پوشاندن سر: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۴۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:پوشاندن سر.jpg|بندانگشتی|پوشاندن سر]]
[[پرونده:پوشاندن سر.jpg|بندانگشتی|پوشاندن سر]]


[[پوشاندن سر]] از [[محرمات احرام]]، ویژه مردان است. پوشاندن سر در منابع فقهی با تعابیری چون تغطیة الراس، تخمیر الراس و ستر الراس یاد شده است. فقیهان [[امامی]] و [[اهل‌سنت]] به پشتوانه احادیث و اجماع، پوشاندن سر را بر مرد احرام‌گزار، جز در موارد اضطرار، [[حرام]] دانسته‌اند و این حکم را شامل زنان نشمرده‌اند و بر پایه منابع فقهی، حکمت نهی احرام‌گزاران مرد از پوشاندن سر، دوری از رفاه‌طلبی و تن‌آسایی است.
[[پوشاندن سر]] از [[محرمات احرام]]، ویژه مردان است. پوشاندن سر بر مرد احرام‌گزار، جز در موارد اضطرار، [[حرام]] است و حکمت آن دوری از رفاه‌طلبی و تن‌آسایی است.


بر پایه نظر مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث و اجماع، [[کفاره]] پوشاندن سر حتی اگر برآمده از ضرورت باشد، [[قربانی کردن]] یک گوسفند است.
بر پایه نظر مشهور فقیهان امامی، [[کفاره]] پوشاندن سر حتی اگر برآمده از ضرورت باشد، [[قربانی کردن]] یک گوسفند است.


==پوشاندن سر در منابع فقهی==
==پوشاندن سر در منابع فقهی==
خط ۲۱: خط ۲۱:
در باور فقیهان امامی،<ref>منتهی المطلب، ج2، ص789-790؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص331؛ مستند الشیعه، ج12، ص22-23.</ref> شافعی،<ref>فتح العزیز، ج7، ص431، 433-437؛ المجموع، ج7، ص252-253؛ الاقناع، ج1، ص238.</ref> [[مالکی]]<ref>حاشیة الدسوقی، ج2، ص55-56؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص56-57.</ref> و حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص303؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص268-269؛ کشاف القناع، ج2، ص493.</ref> پوشاندن سر با حنا و گِل و دارو برای احرام‌گزار جایز نیست؛ ولی دست را بر سر نهادن و سر را بر بالش گذاشتن جایز است. تنها ‌اندکی از فقیهان امامی گذاشتن دست یا بخشی از بدن را بر سر جایز نمی‌دانند.<ref>الدروس، ج1، ص379.</ref> فقیهان شافعی عدم جواز پوشاندن سر با گل یا حنا را مشروط به غلیظ بودن گل یا حنا دانسته‌اند.<ref>المجموع، ج7، ص253؛ الاقناع، ج1، ص238.</ref> مهم‌ترین پشتوانه فقیهان آن است که از نگاه عرف، پوشاندن سر در این موارد صدق می‌کند.  
در باور فقیهان امامی،<ref>منتهی المطلب، ج2، ص789-790؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص331؛ مستند الشیعه، ج12، ص22-23.</ref> شافعی،<ref>فتح العزیز، ج7، ص431، 433-437؛ المجموع، ج7، ص252-253؛ الاقناع، ج1، ص238.</ref> [[مالکی]]<ref>حاشیة الدسوقی، ج2، ص55-56؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص56-57.</ref> و حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص303؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص268-269؛ کشاف القناع، ج2، ص493.</ref> پوشاندن سر با حنا و گِل و دارو برای احرام‌گزار جایز نیست؛ ولی دست را بر سر نهادن و سر را بر بالش گذاشتن جایز است. تنها ‌اندکی از فقیهان امامی گذاشتن دست یا بخشی از بدن را بر سر جایز نمی‌دانند.<ref>الدروس، ج1، ص379.</ref> فقیهان شافعی عدم جواز پوشاندن سر با گل یا حنا را مشروط به غلیظ بودن گل یا حنا دانسته‌اند.<ref>المجموع، ج7، ص253؛ الاقناع، ج1، ص238.</ref> مهم‌ترین پشتوانه فقیهان آن است که از نگاه عرف، پوشاندن سر در این موارد صدق می‌کند.  


