وادی مذینب: تفاوت میان نسخه‌ها
←نام
(←نام) |
|||
| خط ۳۹۱: | خط ۳۹۱: | ||
«مُذَیْنِب»، اسم مصغّرِ «مذنب» است.<ref>الرحلة الورثيلانية، ج2، ص609؛ مراصد الإطلاع علي أسماء الأمكنة و البقاع، ج3، ص1249؛ معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص693.</ref> «مُذنب» به صیغه اسم فاعل، به معنای گنهکار<ref>مقدمة الأدب، ص215.</ref> و «مِذْنَب»، رودی فصلی است که در پستی زمین جریان یافته و عریض نیست.{{یادداشت|الْمِذْنَبُ: مسيل الماء بحضيض الأرض و ليس بجد واسع،}}<ref name=":3">كتاب العين، ج8، ص190.</ref> برخی معنای مِذْنَب را، «بخش پایین و پایانی رود فصلی»<ref>كتاب الجيم، ج1، ص278.</ref> و برخی، «مجرای آب از زمین سخت و خشک به سوی زمین‌های حاصلخیز» دانسته‌اند.<ref>جمهرة اللغة، ج1، ص306.</ref> «ذَنَبُ التلعة» نیز، به رود فصلی، وقتی بین دو بلندی جاری است گفته شده است.{{یادداشت|و إن كان في سفح أو سند فهو التَّلْعَةُ. و يقال لمسيل ما بين التلعتين: ذَنَبُ التلعة.}}<ref name=":3" /> | «مُذَیْنِب»، اسم مصغّرِ «مذنب» است.<ref>الرحلة الورثيلانية، ج2، ص609؛ مراصد الإطلاع علي أسماء الأمكنة و البقاع، ج3، ص1249؛ معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص693.</ref> «مُذنب» به صیغه اسم فاعل، به معنای گنهکار<ref>مقدمة الأدب، ص215.</ref> و «مِذْنَب»، رودی فصلی است که در پستی زمین جریان یافته و عریض نیست.{{یادداشت|الْمِذْنَبُ: مسيل الماء بحضيض الأرض و ليس بجد واسع،}}<ref name=":3">كتاب العين، ج8، ص190.</ref> برخی معنای مِذْنَب را، «بخش پایین و پایانی رود فصلی»<ref>كتاب الجيم، ج1، ص278.</ref> و برخی، «مجرای آب از زمین سخت و خشک به سوی زمین‌های حاصلخیز» دانسته‌اند.<ref>جمهرة اللغة، ج1، ص306.</ref> «ذَنَبُ التلعة» نیز، به رود فصلی، وقتی بین دو بلندی جاری است گفته شده است.{{یادداشت|و إن كان في سفح أو سند فهو التَّلْعَةُ. و يقال لمسيل ما بين التلعتين: ذَنَبُ التلعة.}}<ref name=":3" /> | ||
==نام== | ==نام== | ||
وادی مُذَینِب، به «مذینیب» نیز خوانده شده است.<ref>بهجة النفوس و الأسرار فى تاريخ دار هجرة النبى المختار، ج1، ص282؛ معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص693.</ref> برخی، در گذشته از این | وادی مُذَینِب، به نام «مذینیب» نیز خوانده شده است.<ref>بهجة النفوس و الأسرار فى تاريخ دار هجرة النبى المختار، ج1، ص282؛ معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص693.</ref> برخی، در گذشته از این وادی، با نام‌های «وادی شریعة بطحان»{{یادداشت|زیرا آن یکی از شاخه‌های [[وادی بطحان]] شمرده شده است.}} و «شریعة الوادی» یاد کرده‌اند. این وادی، با نام «مُذَینِب» بین مردم [[مدینه]] شناخته شده و در گذشته نیز به این نام شهرت داشته است.<ref name=":4">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص 694.</ref> | ||
به باور برخی، «مذینب»، | به باور برخی، «مذینب»، مصغّر «مذنب» به معنای گنهکار و خطاکار بوده و علت نامگذاری آن، مخالفت مسیر آن با مسیر سرچشمه‌های [[وادی بطحان]] است؛ زیرا از مجرای اصلی آنها، که در وادی بطحان می‌ریزند جدا شده است.<ref name=":4" /> | ||
==مکان== | ==مکان== | ||
وادی مذینب، در جنوب شرقی مدینه قرار داشته<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص509.</ref> و مانند [[وادی بطحان]]، از «حرّة شوران» سرچشمه می‌گرفت.<ref name=":5">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص692.</ref> وادی مذینب، در نزدیکی مدشونیه، به وادی بطحان رسیده، پس از آن، وادی مهزور و وادی رانوناء به آن دو متصل شده و در شمال غربی مدینه، به وادی عقیق پیوسته و سرانجام در غابه، جای گرد آمدن سیل‌ها، می‌ریخت.<ref name=":5" /> | |||
