فرات: تفاوت میان نسخه‌ها

درگذشته، شعبه‌ای از این رود، به نام [[نهر علقمه|علقمی]]، در [[کربلا]]، در شرق [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|آستان حضرت عباس (ع)]] جاری بوده که امروزه وجود ندارد. در برخی از احادیث، مکان تولد [[حضرت عیسی(ع)]] و محل گفتگوی خدا با [[حضرت موسی(ع)]]، فرات دانسته شده است. بر پایه برخی از روایات، فرات، رودی بابرکت و رود بهشتی معرفی شده و غسل کردن در آن، نوشیدن و کام برداشتن با آن مستحب دانسته شده است. واژه فرات به معنای شیرین بوده و سه بار در [[قرآن]] به کار رفته است.

درگذشته، شعبه‌ای از فرات، به نام علقمی، در [[کربلا]]،<ref name=":2">فرهنگ فارسی معین.</ref> در شرق [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|آستان حضرت عباس (ع)]]، جاری بوده، که امروزه وجود نداشته و خیابانی که گویا جای نهر بوده، به همین نام شناخته می‌شود.<ref name=":3" /> باب‌الفرات، نام درب شرقی آستان حضرت عباس (ع)، روبه‌روی خیابان علقمی باز می‌شود.<ref name=":2" /> علت نامگذاری شعبه علقمی، فردی است به همین نام، که جدّ ابن‌علقمی معروف بوده و این انشعاب را از فرات به وجود آورده است.<ref name=":3" /> این انشعاب پس از کربلا به سوی [[کوفه]] جریان می‌یافت و همین، باعث آبادی آن‌جا شده بود.<ref name=":2" /> نهری که امروزه، از کنار [[مقام حضرت مهدی (کربلا)|مقام صاحب‌الزمان (ع)]] در شمال کربلا جاری بوده و به نام «نهر الحسینیه» خوانده می‌شود، شعبه‌ای از رود فرات است، اما ارتباطی با نهر علقمی ندارد.<ref name=":3">سید احمد علوی، العراق، ج ٢٢، ص ٣٠٣.</ref>

====مکان تولد عیسی (ع)====

بر پایه روایتی از [[امام باقر(ع)]] به نقل از ابوسعید اسکافی، [[حضرت عیسی(ع)]] در [[کوفه]]، در [[مسجد کوفه]] و نزدیک آب فرات به دنیا آمده است. این روایت، در تفسیر آیه «و آویناهما الی ربوة ذات قرار و معین»، «ربوة» را کوفه و منظور از «ذات قرارٍ» را مسجد کوفه و مراد از «معین» را آب فرات دانسته است. [[محمدباقر مجلسی]]، در تفسیر این آیه، پس از بیان نظرهای گوناگون درباره مکان تولد حضرت عیسی (ع)، تفسیر گفته شده را مورد اعتماد دانسته است.<ref>بحارالانوار، ج ۹۷، ص ٢٢٧ و ٢٢٨.</ref>

در برخی از روایات به غسل در فرات سفارش شده است. بر پایه روایتی که حنان بن سدید نقل کرده، [[امام باقر(ع)]]، کسی را از اهل [[کوفه]]، که نه هر روز، نه هر هفته، نه هر ماه و نه سالی یکبار، در فرات غسل نمی‌کند، از خیر محروم دانسته است.{{یادداشت|دَخَلَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْکُوفَةِ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ (ع) فَقَالَ (ع) لَهُ: أَتَغْتَسِلُ مِنْ فُرَاتِکُمْ فِی کُلِّ یوْمٍ مَرَّةً؟ قَالَ: لَا قَالَ: فَفِی کُلِّ جُمْعَةٍ؟ قَالَ: لَا قَالَ: فَفِی کُلِّ شَهْرٍ قَالَ: لَا، قَالَ: فَفِی کُلِّ سَنَةٍ؟ قَالَ: لَا قَالَ: فَقَالَ لَهُ أَبُوجَعْفَرٍ (ع) إِنَّکَ لَمَحْرُومٌ مِنَ الْخَیرِ؛ مردی از اهل کوفه بر امام باقر (ع) وارد شد؛ امام (ع) پرسید: آیا هر روز در آب فرات غسل می‌کنی و خویش را شست‌شو می‌دهی؟ پاسخ داد: نه. امام پرسید: هر جمعه این کار را می‌کنی؟ گفت: نه. امام پرسید: هر ماه یک بار چطور؟ گفت: نه. امام پرسید: سالی یک بار در آن غسل می‌کنی؟ گفت: خیر. امام (ع) گفت: به درستی از خیر محروم هستی!}}<ref>بحارالانوار، ج۹۷، ص۲۲۷.</ref>