=== بستن پارچه به سر ===
===بستن پارچه به سر===
امامیان به پشتوانه روایات<ref>الکافی، ج4، ص359؛ التهذیب، ج5، ص308-309.</ref> و مالکیان<ref>حاشیة الدسوقی، ج2، ص58؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص58.</ref> در مواقع ضروری مانند سردرد، به جواز بستن پارچه بر سر باور دارند.<ref>منتهی المطلب، ج2، ص789؛ مدارک الاحکام، ج7، ص356.</ref> [[حنفیان]]،<ref>المبسوط، ج4، ص127-128؛ البحر الرائق، ج3، ص14.</ref>  [[شافعیان]]<ref>فتح العزیز، ج7، ص431، 433-437؛ المجموع، ج7، ص252-253؛ الاقناع، ج1، ص238.</ref> و [[حنبلیان]]<ref>المغنی، ج3، ص302؛ کشاف القناع، ج2، ص493.</ref> بستن پارچه به سر را جایز نمی‌دانند.
امامیان به پشتوانه روایات<ref>الکافی، ج4، ص359؛ التهذیب، ج5، ص308-309.</ref> و مالکیان<ref>حاشیة الدسوقی، ج2، ص58؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص58.</ref> در مواقع ضروری مانند سردرد، به جواز بستن پارچه بر سر باور دارند.<ref>منتهی المطلب، ج2، ص789؛ مدارک الاحکام، ج7، ص356.</ref> [[حنفیان]]،<ref>المبسوط، ج4، ص127-128؛ البحر الرائق، ج3، ص14.</ref>  [[شافعیان]]<ref>فتح العزیز، ج7، ص431، 433-437؛ المجموع، ج7، ص252-253؛ الاقناع، ج1، ص238.</ref> و [[حنبلیان]]<ref>المغنی، ج3، ص302؛ کشاف القناع، ج2، ص493.</ref> بستن پارچه به سر را جایز نمی‌دانند.


خط ۴۰: خط ۴۰:
به‌نظر فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص355؛ التهذیب، ج5، ص307.</ref>  در صورتی که مرد احرام‌گزار از روی غفلت سر خود را بپوشاند، برطرف کردن فوری پوشش، واجب و یک‌بار [[لبیک گفتن]] مستحب است.<ref>منتهی المطلب، ج2، ص790؛ مستند الشیعه، ج12، ص23.</ref>
به‌نظر فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص355؛ التهذیب، ج5، ص307.</ref>  در صورتی که مرد احرام‌گزار از روی غفلت سر خود را بپوشاند، برطرف کردن فوری پوشش، واجب و یک‌بار [[لبیک گفتن]] مستحب است.<ref>منتهی المطلب، ج2، ص790؛ مستند الشیعه، ج12، ص23.</ref>


===پوشاندن بخشی از سر ===
===پوشاندن بخشی از سر===


فقیهان [[امامی]]<ref>منتهی المطلب، ج2، ص789؛ مدارک الاحکام، ج7، ص355؛ جواهر الکلام، ج18، ص391.</ref> و [[اهل‌سنت]]<ref>الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص269؛ فتح العزیز، ج7، ص437؛ مواهب الجلیل، ج4، ص205.</ref> به پشتوانه ادله‌ای از جمله احادیث<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص355.</ref> بر آنند که پوشاندن بخشی از سر، مانند پوشاندن کامل، بر احرام‌گزار حرام است.<ref>نک: المجموع، ج7، ص376-377؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص269.</ref>
فقیهان [[امامی]]<ref>منتهی المطلب، ج2، ص789؛ مدارک الاحکام، ج7، ص355؛ جواهر الکلام، ج18، ص391.</ref> و [[اهل‌سنت]]<ref>الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص269؛ فتح العزیز، ج7، ص437؛ مواهب الجلیل، ج4، ص205.</ref> به پشتوانه ادله‌ای از جمله احادیث<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص355.</ref> بر آنند که پوشاندن بخشی از سر، مانند پوشاندن کامل، بر احرام‌گزار حرام است.<ref>نک: المجموع، ج7، ص376-377؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص269.</ref>