مسیر این وادی، از میان رفته است. برخی، علت آن را، ریزش کوه‌ها و تغییر مسیر دادن شاخه‌های مذینب به سوی وادی بطحان، دانسته‌اند.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص697.</ref> | |||
==ویژگی== | ==ویژگی== | ||
برخی، وادی مذینب را شاخه‌ای از وادی بطحان دانسته‌اند؛<ref name=":1">بهجة النفوس و الأسرار فى تاريخ دار هجرة النبى المختار، ج1، ص282.</ref> زیرا سرچشمه هر دو در بیشتر موارد یکی بوده<ref>تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا، ص291 و ۳۰۰؛ معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص692.</ref> و سرانجام به بطحان میریزد.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص692؛ المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، ص36.</ref> | |||
این وادی با آب باران تغذیه | این وادی با آب باران تغذیه شده<ref name=":1" /> و از گذشته به آب فراوان و زراعت زیاد معروف بوده است.<ref name=":0">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۹4 ـ ۶۹3؛ حجاز در صدر اسلام، ص341.</ref> برخی آن را حاصلخیزترین زمین و پر آب‌ترین وادی مدینه دانسته‌اند.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص694، به نقل از محمد الوکیل.</ref> بر پایه گزارشی در ۱۴۱۸ق. امروزه نیز از نظر هوای خوب و زمین پر گیاه، یکی از بهترین مناطق مدینه است.<ref name=":6" /> | ||
گفته شده مذینب شاخه‌ای از بطحان است، زیرا آن، پس از این که از روضه که در بنی امیه است، می گذرد در آن میریزد. سپس نزدیک به ۱۵ شاخه شده و از اموال بنی امیه می گذرد. مذینب و بطحان هر دو از حلأتین، دو حلأت سخت سرچشمه می‌گیرند و در زغابه می ریزند. | گفته شده مذینب شاخه‌ای از بطحان است، زیرا آن، پس از این که از روضه که در بنی امیه است، می گذرد در آن میریزد. سپس نزدیک به ۱۵ شاخه شده و از اموال بنی امیه می گذرد. مذینب و بطحان هر دو از حلأتین، دو حلأت سخت سرچشمه می‌گیرند و در زغابه می ریزند. | ||
| خط ۴۲۷: | خط ۴۰۹: | ||
مذینب، از حرة شرقی که به بنی قریظة منسوب است سرچشمه گرفته و سپس در اموال شاخه شاخه شده و سپس از محلی معروف به بقیع «الزرندی» و از ناصریه خارج می شود. پس آنجا به شاخه ای از مهزور رسیده و با هم در بطحان می ریزند و با رانوناء آمیخته و از غرب مدینه می‌گذرند.<ref>المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، ص36.</ref> | مذینب، از حرة شرقی که به بنی قریظة منسوب است سرچشمه گرفته و سپس در اموال شاخه شاخه شده و سپس از محلی معروف به بقیع «الزرندی» و از ناصریه خارج می شود. پس آنجا به شاخه ای از مهزور رسیده و با هم در بطحان می ریزند و با رانوناء آمیخته و از غرب مدینه می‌گذرند.<ref>المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، ص36.</ref> | ||
این وادی از گذشته به بسیاری آب و کشاوزی شناخته می‌شده است. از این رو، قبیله‌های عرب و یهود در آن ساکن شدند. بخش بالایی این وادی، از بهترین مناطق مدینه از نظر هوای خوب و معتدل بوده و مزرعه‌ها وباغ‌های در آن بسیار است و دارای زمین پر گیاهی است.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص693.</ref> | این وادی از گذشته به بسیاری آب و کشاوزی شناخته می‌شده است. از این رو، قبیله‌های عرب و یهود در آن ساکن شدند. بخش بالایی این وادی، از بهترین مناطق مدینه از نظر هوای خوب و معتدل بوده و مزرعه‌ها وباغ‌های در آن بسیار است و دارای زمین پر گیاهی است.<ref name=":6">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، ص693.</ref> | ||
