فرهاد میرزا معتمدالدوله: تفاوت میان نسخهها
←تبار
(←پانوشت) |
(←تبار) |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
'''فرهاد میرزا معتمدالدوله''' ()، فرزند عباس میرزا نایبالسلطنه و برادر [[محمدشاه قاجار]]، | '''فرهاد میرزا معتمدالدوله''' ()، فرزند عباس میرزا نایبالسلطنه و برادر [[محمدشاه قاجار]]، | ||
== تبار == | ==تبار== | ||
فرهاد میرزا معتمدالدوله، فرزند عباسمیرزا نایبالسلطنه (1203-۱۲۹۹ق) است. عباسمیرزا، در دوره [[قاجاریه|قاجار]]، حاکم [[آذربایجان]] بوده و در مقابله با تجاوز روسها به شمال غربی ایران، از خود رشادت نشان داده است.<ref>سعيد نفيسى، تاريخ اجتماعى و سياسى ايران در دوره معاصر، ج ٢، ص ٧٠؛ علىاصغر شميم، ايران در دوره سلطنت قاجار، ص ١٧٠.</ref> وی در مبارزه با امپراتوری عثمانی نیز به پیروزیهایی دست یافت. تاریخنگاران ایرانی و اروپایی، او را شريفترين فرد از تبار قاجار برشمرده و كارنامه او را در امور نظامى، سياسى و تحولات اجتماعى ستودهاند.<ref name=":0">عباس قديانى، فرهنگ جامع تاريخ ايران، ج ٢، ص ۵٧٨ و ۵٧٩.</ref> | |||
یکی از برداران فرهاد میرزا، محمدميرزا بود، معروف به وليعهد ثانى است كه با مرگ [[فتحعلىشاه]]، به فرمانروايى رسيد. گفته شده از بین فرزندان متعدد او، فرهاد میرزا، ویژگیهای پدر را در خردمندى، شجاعت و برخى فضايل دیگر به ارث برد.<ref>ميرزا محمدعلى معلم حبيبآبادى، مكارم الاثار، ج ١، ص ١۴۶ و ١۴٧.</ref> وى هنگامى كه عزم تسخير هرات و آزادسازی آن از دست انگليس را داشت، درگذشت. پيكرش در [[مشهد (شهر)|مشهد]]، در جوار [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]]، در دارالحفاظ [[مسجد گوهرشاد]] دفن شد.<ref name=":0" /> | |||
برخى تاریخنگاران، به اشتباه، «عباسميرزا ملك آراء»، دومين فرزند محمدشاه و برادر كوچك [[ناصرالدين شاه]] قاجار را، با عباسميرزا نايبالسلطنه يكى گرفتهاند. عباسميرزا ملك آراء، با بيگانگان تبانى و با سفارت [[انگلیس|انگلستان]] ارتباط داشته است.<ref>اسماعيل رائين، حقوقبگيران انگليس در ايران، ص ١١۴.</ref> | برخى تاریخنگاران، به اشتباه، «عباسميرزا ملك آراء»، دومين فرزند محمدشاه و برادر كوچك [[ناصرالدين شاه]] قاجار را، با عباسميرزا نايبالسلطنه يكى گرفتهاند. عباسميرزا ملك آراء، با بيگانگان تبانى و با سفارت [[انگلیس|انگلستان]] ارتباط داشته است.<ref>اسماعيل رائين، حقوقبگيران انگليس در ايران، ص ١١۴.</ref> | ||
== ولادت == | ==ولادت== | ||
فرهادميرزا معتمدالدوله، پانزدهمين فرزند عباسميرزا نایبالسلطنه است، كه در سال ١٢٣٣ق. (١١٩٧ش)، به دنيا آمد.<ref name=":1">اسناد و مدارك مأموريت امينالدوله ص ١٨١.</ref> | فرهادميرزا معتمدالدوله، پانزدهمين فرزند عباسميرزا نایبالسلطنه است، كه در سال ١٢٣٣ق. (١١٩٧ش)، به دنيا آمد.<ref name=":1">اسناد و مدارك مأموريت امينالدوله ص ١٨١.</ref> | ||
== تحصیلات == | ==تحصیلات== | ||
وى پس از سپرى كردن دوران كودكى همراه پدر به شمال غربى [[ايران]] رفته و در [[تبريز]] به تحصيل علوم متداول پرداخته و علوم معقول و منقول و برخی دانشهای متداول دیگر را آموخت.<ref name=":1" /> | وى پس از سپرى كردن دوران كودكى همراه پدر به شمال غربى [[ايران]] رفته و در [[تبريز]] به تحصيل علوم متداول پرداخته و علوم معقول و منقول و برخی دانشهای متداول دیگر را آموخت.<ref name=":1" /> | ||
== نشانهای افتخار == | ==نشانهای افتخار== | ||