=== پوشاندن گوش ===
===پوشاندن گوش===
نیز در باور مشهور فقیهان امامی<ref>مجمع الفائده، ج6، ص326؛ ج7، ص51؛ مدارک الاحکام، ج7، ص355؛ مهذب الاحکام، ج13، ص187.</ref> به پشتوانه احادیث<ref>الکافی، ج4، ص349، 359.</ref> و نیز حنبلیان<ref>المغنی، ج3، ص302؛ کشاف القناع، ج2، ص492-493.</ref> به استناد روایات<ref>سنن ابن ماجه، ج1، ص152؛ سنن ابی داود، ج1، ص37.</ref> و مالکیان،<ref>مختصر خلیل، ص71؛ مواهب الجلیل، ج4، ص212.</ref>  پوشاندن گوش‌ها نیز بر احرام‌گزار حرام به‌شمار می‌رود؛ ولی فقیهان شافعی،<ref>نک: المغنی، ج3، ص302.</ref>  حنفی<ref>البحر الرائق، ج3، ص14؛ الدر المختار، ج2، ص604؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص604.</ref> و شماری از فقیهان امامی<ref>مسالک الافهام، ج2، ص263؛ الروضة البهیه، ج2، ص242.</ref> گوش‌ها را جزو سر ندانسته و پوشاندن آن‌ها را جایز شمرده‌اند. در باور شافعیان، بخش بدون موی پشت گوش‌ها جزو سر به‌شمار می‌آید و پوشاندن آن حرام است.<ref>المجموع، ج7، ص254؛ مغنی المحتاج، ج1، ص518.</ref>
نیز در باور مشهور فقیهان امامی<ref>مجمع الفائده، ج6، ص326؛ ج7، ص51؛ مدارک الاحکام، ج7، ص355؛ مهذب الاحکام، ج13، ص187.</ref> به پشتوانه احادیث<ref>الکافی، ج4، ص349، 359.</ref> و نیز حنبلیان<ref>المغنی، ج3، ص302؛ کشاف القناع، ج2، ص492-493.</ref> به استناد روایات<ref>سنن ابن ماجه، ج1، ص152؛ سنن ابی داود، ج1، ص37.</ref> و مالکیان،<ref>مختصر خلیل، ص71؛ مواهب الجلیل، ج4، ص212.</ref>  پوشاندن گوش‌ها نیز بر احرام‌گزار حرام به‌شمار می‌رود؛ ولی فقیهان شافعی،<ref>نک: المغنی، ج3، ص302.</ref>  حنفی<ref>البحر الرائق، ج3، ص14؛ الدر المختار، ج2، ص604؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص604.</ref> و شماری از فقیهان امامی<ref>مسالک الافهام، ج2، ص263؛ الروضة البهیه، ج2، ص242.</ref> گوش‌ها را جزو سر ندانسته و پوشاندن آن‌ها را جایز شمرده‌اند. در باور شافعیان، بخش بدون موی پشت گوش‌ها جزو سر به‌شمار می‌آید و پوشاندن آن حرام است.<ref>المجموع، ج7، ص254؛ مغنی المحتاج، ج1، ص518.</ref>


==کفاره پوشاندن سر==
==کفاره پوشاندن سر==


بر پایه نظر مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث<ref>الکافی، ج4، ص348؛ التهذیب، ج5، ص369.</ref> و اجماع، [[کفاره]] پوشاندن سر حتی اگر برآمده از ضرورت باشد، [[قربانی کردن]] یک گوسفند است.<ref>الخلاف، ج2، ص299؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص10-11؛ المعتمد، ج4، ص222-224.</ref> برخی از آنان کفاره دادن را در صورت پوشاندن سر به سبب جهل یا فراموشی، واجب ندانسته‌اند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص11؛ مجمع الفائده، ج7، ص50-51؛ احکام و آداب حج، ص172.</ref>
'''فقه امامی''': بر پایه نظر مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث<ref>الکافی، ج4، ص348؛ التهذیب، ج5، ص369.</ref> و اجماع، [[کفاره]] پوشاندن سر حتی اگر برآمده از ضرورت باشد، [[قربانی کردن]] یک گوسفند است.<ref>الخلاف، ج2، ص299؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص10-11؛ المعتمد، ج4، ص222-224.</ref> برخی از آنان کفاره دادن را در صورت پوشاندن سر به سبب جهل یا فراموشی، واجب ندانسته‌اند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص11؛ مجمع الفائده، ج7، ص50-51؛ احکام و آداب حج، ص172.</ref>


