پرش به محتوا

حج تمتع: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
واژه «تمتّع»، به معنای برخوردار شدن و بهره بردن<ref>. الصحاح، ج3، ص1282؛ النهایه، ج4، ص392 «متع».</ref> و اصطلاح فقهی «حج تمتّع»، به معنای [[حج|حجی]] است که در آن حج‌گزار ابتدا برای [[مناسک]] [[عمره تمتّع]] [[احرام|مُحرم]] می‌شود و پس از خروج از احرام، دوباره برای حج احرام می‌بندد.<ref>. بدایة المجتهد، ج1، ص267؛ کشف الرموز، ج1، ص336؛ مغنی المحتاج، ج1، ص514.</ref>  
واژه «تمتّع»، به معنای برخوردار شدن و بهره بردن<ref>. الصحاح، ج3، ص1282؛ النهایه، ج4، ص392 «متع».</ref> و اصطلاح فقهی «حج تمتّع»، به معنای [[حج|حجی]] است که در آن حج‌گزار ابتدا برای [[مناسک]] [[عمره تمتّع]] [[احرام|مُحرم]] می‌شود و پس از خروج از احرام، دوباره برای حج احرام می‌بندد.<ref>. بدایة المجتهد، ج1، ص267؛ کشف الرموز، ج1، ص336؛ مغنی المحتاج، ج1، ص514.</ref>  


به این نوع از حج، تمتّع گفته می‌شود زیرا ادا کننده آن در فاصله زمانی میان حج و عمره می‌تواند کارهایی را که در حال احرام حرام شمرده می‌شد، انجام داده و بهره‌مند شود.<ref>. مستند الشیعه، ج11، ص208؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص29؛ بدایة المجتهد، ج1، ص267.</ref> از آنجا که ارتباط میان این عمره و حج تمتّع به گونه‌ای است که مانند یک عمل شمرده می‌شوند، گویا این تمتّع و بهره‌مندی، در میانه حج روی داده است.<ref>. الروضة البهیه، ج2، ص204؛ ریاض المسائل، ج6، ص101؛ شرح نبراس الهدی، ص263.</ref> برخی فقیهان، وجه نامگذاری این نوع حج به تمتّع را، انجام یافتن حج و عمره در یک سفر و بی‌نیازی از سفرهای متعدد دانسته‌اند.<ref>. الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص29؛ بدایة المجتهد، ج1، ص267.</ref> با این تحلیل،[[حج قران|حج قِران]] از دیدگاه [[اهل سنت]] به معنای حجی که در آن احرام به حج و عمره در یک زمان صورت می‌گیرد، از مصداق‌های حج تمتّع به شمار می‌رود.<ref>. التمهید، ج8، ص354؛ بحر المحیط، ج2، ص86؛ مجموع الفتاوی، ج26، ص271.</ref> شماری دیگر، وجه نامیده شدن آن به حج تمتّع را، بهره بردن احرام‌گزار از ثواب عمره در ماه‌های حج، که در عصر [[جاهلیت|جاهلی]] امری ناپسند شمرده می‌شد دانسته‌اند.<ref>. البنایه، ج4، ص300، 314.</ref>{{یادداشت|برای آگاهی بیشتر روی [[حج جاهلی]] تلیک کنید!}}
به این نوع از حج، تمتّع گفته می‌شود زیرا ادا کننده آن در فاصله زمانی میان حج و عمره می‌تواند کارهایی را که در حال احرام حرام بوده، انجام داده و بهره‌مند شود.<ref>. مستند الشیعه، ج11، ص208؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص29؛ بدایة المجتهد، ج1، ص267.</ref> از آنجا که ارتباط میان این عمره و حج تمتّع به گونه‌ای است که مانند یک عمل شمرده می‌شوند، گویا این تمتّع و بهره‌مندی، در میانه حج روی داده است.<ref>. الروضة البهیه، ج2، ص204؛ ریاض المسائل، ج6، ص101؛ شرح نبراس الهدی، ص263.</ref> برخی فقیهان، وجه نامگذاری این نوع حج به تمتّع را، انجام یافتن حج و عمره در یک سفر و بی‌نیازی از سفرهای متعدد دانسته‌اند.<ref>. الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص29؛ بدایة المجتهد، ج1، ص267.</ref> با این تحلیل،[[حج قران|حج قِران]] از دیدگاه [[اهل سنت]] به معنای حجی که در آن احرام به حج و عمره در یک زمان صورت می‌گیرد، از مصداق‌های حج تمتّع به شمار می‌رود.<ref>. التمهید، ج8، ص354؛ بحر المحیط، ج2، ص86؛ مجموع الفتاوی، ج26، ص271.</ref> شماری دیگر، وجه نامیده شدن آن به حج تمتّع را، بهره بردن احرام‌گزار از ثواب عمره در ماه‌های حج، که در عصر [[جاهلیت|جاهلی]] امری ناپسند شمرده می‌شد دانسته‌اند.<ref>. البنایه، ج4، ص300، 314.</ref>{{یادداشت|برای آگاهی بیشتر روی [[حج جاهلی]] تلیک کنید!}}


