مقام محمود: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
جمله «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ» به منزله سبب و مقدمه برای رسیدن به مقام محمود است و منظور از آن، قرائت قرآن و تهجد بعد از خواب «نافله» فضیلت «لک»؛ مخصوص تو است. «عسی» به معنای «ترجّی»<ref>امید واری</ref> است. در تفاسیر آمده: «عسی» هرگاه در رابطه با خدا به کار رود به مفهوم لزوم و وجوب است<ref>طبرسی،1380، ج6 ، ص283 ؛ فیروزآبادی، بیتا، ص240</ref>. «مقام» در اینجا به مفهوم «بعث» و متضمن معنای اقامت است و مفعول مطلق میباشد؛ یعنی خداوند تو را در قیامت در موقعیتی پرشکوه و مقامی بلند و ستوده قرار میدهد و خلق از اولین تا آخرین، تو را ستایش میکنند و در این مقام است که برتری پیامبر(ص) بر همگان روشن و آشکار میشود و در این جایگاه است که هرچه از او<ref>حضرت رسول9 </ref> بخواهند و شایسته آن باشند، آن حضرت به اذن خدا اعطا میکند<ref>طبرسی، 1380ق، ج6 ، ص285</ref>. | جمله «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ» به منزله سبب و مقدمه برای رسیدن به مقام محمود است و منظور از آن، قرائت قرآن و تهجد بعد از خواب «نافله» فضیلت «لک»؛ مخصوص تو است. «عسی» به معنای «ترجّی»<ref>امید واری</ref> است. در تفاسیر آمده: «عسی» هرگاه در رابطه با خدا به کار رود به مفهوم لزوم و وجوب است<ref>طبرسی،1380، ج6 ، ص283 ؛ فیروزآبادی، بیتا، ص240</ref>. «مقام» در اینجا به مفهوم «بعث» و متضمن معنای اقامت است و مفعول مطلق میباشد؛ یعنی خداوند تو را در قیامت در موقعیتی پرشکوه و مقامی بلند و ستوده قرار میدهد و خلق از اولین تا آخرین، تو را ستایش میکنند و در این مقام است که برتری پیامبر(ص) بر همگان روشن و آشکار میشود و در این جایگاه است که هرچه از او<ref>حضرت رسول9 </ref> بخواهند و شایسته آن باشند، آن حضرت به اذن خدا اعطا میکند<ref>طبرسی، 1380ق، ج6 ، ص285</ref>. | ||
مقام محمود جایگاهی ستوده و منزلتی والاست که در نتیجه تهجد | مقام محمود جایگاهی ستوده و منزلتی والاست که در نتیجه تهجد او به ایشان عنایت شده است و روشن است که «این مقام درجه و رتبهای اعتباری نیست، بلکه واقعیت و موجودیتی است که موهبهً و اکتساباً خداوند متعال آن را به حضرت رسول(ص) عنایت کرده است»<ref>حسینی طهرانی، 1360، ج8 ، ص130</ref>. و این رحمت گسترده خداوند متعال است که از رحمانیت او سرچشمه گرفته، خداوندی که محمود مطلق است، این حقیقت را میتوان از آیات قرآن کریم بهدست آورد؛ آنجا که میفرماید: «یَوْمَ لَا یُغْنِی مَوْلًى عَن مَّوْلًى شَیْئًا وَلَا هُمْ یُنصَـرُونَ * إِلَّا مَن رَّحِمَ الله »<ref>دخان: 41و42</ref>؛ «روزی که هیچ دوستی نمیتواند دوست خود را بی نیاز کند و مردم مورد نصرت واقع نمیشوند مگر کسی که مورد رحمت خدا قرار گیرد.» رحمت استثنا شده در این آیه، همان اذن و اجازهای است که در آیه:<ref>یَوْمَئِذٍ لَّا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ</ref><ref>طه: 109</ref>؛ «در آن روز، شفاعت [به کسی] سود نبخشد، مگر کسی را که [خدای] رحمان اجازه دهد.» استثنا شده است و حقیقت این اذن همان رحمت گسترده پروردگار است. | ||
و از طرفی خطاب به پیامبر(ص) میفرماید:<ref>وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِینَ</ref><ref>انبیاء: 107</ref>؛ «ای پیامبر، ما تو را نفرستادیم مگر رحمتی برای جهانیان.» از این آیه، اشرفیت و افضلیت | و از طرفی خطاب به پیامبر(ص) میفرماید:<ref>وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِینَ</ref><ref>انبیاء: 107</ref>؛ «ای پیامبر، ما تو را نفرستادیم مگر رحمتی برای جهانیان.» از این آیه، اشرفیت و افضلیت پیامبر(ص) بر تمام مخلوقات بهدست میآید.<ref>طبرسی ، 1380، ج20، ص302 ؛ صدر المتالهین، 1366، ج3، ص50 ؛ مکارم شیرازی و دیگران، 1370، ج2، ص309 ؛ حسینی طهرانی، 1360، ج 8 ، ص130</ref>. در این آیه پیامبر(ص) به طور مطلق از طرف خداوند متعال رحمت برای جهانیان معرفی شده است، که گستره این رحمت روز محشر را نیز شامل میشود، از این رو، آن حضرت مقام اذن مطلق<ref>که به سبب آن و بعد از آن شفاعت پیدا میشود</ref> را دارا هستند و لذا آن حضرت شفیع شفیعان میباشند. | ||