<br /> | |||
==در حدیث== | ==در حدیث== | ||
| خط ۴۴۷: | خط ۴۲۹: | ||
==در تاریخ== | ==در تاریخ== | ||
برخی از | برخی از قبیله‌های یهود؛ مانند [[بنی نضیر]] پس از ورود به مدینه، در وادی مذینب سکونت کردند.<ref>الأعلاق النفيسة، ص61؛ المغانم المطابه فی معالم طابه، ص۴۷۳؛ عمدة الاخبار فی مدینة المختار، ص۴۶.</ref> علت آن را، پُر آب بودن و حاصلخیز بودن زمین این وادی دانسته‌اند.<ref name=":6" /> آنها چاه حفر کرده و نخلستان‌ها و باغ‌هایی ایجاد کرده و قلعه‌ها و ساختمان‌های بلند ساختند.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج1، | ||
المسالك و الممالك، البكرى، ج1، ص414.</ref> پس از ورود [[حضرت محمد(ص)]] به [[مدینه]]، محله بنی‌نضیر، نزدیک [[مسجد قبا]] قرار می‌گرفت. برخی از قلعه‌های آنها، فاضجه، براج، بویره و منور نام داشت.<ref>حجاز در صدر اسلام، ص۳۹۰.</ref> | |||
و برخی از قبیله‌های عرب؛ مانند بنی امیة بن زید از اوس در این منطق سکونت کردند. <ref>المغانم المطابه فی معالم طابه، ص۴۷۳؛ عمدة الاخبار فی مدینة المختار، ص۴۶.</ref> | |||
در سال ۱۵۶ق. بار دیگر خطر طغیان مذینب، مسجد را تهدید کرد و صدقات پیامبر را آب گرفت. بار دیگر ترعه را حفر کرده و آب به سوی بطحان رفت.<ref name=":2" /> | در سال ۱۵۶ق. بار دیگر خطر طغیان مذینب، مسجد را تهدید کرد و صدقات پیامبر را آب گرفت. بار دیگر ترعه را حفر کرده و آب به سوی بطحان رفت.<ref name=":2" /> | ||
| خط ۴۵۵: | خط ۴۴۱: | ||
وادی مذینب از میان محله بنی امیة بن زید بن قیس بن عامر بن مرّة بن مالک بن اوس و از میان خانه‌های آنها می‌گذشت.<ref>حجاز در صدر اسلام، ص۳۸۶.</ref> | وادی مذینب از میان محله بنی امیة بن زید بن قیس بن عامر بن مرّة بن مالک بن اوس و از میان خانه‌های آنها می‌گذشت.<ref>حجاز در صدر اسلام، ص۳۸۶.</ref> | ||
بنی‌نضیر، در پایان وادی مذینب، که به وادی بطحان وصل می‌شد، بخشی را به خود اختصاص داده بودند، که به «السافله» به معنای بخش زیرین مذینب، شهرت داشته است.<ref>مدينه شناسى، ج1، ص245.</ref> | بنی‌نضیر، در پایان وادی مذینب، که به وادی بطحان وصل می‌شد، بخشی را به خود اختصاص داده بودند، که به «السافله» به معنای بخش زیرین مذینب، شهرت داشته است.<ref>مدينه شناسى، ج1، ص245.</ref> | ||
بنی نضیر در وادی مذینب ساکن شده، و در آن چاه حفر کرده و نخلستان‌ها و باغ‌هایی ایجاد کرده و قلعه‌ها و ساختمان‌های بلند ساختند. پس از یهود، بنی امیه به زید اخوة بنی وائل در این مکان ساکن شدند، وادی مذینب از میان خانه‌هایشان گذشته و زمین‌های کشاورزی‌شان را آب می‌داد. حضرت محمد(ص)، یهودیان را به علت خیانت به مسلمانان در جنگ احزاب، از وطنشان بیرون کرده و آن را میان مهاجرین تقسیم کرد. | بنی نضیر در وادی مذینب ساکن شده، و در آن چاه حفر کرده و نخلستان‌ها و باغ‌هایی ایجاد کرده و قلعه‌ها و ساختمان‌های بلند ساختند. پس از یهود، بنی امیه به زید اخوة بنی وائل در این مکان ساکن شدند، وادی مذینب از میان خانه‌هایشان گذشته و زمین‌های کشاورزی‌شان را آب می‌داد. حضرت محمد(ص)، یهودیان را به علت خیانت به مسلمانان در جنگ احزاب، از وطنشان بیرون کرده و آن را میان مهاجرین تقسیم کرد. | ||