بر پایه روایتی، [[امام علی(ع)]]، فرات را یکی از رودهای بهشت معرفی کرده است. او درآغاز، آب را سالار نوشیدنی‌های دنیا و [[آخرت]] دانسته و فرات، نیل، سَیحان و جَیحان را رودهایی از بهشت خوانده است. وی فرات را در بهشت دارای آب، نیل را دارای عسل، سَیحان را دارای خمر و جَیحان را دارای شیر دانسته است.{{یادداشت|الْمَاءُ سَیدُ شَرَابِ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ، وَ أَرْبَعَةُ أَنْهَارٍ فِی الدُّنْیا مِنَ الْجَنَّةِ: الْفُرَاتُ وَ النِّیلُ وَ سَیحَانُ وَ جَیحَانُ، الْفُرَاتُ الْمَاءُ وَ النِّیلُ الْعَسَلُ وَ سَیحَانُ الْخَمْرُ وَ جَیحَانُ اللَّبَنُ؛ آب، سالار نوشیدنی‌های دنیا و آخرت است و چهار نهر در دنیا از بهشت است: فرات و نیل و سیحون و جیحون. فرات، آب بهشتی است؛ نیل، عسل بهشتی و سیحان شراب بهشتی و جیحون، نهر شیر بهشتی است.}}<ref name=":0">بحارالانوار، ج۹۷، ص۲۲۸.</ref> محمدباقر مجلسی، برای نام‌گذاری این چهار رود به نام چهار نهر بهشتی، دو احتمال داده است؛ یکی از باب الهام و وحی الهی و دیگری، همان‌گونه که درباره آب فرات آمده، قطره‌هایی از آب بهشتی در آن ریخته می‌شود؛ درباره دیگر نهرها نیز همینگونه است.<ref name=":0" /> بر پایه روایتی دیگر از امام علی (ع)، در رود فرات، دو ناودان از آب‌های بهشتی، آب می‌ریزد.<ref>محاسن برقی، ج٢، ص ۵۷۵.</ref>

به نقل از سلیمان بن هارون، از [[امام صادق (ع)]] کسی که از آب فرات بنوشد و با آن کام بردارد دوستدار [[اهل بیت|اهل بیت (ع)]] است.{{یادداشت|من شرب من ماء الفرات و حنک به فهو محبّنا اهل البیت.}}<ref name=":0" /> بر پایه روایتی دیگر هر کسی از فرات کام بردارد، دوستی اهل بیت (ع) در دل او قرار می‌گیرد.{{یادداشت|سلیمان بن هارون عجلی گفته است از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: «مَا أَظُنُّ أَحَداً یحَنَّکُ بِمَاءِ الْفُرَاتِ إِلَّا أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیتِ؛ وَ سَأَلَنِی کَمْ بَینَکَ وَ بَینَ الْفُرَاتِ فَأَخْبَرْتُهُ، فَقَالَ: لَوْ کُنْتُ عِنْدَهُ لَأَحْبَبْتُ أَنْ آتِیهُ طَرَفَی النَّهَار»؛ گمان نمی‌کنم کسی کامش با آب فرات برداشته شود، مگر این‌که محبت ما اهل‌بیت در دل او قرار می‌گیرد. سپس فرمود: بین تو و فرات چقدر راه است؟ مسافت را عرض کردم؛ امام فرمودند: اگر آن‌جا بودم، صبح و شام به سوی فرات می‌رفتم.}}<ref name=":1" />