و از سوی دیگر اعطای مقام محمود نیز بهطور مطلق و بدون قید و شرط به آن حضرت صورت گرفته است. | و از سوی دیگر اعطای مقام محمود نیز بهطور مطلق و بدون قید و شرط به آن حضرت صورت گرفته است. | ||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
روایات اسلامی که به صورت متواتر درباره آیه 79 سوره اسراء وارد شد، در توضیح آیه میگوید: مقصود از «مقام محمود» همان شفاعت است؛ «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَهً لَّکَ، عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً)<ref>اسراء: 79</ref>؛ «برای گزاردن نماز نافله، در بخشی از شب برخیز، تا خدا تو را به مقام بس پسندیدهای برانگیزد.» | روایات اسلامی که به صورت متواتر درباره آیه 79 سوره اسراء وارد شد، در توضیح آیه میگوید: مقصود از «مقام محمود» همان شفاعت است؛ «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَهً لَّکَ، عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً)<ref>اسراء: 79</ref>؛ «برای گزاردن نماز نافله، در بخشی از شب برخیز، تا خدا تو را به مقام بس پسندیدهای برانگیزد.» | ||
طبرسی مینویسد: مفسران مسلمان همگی بر این نظریهاند که مقصود از «مقام محمود» همان مقام شفاعت است و میگویند در روز رستاخیز | طبرسی مینویسد: مفسران مسلمان همگی بر این نظریهاند که مقصود از «مقام محمود» همان مقام شفاعت است و میگویند در روز رستاخیز پیامبر(ص) پرچم سپاسگزاری را به دست میگیرد و تمام پیامبران زیر آن پرچم میایستند. او نخستین شفاعت کننده و نخستین کسی است که شفاعت او پذیرفته میشود<ref>طبرسی، 1380، ج6 ، ص681</ref>. | ||
برای نمونه، به چند روایت اشاره میکنیم: | برای نمونه، به چند روایت اشاره میکنیم: | ||
* پیامبر(ص) فرمودند: «قَوْلَهُ:<ref>عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُکَ مَقاماً مَحْمُوداً</ref>، هُوَ المَقامُ الذَّی اَشْفَعُ لِاُمَّتِی فِیهِ»<ref>شیبانی مروزی، [بیتا] ، ج2، ص441</ref>. «مقام محمود که خداوند متعال در آیه 79 سوره بنی اسرائیل گفته است؛ همان مقامی است که در آن برای امتم شفاعت میکنم.» | * پیامبر(ص) فرمودند: «قَوْلَهُ:<ref>عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُکَ مَقاماً مَحْمُوداً</ref>، هُوَ المَقامُ الذَّی اَشْفَعُ لِاُمَّتِی فِیهِ»<ref>شیبانی مروزی، [بیتا] ، ج2، ص441</ref>. «مقام محمود که خداوند متعال در آیه 79 سوره بنی اسرائیل گفته است؛ همان مقامی است که در آن برای امتم شفاعت میکنم.» | ||
* امام علی(ع) فرمودند: «قالَ رَسُولُ | * امام علی(ع) فرمودند: «قالَ رَسُولُ الله(ص) اِذا قُمْتَ المَقامُ المَحْمُودُ تَشَفَّعْتُ فی اَصْحابِ الْکَبائرَ مِنْ اُمَّتی فَیَشْفَعَنی اللهُ فِیهِم وَ اللهُ لا تَشَفَّعْتُ فِیمَنْ اَذی ذُرِّیتَّی»<ref>صدوق، 1414ق، ص370</ref>. | ||
* «پیامبر(ص) فرمودند: هنگامیکه در مقام محمود [مقام شفاعت] قرار گیرم، برای آن افراد از امتم که مرتکب گناهان بزرگ شدهاند، شفاعت میکنم و خدای متعال شفاعتم را درباره آنان میپذیرد. به خداوند سوگند برای کسانی که ذریه و فرزندان مرا آزار کرده باشند، شفاعت نمیکنم.» | * «پیامبر(ص) فرمودند: هنگامیکه در مقام محمود [مقام شفاعت] قرار گیرم، برای آن افراد از امتم که مرتکب گناهان بزرگ شدهاند، شفاعت میکنم و خدای متعال شفاعتم را درباره آنان میپذیرد. به خداوند سوگند برای کسانی که ذریه و فرزندان مرا آزار کرده باشند، شفاعت نمیکنم.» | ||