واژه تمتّع، برگرفته از آیه {{آیه|فَمن تمتّع بِالعُمرة إلی الحجّ...
واژه تمتّع، برگرفته از آیه {{آیه|فَمن تمتّع بِالعُمرة إلی الحجّ...
خط ۱۵: خط ۱۵:




قرآن، از میان اقسام سه‌گانه حج{{یادداشت|[[حج افراد|افراد]]، [[حج قران|قِران]] و [[حج تمتع|تمتّع]].}} تنها به حج تمتّع تصریح کرده است که نشانه‌ای بر اهمیت ویژه این گونه حج دانسته‌اند.<ref>. الکافی، ج4، ص292؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص234.</ref> بر پایه روایتی، [[امام باقر(ع)]] تمتّع را برترین نوع حج شمرده<ref>الکافی، ج4، ص291.</ref> و در روایتی از [[امام صادق (ع)|امام صادق(ع)]] و امام باقر(ع)، یک حج تمتع برابر با هزار حج دانسته شده است. <ref>. الکافی، ج4، ص292؛ تهذیب، ج5، ص29.</ref> به باور شماری از اهل سنت، با توجه به تعریف گسترده خود از حج تمتّع{{یادداشت|که شامل حج‌گزارانی که قربانی به همراه می‌برند نیز می‌شود.}} حج [[حضرت محمد(ص)]] در [[حجة الوداع]]، حج تمتّع بوده است؛<ref>. الحاوی الکبیر، ج4، ص43؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج2، ص235.</ref> هر چند به نظر فقیهان شیعه، این حج به سبب همراه داشتن [[قربانی]]، [[حج قران]] بوده است.<ref>الکافی، ج4، ص249؛ الخلاف، ج2، ص268.</ref>
قرآن، از میان اقسام سه‌گانه حج{{یادداشت|[[حج افراد|افراد]]، [[حج قران|قِران]] و [[حج تمتع|تمتّع]].}} تنها به حج تمتّع تصریح کرده است که نشانه‌ای بر اهمیت ویژه این گونه حج دانسته‌اند.<ref>. الکافی، ج4، ص292؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص234.</ref> بر پایه روایتی، [[امام باقر(ع)]] تمتّع را برترین نوع حج شمرده<ref>الکافی، ج4، ص291.</ref> و در روایتی از [[امام صادق (ع)|امام صادق(ع)]] و امام باقر(ع)، یک حج تمتع برابر با هزار حج دانسته شده است.<ref>. الکافی، ج4، ص292؛ تهذیب، ج5، ص29.</ref> شماری از اهل سنت، با توجه به تعریف گسترده‌ای که از حج تمتّع دارند{{یادداشت|که شامل حج‌گزارانی که قربانی به همراه می‌برند نیز می‌شود.}} حج [[حضرت محمد(ص)]] در [[حجة الوداع]] را، حج تمتّع دانسته‌اند؛<ref>. الحاوی الکبیر، ج4، ص43؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج2، ص235.</ref> هر چند به نظر فقیهان شیعه، این حج به سبب همراه داشتن [[قربانی]]، [[حج قران]] بوده است.<ref>الکافی، ج4، ص249؛ الخلاف، ج2، ص268.</ref>