به نقل از حکیم بن جبیر و به گفته [[امام سجاد(ع)]]، هر شب فرشته‌ای از آسمان فرود آمده و سه مثقال مشک بهشتی در رود فرات می‌ریزد. او، فرات را بابرکت‌ترین رود شرق و غرب عالم دانسته است.{{یادداشت|حکیم بن جبیر: سمعت علی بن الحسین (ع) یقول: إِنَّ مَلَکاً یهْبِطُ کُلَّ لَیلَةٍ مَعَهُ ثَلَاثُ مَثَاقِیلَ مِسْکٍ مِنْ مِسْکِ الْجَنَّةِ فَیطْرَحُهَا فِی الْفُرَاتِ وَ مَا مِنْ نَهَرٍ فِی شَرْقٍ وَ لَا غَرْبٍ أَعْظَمَ بَرَکَةً مِنْهُ»؛ از امام سجاد (ع) شنیدم که می‌فرمود: هر شب فرشته‌ای از آسمان فرود می‌آید و سه مثقال مشک بهشتی می‌آورد و در رودخانه فرات می‌ریزد و هیچ رودخانه‌ای در شرق و غرب عالم، با برکت‌تر از نهر فرات نیست.}}<ref name=":1">بحارالانوار، ج۹۷، ص۲۲۹.</ref> بر پایه نقلی از عبدالله بن سلیمان، در زمان ابوالعباس سفاح، نخستین خلیفه [[بنی‌عباس|عباسی]]، [[امام صادق (ع)]] با جامه سفر و سوار بر مرکب وارد [[کوفه]] شده، وقتی به پل کوفه رسید، توقف کرده، به غلام خود دستور داد آبی به او دهد. غلام، کوزه‌ای را پر از آب کرده و به وی داد. امام (ع) از آن آب نوشید؛ به طوری که آب از لبان، محاسن و لباس او می‌ریخت. بار دیگر از وی آب خواست و او به امام (ع) داد. وی خدا را سپاس گفته و فرات را نهری پربرکت دانست. به گفته امام (ع)، اگر مردم میزان برکت این آب را می‌دانستند، در دو سوی آن خیمه می‌زدند. به باور او اگر آنچه به دست خطاکاران در فرات ریخته می‌شد نبود، هر بیماری در آن فرومی‌رفت، شفا می‌یافت.{{یادداشت|«نَهَرُ مَاءٍ مَا أَعْظَمَ بَرَکَتَهُ، أَمَا إِنَّهُ یسْقُطُ فِیهِ کُلَ یوْمٍ سَبْعُ قَطَرَاتٍ مِنَ الْجَنَّةِ، أَمَا لَوْ عَلِمَ النَّاسُ مَا فِیهِ مِنَ الْبَرَکَةِ لَضَرَبُوا الْأَخْبِیةَ عَلَی حَافَتَیهِ، أَمَا لَوْ لَا مَا یدْخُلُهُ مِنَ الْخَاطِئِینَ مَا اغْتَمَسَ فِیهِ ذُو عَاهَةٍ إِلَّا أُبْرِئَ».}}<ref name=":1" />

به گفته قرآن، از «شَاطِئِ الْوَادِ الْأَیْمَنِ»، در «الْبُقْعَةِ الْمُبَارَکَةِ»، از درختی، ندایی [[حضرت موسی(ع)]] را مخاطب قرار داده و گفته است: «ای موسی! منم من، خداوند پروردگار جهانیان.»<ref>سوره قصص، آیه۳۰.</ref> بر پایه روایتی، امام صادق (ع)، شاطی الوادی الایمن را فرات دانسته و بقعه مبارکه را کربلا دانسته و درخت را [[حضرت محمد(ص)]] می‌داند.<ref name=":1" />