فرهادميرزا به دليل خدمات دولتى و ديوانى و تدبير لازم در اداره امور ايالات و ولايات، به لقب «معتمدالدوله» دست یافت. در سال ١٢٧۶ق. به دريافت نشان ميرپنجى و حمايل مخصوص با حمايل اميرتومانى مفتخر گرديد.<ref name=":1" /> لقبهايى مانند نايبالسلطنه و نايبالاياله را نیز به او نسبت دادهاند.<ref>غلامرضا طباطبايى مجد، مقدمه سفرنامه فرهاد ميرزا، ص ٩.</ref> در سال ١٢۵٣ق. كه [[محمدشاه قاجار]] عازم هرات و منطقه [[خراسان]] بزرگ شد، فرهادميرزا را به عنوان نايب ايالت برگزيده و براى حفظ پايتخت، در [[تهران]] مستقر کرد. این کار، در سفر محمدشاه به [[اصفهان]]، در سال ١٢۵۵ق. نیز انجام شد.<ref name=":2">جورج كرزن، ايران و قضيه ايران، ترجمه غلامعلى وحيد مازندرانى، ج ٢، ص ٢۴۶.</ref> | فرهادميرزا به دليل خدمات دولتى و ديوانى و تدبير لازم در اداره امور ايالات و ولايات، به لقب «معتمدالدوله» دست یافت. در سال ١٢٧۶ق. به دريافت نشان ميرپنجى و حمايل مخصوص با حمايل اميرتومانى مفتخر گرديد.<ref name=":1" /> لقبهايى مانند نايبالسلطنه و نايبالاياله را نیز به او نسبت دادهاند.<ref>غلامرضا طباطبايى مجد، مقدمه سفرنامه فرهاد ميرزا، ص ٩.</ref> در سال ١٢۵٣ق. كه [[محمدشاه قاجار]] عازم هرات و منطقه [[خراسان]] بزرگ شد، فرهادميرزا را به عنوان نايب ايالت برگزيده و براى حفظ پايتخت، در [[تهران]] مستقر کرد. این کار، در سفر محمدشاه به [[اصفهان]]، در سال ١٢۵۵ق. نیز انجام شد.<ref name=":2">جورج كرزن، ايران و قضيه ايران، ترجمه غلامعلى وحيد مازندرانى، ج ٢، ص ٢۴۶.</ref> | ||
== حکمرانی خوزستان و لرستان == | ==حکمرانی خوزستان و لرستان== | ||
[[محمدشاه قاجار]]، در سال ١٢۵٠ق. به پادشاهی رسیده و برادر خود فرهاد میرزا معتمدالدوله را در حالی که ۱۷ سال سن داشت، به حكمرانى منطقه [[خوزستان]] و [[لرستان]] منصوب كرد؛ از این رو، نخستین سمت او، فرمانروايى بر مناطق جنوب شرقى و غرب [[ايران]] بوده است.<ref>محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاريخ منتظم ناصرى، ج ٣، ص ١۶۴.</ref> در اين مناطق، شماری از اشرار ناامنى به وجود آورده بودند. فرهاد میرزا امنیت را برگردانده و به آشفتگیها پایان داد.<ref>مهدى بامداد، شرح حال رجال ايران، ج ٣، ص ٨۶.</ref> | [[محمدشاه قاجار]]، در سال ١٢۵٠ق. به پادشاهی رسیده و برادر خود فرهاد میرزا معتمدالدوله را در حالی که ۱۷ سال سن داشت، به حكمرانى منطقه [[خوزستان]] و [[لرستان]] منصوب كرد؛ از این رو، نخستین سمت او، فرمانروايى بر مناطق جنوب شرقى و غرب [[ايران]] بوده است.<ref>محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاريخ منتظم ناصرى، ج ٣، ص ١۶۴.</ref> در اين مناطق، شماری از اشرار ناامنى به وجود آورده بودند. فرهاد میرزا امنیت را برگردانده و به آشفتگیها پایان داد.<ref>مهدى بامداد، شرح حال رجال ايران، ج ٣، ص ٨۶.</ref> | ||
== فرمانرواى منطقه فارس == | ==فرمانرواى منطقه فارس== | ||
در ١٢۵٧ق پس از فوت نصرالله خان قاجار دَولّو، صاحب اختيار منطقه فارس، ناصرالدينميرزا وليعهد وقت به حكومت فارس گمارده شد و فرهادميرزا از سوى او به عنوان نايبالاياله در ٢۴ سالگى به حكومت فارس فرستاده شد. در اين منطقه افراد راهزن و شرور، شهرها، روستاها و راههاى ارتباطى را ناامن كرده بودند و در مواقعى مردم را مورد هجوم وحشيانه خويش قرار داده، به قتل مىرساندند. فرهادميرزا در اولين فرصت، اين ياغيان و راهزنان را دستگير كرد و به مجازات رساند تا سبب عبرت ديگران شود و اهل شرارت، چنان در هالهاى از بيم و هراس قرار گرفتند كه ديگر نتوانستند در اين منطقه شرارت كنند.<ref name=":2" /> ميرزاحسن حسينى فسايى مىنويسد: | در ١٢۵٧ق پس از فوت نصرالله خان قاجار دَولّو، صاحب اختيار منطقه فارس، ناصرالدينميرزا وليعهد وقت به حكومت فارس گمارده شد و فرهادميرزا از سوى او به عنوان نايبالاياله در ٢۴ سالگى به حكومت فارس فرستاده شد. در اين منطقه افراد راهزن و شرور، شهرها، روستاها و راههاى ارتباطى را ناامن كرده بودند و در مواقعى مردم را مورد هجوم وحشيانه خويش قرار داده، به قتل مىرساندند. فرهادميرزا در اولين فرصت، اين ياغيان و راهزنان را دستگير كرد و به مجازات رساند تا سبب عبرت ديگران شود و اهل شرارت، چنان در هالهاى از بيم و هراس قرار گرفتند كه ديگر نتوانستند در اين منطقه شرارت كنند.<ref name=":2" /> ميرزاحسن حسينى فسايى مىنويسد: | ||