آیه ۲۰۰ سوره بقره: تفاوت میان نسخه‌ها
←حج و ياد خدا
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
=== حج و ياد خدا === | === حج و ياد خدا === | ||
در این آیه به ذکر خدا پس از مناسک حج سفارش شده است. جز این آیه، در قرآن شش بار به ذکر خدا هنگام مناسک حج<ref>سوره بقره، آیات ۱۹۸، ۱۹۹، ۲۰۳؛ سوره حج، آیات ۲۷، ۳۴، ۳۷.</ref> سفارش شده است. این شمار از سفارش به ذکر خدا را هشداری به زائر خانه خدا دانسته‌اند که در آن زمان از یاد خدا غافل نشود.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۹۰.</ref> واژه «ذكر» در زبان عربی و قرآن، شامل ذكر قلبى و ذکر زبانی مى‌شود.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۹۰.</ref> | |||
درباره مراد | درباره مراد «ذکر» در این آیه دو دیدگاه کلی وجود دارد: | ||
* به نظر برخى، مراد ذكر در این آیه، دعا است؛ چرا كه دعا در آن موقف‌ها برترین اعمال است.<ref>مجمع البيان، ج ١، ص ٢٩۶؛ تفسير كبير، ج۵، ص٢١٠.</ref> به باور برخی، وقتى انسان با پرداخت بخشى از مال خود، تحمل سختی‌های اعمال حج و دورى از وطن حج را تمام کرد، طبيعى است كه به دعا و استغفار روى آورد.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۹۱.</ref> | |||
* برخى از مفسران معتقدند منظور، ذكر مخصوص [[ایام تشریق|ايام تشريق]] است، كه خواسته شده است.<ref>مجمع البيان، ج ١، ص ٣٩۶؛ تفسير كبير، ج۵، ص٢٠١.</ref> بر اساس روایتی امام صادق(ع) مراد از ذکر در این آیه را دعای پیش‌رو دانسته است: «الله أكبر الله أكبر لا إله إلاّ الله و الله أكبر، الله أكبر و لله الحمد، الله أكبر على ما هدانا، الله أكبر على ما رزقنا من بهيمة الأنعام ».<ref>كافى، ج۴، ص ۵١۶؛ كشاف، ج١، ص٢۴۶؛ زبدة البيان، ص٣۵١.</ref> در شأن نزول آيه نيز آمده است که حاجیان پس از تمام شدن حج گردهم آمده و به تفاخر نسبت به پدرانشان می‌پرداختند؛ از این رو، خدا امر کرد به جای یاد از پدرانشان خدا را در این موضع ذکر کنند.<ref name=":0">مجمع البيان، ج ١، ص ٢٩٧؛ الجامع لاحكام القرآن، ج٢، ص۴٢٧؛ تفسير القرآن الحكيم (المنار)، ج٢، ص٢٣۵.</ref> | |||
* دیدگاه دیگر این است که منظور از اين عبادت، خودسازى است. به ديگر سخن وقتی حاجی مناسك حج را به‌جا آورد و آثار مادی را از خود زدود، فرصت خوبی است تا قلب را به وسیله ذکر خدا نورانی کند.<ref>تفسير كبير، ج۵، ص٢٠٢.</ref> | |||
=== یاد خدا مانند یاد نیاکان === | |||
در عبارت {{آیه|كَذِكْرِكُمْ آبٰاءَكُم | |||
}}، گفته شده همان‌گونه كه به ياد پدرانتان هستيد، به ياد خدا باشيد. به اعتقاد برخی، منظور این است كه همان‌گونه كه فرزند به پدر و مادرش پناه مى‌برد، شما نيز به خدا پناه برده و او را صدا بزنيد.<ref>مجمع البيان، ج ١، ص ٢٩٧.</ref> نتیجه این دیدگاه این دانسته شده که ذكر خدا به ياد نياكان تشبيه شده است، و ياد نياكان نفى نشده است.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۹۴.</ref> | |||
برخی احتمال داده‌اند مراد این است که بايد حاجیان از ذكر مفاخر پدران و نیاکان دست برداشته و ذكر خدا را با همان اهتمام، بلكه بيشتر جايگزين آن کنند.<ref>مجمع البيان، ج ١، ص ٢٩٧.</ref> روایتی از امام باقر(ع) که درباره شأن نزول این آیه گفته شده نیز تأیید‌کننده این احتمال است.<ref name=":0" /> | |||
=== یاد خدا شدیدتر از یاد نیاکان === | |||
عبارت {{آیه|أَوْ أَشَدَّ ذِكْرا | |||
}} بیانگر این دانسته شده که ذکر خدا باید با یاد انسان‌ها تفاوت داشته باشد | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||