته است و این شمس الدین محمد، سیدی با ورع، اهل عبادت و ذکر، صالح و وارسته بوده و با علمای بزرگ و فضلای نامدار مصاحب و معاشر بوده و از معارف و علوم آنان بهره گرفته است. او از بخارا متوجه مرکز حکومت دولت عثمانی (ترکیه کنونی) گردیده و در شهر بورسا اقامت گزید و کرامات بسیاری درباره او نقل گردیده است. او بعد از عمری با برکت و توأم با تزکیه و اخلاص، در همین ناحیه به سال 832 ق رحلت کرد و همان جا مدفون گردید و بقعه اش معروف و از کانون های مهم زیارتی دیار یاد شده به شمار می رود و اهالی آن منطقه و توابع، ضمن این که به زیارتش می روند، نذورات، هدایا و موقوفاتی برایش اختصاص می دهند. به گفته سیدحسن براقی، نسل سیدمحمد از طریق همین سیدشمس الدین محمد ادامه یافته است و اعقابش در نقاط گوناگون جهان اسلام انتشار یافته اند و از پسران اوست علاءالدین ابراهیم، پسرش علی و نواده اش یوسف که منتهی می گردند به سیدمحمد بعّاج. <sup><sup>[31]</sup></sup> | سیدشمس الدین محمد از اعقاب سیدمحمد مذکور است و نسبش به طریق ذیل به این امامزاده می رسد: محمد بن علی بن محمد بن حسین بن محمد بن علی بن محمد بن الامام الهادی (ع) که به میرسلطان بخاری موسوم است؛ زیرا ولادت و نشو و نمای وی در شهر بخارا، از توابع جمهوری ازبکستان انجام پذیرفته است و این شمس الدین محمد، سیدی با ورع، اهل عبادت و ذکر، صالح و وارسته بوده و با علمای بزرگ و فضلای نامدار مصاحب و معاشر بوده و از معارف و علوم آنان بهره گرفته است. او از بخارا متوجه مرکز حکومت دولت عثمانی (ترکیه کنونی) گردیده و در شهر بورسا اقامت گزید و کرامات بسیاری درباره او نقل گردیده است. او بعد از عمری با برکت و توأم با تزکیه و اخلاص، در همین ناحیه به سال 832 ق رحلت کرد و همان جا مدفون گردید و بقعه اش معروف و از کانون های مهم زیارتی دیار یاد شده به شمار می رود و اهالی آن منطقه و توابع، ضمن این که به زیارتش می روند، نذورات، هدایا و موقوفاتی برایش اختصاص می دهند. به گفته سیدحسن براقی، نسل سیدمحمد از طریق همین سیدشمس الدین محمد ادامه یافته است و اعقابش در نقاط گوناگون جهان اسلام انتشار یافته اند و از پسران اوست علاءالدین ابراهیم، پسرش علی و نواده اش یوسف که منتهی می گردند به سیدمحمد بعّاج. <sup><sup>[31]</sup></sup> | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۲: | ||
==در نگاه دیگران== | ==در نگاه دیگران== | ||
به باور شجاع الدین موصلی، از سرشناسان سده هفتم قمری، بزرگی جایگاه محمد بن علی النقی(ع) چنان است که نمی‌توان به همه جنبه‌های کمالات وی پرداخت.<ref>عمر بن شجاع موصلى، نعيم المقيم لعترة النبأ العظيم، ص 86.</ref> [[محمد حرزالدین]]، او را جلیل القدر، دارای منزلت بلند و عالمِ عامل خوانده است.<ref>محمد حرزالدين، مراقد المعارف، ج 2، ص 81.</ref> محمدرضا سیبویه، سید محمد امامزاده ای باشرافت و جلالت می باشد و شئون معنوی و معرفتی وی در این مجال قابل بیان و احصا نیست.<ref>سبع الدجيل مناخ القاصد الى السامراء، ص 13.</ref> سید محمدمهدی صدر، او را دارای سینه‌ای آکنده از علوم و مکارم و سرچشمه معارف دانسته است. به باور وی، گذشتن امامت از او، چیزی از فضایلش کم نکرده است.<ref>نگين دجيل، ص 39.</ref> [[میرزا حسین نوری]]، سید محمد را از بزرگان سادات و صاحب کرامات، حتی نزد [[اهل سنت]] و اعراب بادیه دانسته و مدتی که در [[سامراء]] توقف داشته چند کرامت از او دیده است.<ref name=":2">النجم الثاقب، ص 161.</ref>[[سید جعفر بحرالعلوم]]، در «تحفة العالم فی شرح خطبة المعالم»،<ref>سبع الدجيل مناخ القاصد الى السامراء، ص 7.</ref> [[سید محسن امین]] در «اعیان الشیعه»<ref name=":3">سيد محسن امين عاملى، اعيان الشيعه، ج 10، ص 5.</ref> و شیخ عباس قمی در منتهی‌الامال او را ستوده‌اند.<ref>منتهى الامال، ج 2، ص 688- 689.</ref> | به باور شجاع الدین موصلی، از سرشناسان سده هفتم قمری، بزرگی جایگاه محمد بن علی النقی(ع) چنان است که نمی‌توان به همه جنبه‌های کمالات وی پرداخت.<ref>عمر بن شجاع موصلى، نعيم المقيم لعترة النبأ العظيم، ص 86.</ref> [[محمد حرزالدین]]، او را جلیل القدر، دارای منزلت بلند و عالمِ عامل خوانده است.<ref>محمد حرزالدين، مراقد المعارف، ج 2، ص 81.</ref> محمدرضا سیبویه، سید محمد امامزاده ای باشرافت و جلالت می باشد و شئون معنوی و معرفتی وی در این مجال قابل بیان و احصا نیست.<ref>سبع الدجيل مناخ القاصد الى السامراء، ص 13.</ref> سید محمدمهدی صدر، او را دارای سینه‌ای آکنده از علوم و مکارم و سرچشمه معارف دانسته است. به باور وی، گذشتن امامت از او، چیزی از فضایلش کم نکرده است.<ref>نگين دجيل، ص 39.</ref> [[میرزا حسین نوری]]، سید محمد را از بزرگان سادات و صاحب کرامات، حتی نزد [[اهل سنت]] و اعراب بادیه دانسته و مدتی که در [[سامراء]] توقف داشته چند کرامت از او دیده است.<ref name=":2">النجم الثاقب، ص 161.</ref> [[سید جعفر بحرالعلوم]]، در «تحفة العالم فی شرح خطبة المعالم»،<ref>سبع الدجيل مناخ القاصد الى السامراء، ص 7.</ref> [[سید محسن امین]] در «اعیان الشیعه»<ref name=":3">سيد محسن امين عاملى، اعيان الشيعه، ج 10، ص 5.</ref> و [[شیخ عباس قمی]] در منتهی‌الامال او را ستوده‌اند.<ref>منتهى الامال، ج 2، ص 688- 689.</ref> | ||
==کتاب‌شناسی== | ==کتاب‌شناسی== | ||