به باور فقیهان شیعه، به استناد روایات<ref>. الکافی، ج4، ص291ـ292؛ تهذیب، ج5، ص29.</ref> در مواردی که مکلّف میان انواع سه‌گانه حج{{یادداشت|[[حج افراد|افراد]]، [[حج قران|قِران]] و [[حج تمتع|تمتّع]].}} دارای اختیار است،{{یادداشت|مانند حج مستحب.}} حج تمتّع بر دیگر انواع حج برتری دارد.<ref>. ذخیرة المعاد، ج2، ص556؛ لوامع صاحبقرانی، ج7، ص481؛ جواهر الکلام، ج18، ص48.</ref> میان فقهای مذاهب اهل سنت، [[حنبلی|حنبلیان]]<ref>. الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص232.</ref> و برخی [[امام شافعی|شافعیان]]<ref>. المجموع، ج7، ص150؛ مغنی المحتاج، ج1، ص514.</ref> حج تمتّع را با فضیلت‌ترین نوع حج دانسته‌اند. البته برخی از آنان این برتری را وابسته به آن شمرده‌اند که حج‌گزار همراه خود قربانی نیاورده باشد.<ref>. اختلاف الائمه العلماء، ج1، ص271؛ مجموعة الفتاوی، ج26، ص35؛ فقه السنه، ج1، ص657.</ref>
به باور فقیهان شیعه، به استناد روایات<ref>. الکافی، ج4، ص291ـ292؛ تهذیب، ج5، ص29.</ref> در مواردی که مکلّف میان انواع سه‌گانه حج{{یادداشت|[[حج افراد|افراد]]، [[حج قران|قِران]] و [[حج تمتع|تمتّع]].}} دارای اختیار است،{{یادداشت|مانند حج مستحب.}} حج تمتّع بر دیگر انواع حج برتری دارد.<ref>. ذخیرة المعاد، ج2، ص556؛ لوامع صاحبقرانی، ج7، ص481؛ جواهر الکلام، ج18، ص48.</ref> میان فقهای مذاهب اهل سنت، [[حنبلی|حنبلیان]]<ref>. الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص232.</ref> و برخی [[امام شافعی|شافعیان]]<ref>. المجموع، ج7، ص150؛ مغنی المحتاج، ج1، ص514.</ref> حج تمتّع را با فضیلت‌ترین نوع حج دانسته‌اند. البته برخی از آنان این برتری را وابسته به آن شمرده‌اند که حج‌گزار همراه خود قربانی نیاورده باشد.<ref>. اختلاف الائمه العلماء، ج1، ص271؛ مجموعة الفتاوی، ج26، ص35؛ فقه السنه، ج1، ص657.</ref>
خط ۲۲: خط ۲۲:


===تشریع توسط پیامبر(ص)===
===تشریع توسط پیامبر(ص)===
اعراب در [[جاهلیت]]، [[حج]] و [[عمره]] را جدا از هم و با فاصله‌ زمانی انجام داده و جمع کردن حج و عمره را ممنوع می‌پنداشتند؛<ref>. نک: صحیح البخاری، ج2، ص152؛ المغنی، ج3، ص237.</ref> تا اینکه در سال دهم هجری حج تمتع توسط [[حضرت محمد(ص)]] تشریع شد.<ref>. سنن ابی داود، ج1، ص425ـ426.</ref> بر پایه روایات، حکمت تشریع آن تخفیفی از طرف خداوند برای حاجیان و جلوگیری از طولانی شدن [[احرام]] و در نتیجه فساد آن است.<ref>. علل الشرائع، ج1، ص274.</ref> پذیرش حج تمتع از طرف اعراب دشوار بود؛ تا جایی که با ایستادگی در برابر حضرت محمد(ص) او را به خشم آوردند.<ref>. نک: مسند الامام احمد بن حنبل، ج4، ص286؛ صحیح مسلم، ج4، ص33ـ34؛ علل الشرائع، ج2، ص414.</ref> برخی منابع از مخالفت [[عمر بن خطاب]] با حج تمتّع در زمان پیامبر(ص) گزارش داده‌اند.<ref>. الارشاد، ج1، ص174؛ اثبات الهداه، ج1، ص250؛ لوامع صاحبقرانی، ج7، ص202.</ref>
اعراب در [[جاهلیت]]، [[حج]] و [[عمره]] را جدا از هم و با فاصله‌ زمانی انجام می‌دادند و جمع کردن حج و عمره را ممنوع می‌پنداشتند؛<ref>. نک: صحیح البخاری، ج2، ص152؛ المغنی، ج3، ص237.</ref> تا اینکه در سال دهم هجری، حج تمتع توسط [[حضرت محمد(ص)]] تشریع شد.<ref>. سنن ابی داود، ج1، ص425ـ426.</ref> بر پایه روایات، حکمت تشریع آن، تخفیفی از طرف خداوند برای حاجیان و جلوگیری از طولانی شدن [[احرام]] و در نتیجه فساد آن بوده است.<ref>. علل الشرائع، ج1، ص274.</ref> پذیرش حج تمتع از طرف اعراب دشوار بود؛ تا جایی که با ایستادگی در برابر حضرت محمد(ص)، او را به خشم آوردند.<ref>. نک: مسند الامام احمد بن حنبل، ج4، ص286؛ صحیح مسلم، ج4، ص33ـ34؛ علل الشرائع، ج2، ص414.</ref> برخی منابع از مخالفت [[عمر بن خطاب]] با حج تمتّع در زمان پیامبر(ص) گزارش داده‌اند.<ref>. الارشاد، ج1، ص174؛ اثبات الهداه، ج1، ص250؛ لوامع صاحبقرانی، ج7، ص202.</ref>