فقیهان شافعی،<ref>المجموع، ج7، ص376-377؛ مغنی المحتاج، ج1، ص518.</ref>  مالکی<ref>الموطا، ج1، ص419؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص63؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص63.</ref> و حنبلی<ref>الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص330؛ کشاف القناع، ج2، ص524-525.</ref> با قیاس کفاره پوشاندن سر به کفاره [[حلق]] (ازاله مو) بر آنند که کفاره پوشاندن سر، یکی از این سه‌کار است: قربانی کردن یک گوسفند، سه روز [[روزه]] گرفتن، و غذا دادن به شش مسکین. در باور فقیهان حنفی، در صورتی که احرام‌گزار دست‌کم یک چهارم سر خود را یک روز کامل بپوشاند، کفاره آن قربانی کردن یک گوسفند است. اگر مقدار پوشش یا هنگام آن کمتر از این‌اندازه باشد، کفاره آن، پرداخت [[صدقه]] است.<ref>المبسوط، ج4، ص127-128؛ بدائع الصنائع، ج2، ص187؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص537، 603.</ref>
'''فقه اهل سنت''': فقیهان شافعی،<ref>المجموع، ج7، ص376-377؛ مغنی المحتاج، ج1، ص518.</ref>  مالکی<ref>الموطا، ج1، ص419؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص63؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص63.</ref> و حنبلی<ref>الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج3، ص330؛ کشاف القناع، ج2، ص524-525.</ref> با قیاس کفاره پوشاندن سر به کفاره [[حلق]] (ازاله مو) بر آنند که کفاره پوشاندن سر، یکی از این سه‌کار است: قربانی کردن یک گوسفند، سه روز [[روزه]] گرفتن، و غذا دادن به شش مسکین. در باور فقیهان حنفی، در صورتی که احرام‌گزار دست‌کم یک چهارم سر خود را یک روز کامل بپوشاند، کفاره آن قربانی کردن یک گوسفند است. اگر مقدار پوشش یا هنگام آن کمتر از این‌اندازه باشد، کفاره آن، پرداخت [[صدقه]] است.<ref>المبسوط، ج4، ص127-128؛ بدائع الصنائع، ج2، ص187؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص537، 603.</ref>


فقیهان شافعی،<ref>فتح المعین، ج2، ص366؛ اعانة الطالبین، ج2، ص366.</ref>  حنفی<ref>تحفة الفقهاء، ج1، ص420.</ref> و حنبلی<ref>کشاف القناع، ج2، ص493، 525.</ref> در صورت پوشاندن سر به سبب عذر و ضرورت نیز کفاره را واجب می‌دانند و مالکیان شرط وجوب کفاره سر را خواه در صورت عمد و خواه در صورت جهل یا فراموشی، آسودگی و بهره‌جویی از پوشاندن سر دانسته‌اند.<ref>الذخیره، ج3، ص307؛ حاشیة الدسوقی، ج1، ص697؛ الثمرالدانی، ج1، ص302.</ref> فقیهان حنبلی در صورت پوشاندن سر از روی جهل یا فراموشی، به وجوب کفاره باور ندارند.<ref>المغنی، ج3، ص528؛ کشاف القناع، ج2، ص532.</ref>
فقیهان شافعی،<ref>فتح المعین، ج2، ص366؛ اعانة الطالبین، ج2، ص366.</ref>  حنفی<ref>تحفة الفقهاء، ج1، ص420.</ref> و حنبلی<ref>کشاف القناع، ج2، ص493، 525.</ref> در صورت پوشاندن سر به سبب عذر و ضرورت نیز کفاره را واجب می‌دانند و مالکیان شرط وجوب کفاره سر را خواه در صورت عمد و خواه در صورت جهل یا فراموشی، آسودگی و بهره‌جویی از پوشاندن سر دانسته‌اند.<ref>الذخیره، ج3، ص307؛ حاشیة الدسوقی، ج1، ص697؛ الثمرالدانی، ج1، ص302.</ref> فقیهان حنبلی در صورت پوشاندن سر از روی جهل یا فراموشی، به وجوب کفاره باور ندارند.<ref>المغنی، ج3، ص528؛ کشاف القناع، ج2، ص532.</ref>


== مطالعه بیشتر ==
==مطالعه بیشتر==
[http://hzrc.ac.ir/post/7554/%d9%be%d9%88%d8%b4%d8%a7%d9%86%d8%af%d9%86-%d8%b3%d8%b1 مقاله پوشاندن سر در دانشنامه حج و حرمین شریفین]
[http://hzrc.ac.ir/post/7554/%d9%be%d9%88%d8%b4%d8%a7%d9%86%d8%af%d9%86-%d8%b3%d8%b1 مقاله پوشاندن سر در دانشنامه حج و حرمین شریفین]