* از امام باقر یا امام | * از امام باقر یا امام صادق(ع) نقل شده که در تفسیر جمله<ref>عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً</ref><ref>اسراء: 79</ref> فرمود: «هِی الشَّفاعَهُ»<ref>عیاشی، 1380ش، ج2، ص14</ref>. | ||
* از سماعه بن مهران از موسی بن | * از سماعه بن مهران از موسی بن جعفر(ع) درباره آیه مبارک<ref>عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً</ref><ref>اسراء : 79</ref> روایت شده که فرمود: «مردم در قیامت چهل سال سرپا نگه داشته میشوند؛ به خورشید فرمان داده میشود تا بر سر مردم بتابد، و عرق آنها را فراگیرد و به زمین فرمان داده میشود که از عرق آنها چیزی نپذیرد. پس نزد آدم میآیند، او جواب میدهد که من خود دارای گناه و خطیئه هستم، نزد نوح بروید. نوح نیز آنان را به پیغمبر بعد از خود ارجاع میدهد تا به عیسی میرسد. و آن جناب میگوید: دست به دامان محمد رسول الله بزنید. همو که خاتم پیامبران است. پس پیامبر(ص) میفرماید: من برای شفاعت هستم. پس تا در بهشت میآید و در را میکوبد. گفته میشود: کیستی؟ با اینکه خداوند بهتر میداند. میگوید: محمد. گفته میشود در را برایش بگشایید. وقتی در باز میشود، به پروردگارش رو میآورد و به سجده میافتد. سر را بلند نمیکند تا به او گفته شود سخن بگو و درخواست کن تا عطا شوی و شفاعت کن تا پذیرفته شود. پس سر را بلند میکند، حتی درباره کسانی از مسلمانان که به آتش سوخته شدهاند شفاعت میکند! روز قیامت هیچ کس از مردم، آبرومندتر از محمد نیست. این است گفتار خداوند؛<ref>عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً</ref><ref>مجلسی، 1403، ج8 ، ص48</ref>. | ||
== در تفاسیر شیعه == | == در تفاسیر شیعه == | ||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
* مرحوم سیدمصطفی خمینی در این باره مینویسد: «این مقام بالاترین مرتبه حمدی است که خداوند توسط آن حمد و ستایش شده به این دلیل پیامبر(ص) ، حمّاد وأحمد و محمّد و محمود نامیده شده است.»<ref>خمینی، 1418ق، ج1، ص301 </ref>. | * مرحوم سیدمصطفی خمینی در این باره مینویسد: «این مقام بالاترین مرتبه حمدی است که خداوند توسط آن حمد و ستایش شده به این دلیل پیامبر(ص) ، حمّاد وأحمد و محمّد و محمود نامیده شده است.»<ref>خمینی، 1418ق، ج1، ص301 </ref>. | ||
پس مقام محمود در تفاسیر شیعه، مقامی است که تمام مقامات پیامبر(ص) را باید در آن یافت و این مقام، جایگاهی است که از میان تمام انبیا و اوصیای الهی تنها پیامبر | پس مقام محمود در تفاسیر شیعه، مقامی است که تمام مقامات پیامبر(ص) را باید در آن یافت و این مقام، جایگاهی است که از میان تمام انبیا و اوصیای الهی تنها پیامبر(ص) لیاقت و شایستگی احراز آن را دارند و به سبب این مقام است که آن حضرت سیادت و سروری بر تمام خلایق را در روز قیامت خواهند داشت و جایگاه و زمان ظهور این مقام و منزلت در روز رستاخیز برای همگان، از اولین وآخرین میباشد. | ||
== در تفاسیر اهل سنت == | == در تفاسیر اهل سنت == | ||
خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
== نتیجه == | == نتیجه == | ||
* «مقام محمود» جایگاهی ستوده و منزلتی والاست که در نتیجه تهجد حضرت | * «مقام محمود» جایگاهی ستوده و منزلتی والاست که در نتیجه تهجد حضرت محمد(ص) به ایشان عنایت شده است. | ||
* روایات اسلامی که به صورت متواتر درباره آیه<ref>عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً | * روایات اسلامی که به صورت متواتر درباره آیه<ref>عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً | ||
* مَحْمُوداً</ref><ref>اسراء: 79</ref> وارد شده است، در توضیح آیه میگوید: مقصود از «مقام محمود» همان شفاعت است. | * مَحْمُوداً</ref><ref>اسراء: 79</ref> وارد شده است، در توضیح آیه میگوید: مقصود از «مقام محمود» همان شفاعت است. |