حج تمتّع برای نخستین بار، در حجة الوداع{{یادداشت|در سال تشریع آن.}} توسط حضرت محمد(ص) و اصحاب او و نیز چند سال پس از درگذشت او انجام شد.  
حج تمتّع برای نخستین بار، در حجة الوداع{{یادداشت|در سال تشریع آن.}} توسط حضرت محمد(ص) و اصحاب او ادا شد و نیز چند سال پس از درگذشت او انجام شد.  


===تحریم توسط عُمر===
===تحریم توسط عُمر===
خط ۳۱: خط ۳۱:
دلایلی که عُمر برای ممنوعیت حج تمتّع اقامه می‌کرد، چنین بود:‌  
دلایلی که عُمر برای ممنوعیت حج تمتّع اقامه می‌کرد، چنین بود:‌  


# ناخوشایند بودن آمیزش و تمتّعات جنسی در فاصله زمانی عمره و حج،  
#ناخوشایند بودن آمیزش و تمتّعات جنسی در فاصله زمانی عمره و حج،
# رواج یافتن زیارت [[کعبه]] و ادای عمره در طول سال با سفرهای جداگانه و در نتیجه رشد اقتصادی [[جارالله|مکیان]].<ref>. مسند الامام احمد بن حنبل، ج1، ص50؛ صحیح مسلم، ج4، ص46؛ السنن الکبری، ج5، ص21؛ کنز العمال، ج5، ص164.</ref>  
#رواج یافتن زیارت [[کعبه]] و ادای عمره در طول سال با سفرهای جداگانه و در نتیجه رشد اقتصادی [[جارالله|مکیان]].<ref>. مسند الامام احمد بن حنبل، ج1، ص50؛ صحیح مسلم، ج4، ص46؛ السنن الکبری، ج5، ص21؛ کنز العمال، ج5، ص164.</ref>


برخی فقها فرمان عمر درباره ترک حج تمتّع و انجام جداگانه عمره را مصداق اتمام عمره (در آیه ۱۹۶ بقره/۲) به شمار آورده‌اند.<ref>. المجموع، ج7، ص158.</ref> در پاسخ باید گفت: اولا در این صورت صدر آیه با این ذیل تعارض خواهد داشت. ثانیاً مراد از اتمام حج به تصریح شماری از مفسران،<ref>. التبیان، ج2، ص154؛ التفسیر الکبیر، ج5، ص296-297.</ref> انجام کامل عمل است بویژه آنکه در مقابل فرض احصار (ناتوانی از انجام کامل حج) ذکر شده است. گذشته از این که استناد به آیه در کلام عمر مطرح نشده است.<ref>. الاضواء علی عقائد الشیعه، ص486.</ref>  
برخی فقیهان، فرمان عمر درباره ترک حج تمتّع و انجام جداگانه عمره را مصداق اتمام عمره (در آیه ۱۹۶ بقره/۲) به شمار آورده‌اند.<ref>. المجموع، ج7، ص158.</ref> در پاسخ گفته شده، مراد از اتمام حج به تصریح شماری از مفسران،<ref>. التبیان، ج2، ص154؛ التفسیر الکبیر، ج5، ص296-297.</ref> انجام کامل عمل است، بویژه آنکه در مقابل فرض [[احصار و صد|احصار]] ذکر شده است. گذشته از این که، استناد به آیه در کلام عمر مطرح نشده است.<ref>. الاضواء علی عقائد الشیعه، ص486.</ref>  


===مخالفان تحریم===
===مخالفان تحریم===
۱۵٬۶۱۴

ویرایش